Phòng và điều trị bệnh viêm phế quản cấp ở trẻ em

1. Bệnh viêm phế quản là gì?

Trẻ bị viêm phế quản là khi đường thở dưới, hay cuống phổi bị viêm nhiễm, sưng đau, nhưng chưa ảnh hưởng đến nhu mô phổi. Tuy nhiên, viêm phế quản lại làm cho trẻ ho nhiều, nếu không điều trị kip thời và để trẻ ho quá lâu thì viêm nhiễm có thể lan xuống nhu phổi gây viêm phổi.

Bệnh viêm phế quản thường xuất hiện cùng, hoặc sau khi trẻ bị cúm, sởi, ho gà … hay một số bệnh nhiễm khuẩn khác.

2. Bệnh viêm phế quản chia thành mấy loại?

Bệnh viêm phế quản ở trẻ em tùy vào mức độ nặng nhẹ mà có thể chia làm hai loại:

Viêm tiểu phế quản: thường chỉ xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc bé hơn 2 tuổi. Bệnh này khá lành tính, trẻ có thể tự khỏi và không có biến chứng sau bệnh. Trong những trường hợp bệnh nặng hơn thì nên đưa trẻ vào viện để quan sát kỹ và điều trị, tránh những viêm sưng không đáng có do virus gây ra. Nguyên nhân của viêm tiểu phế quản là khi vi khuẩn tấn công cuống phổi. Triệu chứng thường là sổ mũi và ho, trẻ có thể bị khó thở nếu vi khuẩn tác động làm sưng phế quản gây ra tắc nghẽn do dịch. Bệnh nặng hơn nữa thì cần hỗ trợ thở oxy cho bé theo sự giám sát của bác sỹ. Khi bé bị viêm tiểu phế quản, bố mẹ cần làm sạch mũi của bé thường xuyên. Các mẹ có thể dùng tăm bông, hoặc bông gòn mềm để thấm hút dịch nhầy. Các mẹ cũng có thể nhỏ nước muối sinh lý để làm sạch mũi trẻ. Luôn lựa chọn những trang phục mềm mại, thấm mồ hôi, khô thoáng cho bé.

Viêm phế quản phổi: thường xảy ra khi bé trúng gió lạnh, ảnh hưởng đến phổi, thường xuất hiện khi trời trở lạnh đột ngột hoặc không khí quá ô nhiễm, gây ra vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng xâm nhập qua mũi họng và tác động đến phổi. Bệnh này nguy hiểm hơn bởi có thể dẫn đến các biến chứng như suy hô hấp, hoặc thậm chí tử vong nếu không chữa trị đúng cách và kịp thời. Để phòng ngừa bệnh viêm phế quản phổi ở trẻ nhỏ, ngay từ lúc mang thai, bố mẹ bé cẩn chủ động chăm sóc sức khỏe sản phụ và thai nhi để tránh sinh non, trẻ thiếu chất, suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức đề kháng của trẻ. Nên đưa trẻ đi thăm khám định kỳ và tiêm chủng đầy đủ.

Viêm tiểu phế quản cấp: thường xảy ra khi trẻ ở độ tuổi 1-2 tuổi và vào thời điểm trời trở đông xuân. Bệnh này có diễn biến phức tạp hơn viêm tiểu phế quản, triệu chứng cũng nguy hiểm hơn như phù nề niêm mạc phế quản, tắc hẹp ống thở… Bệnh cũng để lại nhiều biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp.

3. Nguyên nhân của bệnh viêm phế quản?

Tác nhân gây viêm phế quản là virus (dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn). Có thể kể đến các vi khuẩn phổ biến nhất gây nên viêm phế quản là phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn (H.influenzae)… Khi cơ thể có sức đề kháng yếu hoặc thuyên giảm, trong môi trường ô nhiễm, thời tiết trở lạnh đột ngột, thì những vi khuẩn này hoạt động càng mạnh mẽ, nhất là ở mũi và họng và gây bệnh. Đặc biệt, sau khi trẻ mắc các chứng bệnh viêm hệ tai mũi họng như ho, sổ mũi, cảm lạnh, hay viêm xoang, những vi khuẩn gây viêm phổi lại càng tích cực hoạt động. Nếu sử dụng quá nhiều kháng sinh, hoặc sức khỏe của trẻ yếu, ảnh hưởng đến khả năng đề kháng của trẻ, thì virus có thể ảnh hưởng đến cuống khổi. Lúc này, khí quản sẽ có hiện tượng sưng phồng, có màu đỏ, có dịch nhầy trong phổi. Chính về đường thở bị viêm và mắc dịch như vậy mà trẻ sẽ ho nhiều và khó thở.

Viêm phế quản ở trẻ em cũng là hệ quả của việc trẻ thường xuyên hít phải bụi bận, khói xăng xe, thuốc lá hay một số hơi độc. Nếu kéo dài tình trạng môi trường bên ngoài như thế này, bệnh của trẻ rất dễ trở thành mãn tính.

Ngoài ra, trẻ tắm quá lâu, tắm nước quá lạnh, ngồi điều hòa hay đứng trước máy lạnh sai cách cũng là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh viêm phế quản.

4. Biểu hiện thường thấy của bệnh viêm phế quản ở trẻ em?

Bệnh viêm phế quản, đặc biệt là viêm phế quản phổi là bệnh rất hay gặp ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên lại không có dấu hiệu nào thực sự rõ rệt. Những dấu hiệu đầu tiên mà các mẹ nên để ý là trẻ nhác hoặc bỏ bú, khóc vì khó thở, chán ăn, nôn ói, thậm chí là đau ngực v.v… Bởi viêm phế quản là khi đường thở bị viêm và tiết dịch nhầy nên trẻ sẽ có những dấu hiệu ho nhiều và khó thở. Các mẹ nên chú ý nếu xuất hiện cả những cơn sốt và cơn ho kéo dài đến tuần thứ 2 thì khả năng cao là trẻ đã bị viêm phế quản.

Khi cơn ho của trẻ kéo dài 2-3 tuần, thì trẻ sẽ bị đau rát cỏ họng, có đờm. Đờm thường có màu xanh, xám, hoặc xanh hơi vàng. Cùng với đó, trẻ cũng có những dấu hiệu kèm theo như đau ngực, mệt mỏi hoặc có thể bị sốt nhẹ.

Giai đoạn khởi phát: trẻ bị sốt nhẹ, ho khan, hát hơi, sổ mũi (có thể dẫn đến ngạt mũi).

Giai đoạn phát triển của bệnh: Sốt nặng hơn, xuất hiện hiện tượng thở khò khè hoặc thở bằng miệng. Da bé tím tái, xanh xao. Xuất hiện những biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở mức độ nhẹ.

Giai đoạn nguy hiểm: Bé sốt cao trên 38 độ C. Chân tay yếu, mềm, mệt mỏi, môi và da khô, chảy mồ hôi, bỏ ăn và khó thở. Bé ho theo cơn kéo dài (gần giống như ho gà hoặc ho lao), có thể có đờm. Bé thở khò khè hoặc thở bằng miệng, lồng ngực hoạt động mạnh. Da bé xanh xao, môi và đầu ngón tay, ngón chân tím tái. Trẻ hay bị nôn, tiêu chảy. Nặng hơn sẽ có những biểu hiện về thần kinh như nằm li bì, có thể hôn mê và có những cơn co giật. Mạch bé yếu nhưng tim đập nhanh.

5. Cách điều trị bệnh viêm phế quản ở trẻ?

Dấu hiệu thường thấy ở trẻ nhỏ khi bị viêm phế quản là ho, sổ mũi, viêm họng, ho có đờm và các dấu hiệu nhiễm khuẩn khác nên nhiều mẹ mắc sai lầm là sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng bản chất của thuốc kháng sinh cũng là một loại virus nên có thể làm dứt những triệu chứng đau rát, viêm họng, nhưng không thể chưa trị tận gốc viêm phế quản, mặt khác lại làm giảm đi sức đề kháng của trẻ nhỏ. Bởi vậy, trước khi sử dụng kháng sinh hoặc thuốc ho, nên có sự thăm khám của bác sỹ và kê theo đơn thuốc của bác sỹ, sử dụng đúng liều và đúng thuốc.

Ngay khi nhận ra các dấu hiệu của trẻ bị viêm phế quản, các mẹ nên giữ ấm cho trẻ, đặc biệt là vùng họng. Hạn chế cho trẻ uống nước lạnh và thay vào đó là nước ấm, sẽ tránh cho trẻ bị tắc sung huyết, đồng thời giúp làm sạch đờm nhớt ở phế quản giúp trẻ đỡ đau rát và cũng dễ thở hơn. Lúc này, nếu trẻ ho thì cũng đừng quá lo lắng vì điều này sẽ đẩy đờm ra bên ngoài, làm sạch khoang họng và cuống phổi. Nếu trẻ bị nặng và không có phản xạ ho, các mẹ nên cho trẻ đến gặp bác sỹ để có thể điều trị trị liệu và hút đờm ra ngoài.

Trẻ thường bị cảm hay sổ mũi kèm kheo khi bị viêm phế quản. Tuy điều này không quá là nguy hiểm nhưng các mẹ cũng nên điều trị dứt điểm, tránh để virus lây lan dẫn đến các biến chứng không đáng có. Nếu trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ thì nên cho bé uống nhiều nước ấm, quần áo của trẻ phải thoáng mát và thấm mồ hôi, nên chọn cho trẻ những bộ quần áo làm từ vải cotton mềm mại. Trong trường hợp sốt nặng (trên 38oC) thì có thể dùng acetaminophen hoặc ibuprofen, hai thuốc này sẽ giúp trẻ hạ sốt. Tốt nhất vẫn nên hỏi ý kiến bác sỹ trước khi sử dụng thuốc cho trẻ. Nguy hiểm hơn, nếu trẻ có dấu hiệu khó thở, thở gấp, da xanh hoặc bỏ ăn, nôn mửa thì cần đến gặp bác sỹ ngay.

6. Phòng bệnh viêm phế quản như thế nào cho hiệu quả?

Chủ động chăm sóc sản phụ ngay từ khi hài nhi còn trong bụng mẹ để tránh trường hợp bé sinh non, sức đề kháng yếu.

Cho bé bú hoàn toàn bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu, chỉ cai sữa ít nhất 18 tháng sau khi sinh.

Chủ động giữ ấm cho trẻ, đeo khẩu trang và bảo vệ trẻ trước những thay đổi thời tiết và không khí lạnh.

Giữ gìn môi trường xung quanh sạch sẽ, hạn chế khói bụi, thuốc lá v.v…

Chủ động phòng trách và cách ly trẻ với người bị bệnh về đường hô hấp và các bệnh lây nhiễm virus.

Ảnh sưu tầm

M.H t/h