Quản lý Quỹ BHXH: Đã thực sự hiệu quả?

Tọa đàm "Quản lý Quỹ BHXH: Đã thực sự hiệu quả?" trên chinhphu.vn. Ảnh: Trần Kiên

Tọa đàm trực tuyến trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ sáng 11/3 với chủ đề “Quản lý Quỹ BHXH: Đã thực sự hiệu quả?” có sự tham gia của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi; Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội Doãn Mậu Diệp.

Ông Phạm Lương Sơn cho biết: “Tổng số chi trả các chế độ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) hàng năm không vượt tổng số thu trong năm” như thông tin một số báo đã đưa.

Trước đề nghị giải thích về thông tin báo cáo của Kiểm toán Nhà nước vừa công bố, việc lập dự toán chi phí quản lý của BHXH Việt Nam năm 2015 tăng 75,8%, tức tăng khoảng 3.193 tỷ đồng so với năm 2014; bên cạnh đó, tổng số chi trả các chế độ BHXH, BHYT, BHTN hàng năm đều vượt tổng số thu; ông Phạm Lương Sơn cho biết, tại Quyết định số 153/QĐ-TTg ngày 28/1/2015, Thủ tướng Chính phủ giao chi phí quản lý của BHXH Việt Nam năm 2015 là 6.560 tỷ đồng, tăng 59% (2.445 tỷ đồng) so với năm 2014. Số chi phí quản lý bộ máy năm 2015 tăng 2.445 tỷ đồng so với dự toán năm 2014 là để thực hiện một số nhiệm vụ cần thiết, cấp bách mà năm 2014 trở về trước chưa được bố trí kinh phí hoặc bố trí ở mức thấp.

Về chi thường xuyên cho hoạt động bộ máy, năm 2015 chỉ tăng 6% so với năm 2014 là do nâng lương hàng năm, còn chi quản lý hành chính năm 2015 không tăng so với năm 2014.

Chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN năm 2015 tăng 59% so với năm 2014 chủ yếu để thực hiện các nhiệm vụ cần thiết, cấp bách và phục vụ trực tiếp đối tượng tham gia, thụ hưởng, phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT như: Chi cho công tác tuyên truyền phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN; chi đẩy mạnh cải cách hành chính và thực hiện giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN; chi ứng dụng công nghệ thông tin theo yêu cầu của Luật BHXH, Luật BHYT. Chi phục vụ trực tiếp đối tượng tham gia, thụ hưởng, phát triển đối tượng. Năm 2015, số đối tượng tham gia, số đối tượng thụ hưởng BHXH, BHYT, BHTN đều tăng. Do đó, các khoản chi thù lao đại lý thu BHXH tự nguyện, BHYT của một số đối tượng và chi UBND xã lập danh sách tham gia BHYT theo hộ gia đình, phục vụ công tác thu; chi phí chi trả lương hưu, giám định BHYT... cũng tăng tương ứng.

Bác bỏ thông tin cho rằng, tổng số chi trả các chế độ BHXH, BHYT, BHTN vượt tổng số thu, ông Sơn giải thích, thực tế số thu BHXH năm 2015 là 148.375 tỷ đồng, số chi chế độ BHXH từ Quỹ BHXH là 102.797 tỷ đồng bằng 69,3% số thu trong năm; số thu BHTN năm 2015 là 9.710 tỷ đồng, số chi chế độ BHTN từ quỹ BHTN là 4.883 tỷ đồng bằng 50,3% số thu trong năm; số thu BHYT năm 2015 là 59.669 tỷ đồng, số chi khám chữa bệnh BHYT là 49.035 tỷ đồng bằng 82% số thu trong năm.

Ông Bùi Sỹ Lợi khẳng định, chi phí quản lý của BHXH Việt Nam được Quốc hội quyết giao chi phí đó không quá 2,3% so với tổng số thu và số chi và được lấy trong đầu tư tăng trưởng quỹ, không phải lấy trong Quỹ BHXH.

Ông Bùi Sỹ Lợi lý giải thêm, khi mở rộng đối tượng thì đương nhiên chi phí phải tăng lên, vấn đề đặt ra là có thất thoát hay không. Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cho thấy chi phí quản lý của BHXH Việt Nam đảm bảo đúng theo nguyên tắc của Nhà nước. Chi phí tăng thêm là có, nhưng cần được lý giải theo hướng đối tượng tham gia BHXH, BHYT tăng lên thì chi phí phải tăng lên, do công tác tuyên truyền, đầu tư, vận động đối tượng. Năm 2016, BHXH Việt Nam thực hiện theo Nghị quyết của Quốc hội là tập trung vào công tác tuyên truyền vận động mở rộng đối tượng; đồng thời cơ quan này phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin - phần chiếm tỷ trọng lớn.

Cũng theo ông Lợi, con đường phát triển bền vững, công khai, minh bạch của BHXH Việt Nam là phải công nghệ hóa thông tin và phải kết nối giữa người tham gia BHXH, BHYT với những cơ sở khám chữa bệnh và với hệ thống BHXH của cả nước. Tăng chi phí nhưng đáp ứng yêu cầu của quản lý. Ủy ban Thường vụ Quốc hội luôn giám sát chắc, kỹ và minh bạch vấn đề chi phí quản lý của BHXH Việt Nam; yêu cầu không được tăng biên chế, nhưng tăng điều kiện làm việc và tăng chất lượng để công tác BHXH, BHYT công khai minh bạch, người dân tin tưởng.

Ông Lợi khẳng định đến giờ phút này hoàn toàn có thể tin tưởng vào kết dư của Quỹ BHXH, Quỹ BHTN, Quỹ Tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp nhưng khi tính đúng, tính đủ thì phần kết dư của những năm trước phải bù cho những năm sau phải thực hiện đổi mới cách thu chi và BHXH đang đi đến mục tiêu “đóng - hưởng”, đóng cao hưởng cao, đóng thấp hưởng thấp. Thực hiện nguyên tắc BHXH chỉ chia sẻ giữa các thế hệ, lương của ai người đó phải được hưởng. BHXH mang bản chất của chủ nghĩa xã hội là được Nhà nước bảo hộ, Nhà nước luôn bảo trợ cho quỹ này.

Trong chi phí quản lý phải hết sức tiết kiệm vì đây là tiền của người lao động, không thể chi một cách tùy tiện mà phải chi có mục tiêu, mục đích và phải chi cho sự phát triển của chính sách BHXH, BHYT, ông Lợi lưu ý cơ quan BHXH.

Ông Phạm Lương Sơn cũng khẳng định cơ quan này thực hiện nghiêm chỉ đạo của Quốc hội, nhất là trong thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong quá trình tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Hệ thống giao dịch điện tử là công cụ tích cực góp phần kiểm soát chi phí, chống tình trạng lạm dụng Quỹ BHYT. BHXH Việt Nam đã xây dựng được cơ sở dữ liệu tham gia BHYT của người dân và hệ thống thông tin giám định BHYT, góp phần kiểm soát tốt chi phí khám chữa bệnh, là giải pháp ưu tiên để ngành phát triển hơn nữa trong năm 2017.

Tại buổi tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho rằng, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu không phải là giải pháp tối ưu để bảo đảm tính bền vững của Quỹ BHXH nhưng là vấn đề cần được đặt ra, đã đến lúc phải nghĩ đến việc nâng tuổi nghỉ hưu, để người lao động chuẩn bị tâm thế trong tương lai.

Tuy nhiên, ông Lợi cho rằng cần chú ý lộ trình, bước đi, nhóm nào nâng tuổi nghỉ hưu trước, nhóm nào nâng sau và phải xin ý kiến nhân dân.

Ông Phạm Lương Sơn thì cho rằng, chi phí quản lý của BHXH Việt Nam không lấy từ nguồn thu BHXH, BHYT, BHTN. Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu vừa đảm bảo tương quan giữa đóng và hưởng, vừa giải quyết việc thiếu hụt lao động khi tỷ lệ người trong độ tuổi lao động so với người nghỉ hưu ngày càng giảm đi do mức sinh giảm. Đây là một trong các giải pháp để bảo đảm an toàn lâu dài cho quỹ hưu trí và tử tuất. Giải pháp tăng tuổi nghỉ hưu không liên quan đến vấn đề chi phí bộ máy của cơ quan BHXH.

Trần Kiên