Phát triển kinh tế tuần hoàn

Tỉnh Đồng Tháp khuyến khích mô hình nông nghiệp hữu cơ kết hợp du lịch sinh thái.

Nhanh chóng chuyển đổi

Theo cảnh báo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), lượng rác thải của Việt Nam sẽ tăng gấp đôi trong vòng 15 năm tới và Việt Nam cũng là 1 trong 10 quốc gia trên thế giới bị ảnh hưởng nặng nề bởi ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, từ đó gây ra những hậu quả trên nhiều mặt. Tại ÐBSCL, hằng năm, các trang trại nuôi cá tra thải ra hơn 10 tỉ mét khối nước thải có chứa khoảng 51.336 tấn ni-tơ và 16.070 tấn phốt-pho không qua xử lý; mỗi năm có khoảng 1.790 tấn hoạt chất thuốc diệt ốc, 210 tấn hoạt chất thuốc diệt cỏ, 1.224 tấn hoạt chất thuốc trừ sâu và 4.245 tấn hoạt chất thuốc diệt nấm được sử dụng dư thừa trong sản xuất nông nghiệp. Chất thải rắn công nghiệp phát sinh hằng năm từ các khu công nghiệp và cụm công nghiệp trong khu vực khá cao. Nếu không sớm khắc phục tình trạng chất thải rắn sinh hoạt, chất thải rắn công nghiệp và các hóa chất độc hại thải ra môi trường, sẽ ảnh hưởng đến phát triển nền nông nghiệp và tác động tiêu cực chất lượng cuộc sống.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, những năm qua ngành nông nghiệp đạt được thành quả vượt bậc, đóng góp khoảng 13,96% GDP của cả nước; sản phẩm nông nghiệp được xuất khẩu sang 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, đưa Việt Nam đứng thứ 15 thế giới và thứ 2 ở Ðông Nam Á về xuất khẩu nông lâm thủy sản. Song, ngành nông nghiệp đối mặt nhiều thách thức, tài nguyên suy kiệt, tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai thường xuyên, thất thoát và lãng phí nguồn phụ phẩm khá nhiều. Ðiều này đòi hỏi cần có giải pháp phù hợp nhằm nâng cao sản xuất, giảm sử dụng tài nguyên, tăng khả năng tái sản xuất, tái sử dụng, giảm ô nhiễm môi trường…

Tại vùng ÐBSCL cũng đã phát triển nông nghiệp theo mô hình kinh tế tuần hoàn, áp dụng sản xuất tiên tiến, thân thiện môi trường. Ðiển hình như mô hình vườn - ao - chuồng (VAC), vườn - ao - chuồng - rừng (VACR), hay vườn - ao - chuồng - biogas (VACB) giúp khắc phục việc quản lý phế thải, sử dụng được phụ phẩm nông nghiệp để trả lại độ phì nhiêu cho đất, xử lý an toàn chất thải động vật, tạo nguồn chất đốt phục vụ sinh hoạt, góp phần giảm phát thải. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ðồng Tháp, nguồn rơm rạ hiện nay được tái tạo thành nhiều sản phẩm có giá trị như phân vi sinh, than sinh học, nguyên liệu sản xuất nấm; hay như những nông dân trồng sen ở tỉnh gần như sử dụng 100% sản phẩm từ cây sen để nâng cao giá trị…

Phát triển kinh tế xanh

Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho rằng dù gần đây thành phố mới manh nha một số mô hình kinh tế tuần hoàn như phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, mô hình khu công nghiệp sinh thái, du lịch nông nghiệp…, nhưng đây được xem là hướng đi đúng, phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Ðến nay, ở Cần Thơ có khoảng 173 mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp đô thị và nông nghiệp hữu cơ; xây dựng 41 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn… “Tới đây, Cần Thơ sẽ từng bước thay đổi tư duy tiêu dùng của người dân, hướng đến tiêu dùng xanh, sử dụng những sản phẩm thân thiện môi trường như túi tự phân hủy… Xây dựng hành lang pháp lý trong thực hiện kinh tế tuần hoàn theo lộ trình; đẩy mạnh hỗ trợ các mô hình mang xu hướng phát triển theo hình thức kinh tế tuần hoàn; phát huy vai trò doanh nghiệp là động lực để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn…” - ông Trần Việt Trường nói.

Ông Bùi Văn Nghiêm, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Vĩnh Long, nhìn nhận: “Làm gì để phát triển nhanh và bền vững trước thách thức, áp lực chuyển đổi… là trăn trở của tỉnh hiện nay. Theo đó, tỉnh đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, hướng đến nền kinh tế xanh đang được ưu tiên thực hiện. Những mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, thu hồi gas từ chất thải vật nuôi, chế biến phụ phẩm từ cá tra, sử dụng giấy thùng thải loại trong nghề gốm… được các cơ sở, hợp tác xã triển khai hiệu quả, nhưng ở phạm vi chưa rộng. Do đó, để chuyển dịch từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn, rất cần giải pháp đồng bộ. Nên có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, phát triển công nghiệp tái chế, thúc đẩy sử dụng các sản phẩm thân thiện môi trường. Tỉnh sẽ lồng ghép nội dung kinh tế tuần hoàn vào kế hoạch kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 và lồng ghép vào các quy hoạch để tổ chức thực hiện sâu rộng. Ngoài ra, xây dựng lộ trình mô hình kinh tế tuần hoàn từ vi mô đến vĩ mô, trong đó doanh nghiệp là động lực trung tâm. Thêm một vấn đề băn khoăn là nhận thức của các ngành, doanh nghiệp, người dân… về bản chất của kinh tế tuần hoàn chưa đầy đủ, do đó đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ trong thời gian tới”.

Theo UBND tỉnh Sóc Trăng, vài năm gần đây, tỉnh đẩy mạnh phong trào thi đua bảo vệ môi trường bằng nhiều dự án, mô hình; chuyển giao công nghệ xử lý, tái chế chất thải… được ngành chức năng công nhận. Các chương trình như phát triển năng lượng tái tạo, chống rác thải nhựa, sản xuất sạch; sản xuất nông nghiệp tổng hợp… cũng là mô hình tuần hoàn khép kín mang lại hiệu quả và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên để doanh nghiệp, người dân, các nhà quản lý nhìn nhận đúng về kinh tế tuần hoàn, cần triển khai sâu rộng hơn về tiêu chí của mô hình này; cách tiếp cận, xác lập mô hình, nâng cao nhận thức để tạo sự đồng thuận chung. Ngoài ra, cần có hành lang pháp lý để phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn; khuyến khích doanh nghiệp và người dân đầu tư, tăng cường trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Thạc sĩ Bùi Duy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế miền Nam (Viện Chiến lược phát triển, thuộc Bộ Kế hoạch và Ðầu tư) lưu ý: “Chúng ta muốn nông nghiệp phát triển hiện đại, sạch xanh và an toàn, thì công nghiệp đóng vai trò tích cực trong hỗ trợ nông nghiệp và ngược lại. Ðối với nội bộ các nhóm ngành công nghiệp cũng cần mối liên hệ mật thiết để hỗ trợ giải quyết tái sử dụng hoặc thu hồi chất thải, xử lý chất thải công nghiệp nhằm đưa trở lại đầu vào, hoặc thu gom sau sinh hoạt…”.

Bài, ảnh: PHƯỚC BÌNH