Quảng Ninh: Đột phá trong việc phá dỡ các khu chung cư cũ xuống cấp và tái định cư cho người dân

Hơn 200 hộ dân khu tập thể cũ ngành Than khu vực Cột đồng hồ được bố trí căn hộ tái định cư tại Tòa chung cư cao 24 tầng của Dự án Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm (Dự án Times Garden Hạ Long, đường 25/4, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long).

Trước đây, Khu tập thể ngành Than tại khu vực Cột đồng hồ, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) gồm 4 lô chung cư 3 tầng, 1 dãy nhà cấp 4 phía sau các lô 3 tầng và một số nhà cấp 4 xen kẹt khác, với khoảng 300 hộ dân sinh sống. Các lô chung cư 3 tầng được xây dựng từ những năm 1960-1970, dãy nhà cấp 4 phía sau được xây dựng khoảng những năm 1980.

Trong quá trình sử dụng, người dân đã cơi nới, cải tạo, mở rộng ra phía sau, tạo ra một khu phố “nhom nhem” làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị Hạ Long. Mặt khác, các công trình này đã rất cũ và xuống cấp nghiêm trọng cần sớm phải phá dỡ đảm bảo an toàn cho người dân.

Trước tình hình đó, từ năm 2010, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt Kế hoạch cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ hư hỏng, xuống cấp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2010-2015 tại Quyết định số 216/QĐ-UBND ngày 21/01/2010; trong đó xác định phá dỡ xây dựng lại chung cư 3 tầng phường Bạch Đằng giai đoạn 2012-2015.

Để triển khai thực hiện kế hoạch nói trên, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt Danh mục dự án kêu gọi đầu tư vào tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2014 - 2016 và định hướng đến năm 2020 tại Quyết định sô 1016/QĐ-UBND ngày 22/5/2014; trong đó có dự án Tổ hợp trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê, chung cư cao cấp tại khu đất Khu tập thể ngành Than tại khu vực Cột đồng hồ, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long để kêu gọi các nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án.

Ngày 29/01/2015, UBND thành phố Hạ Long đã ban hành Quyết định số 244/QĐ-UBND phê duyệt quy hoạch chỉ tiết tỷ lệ 1/500 Khu hỗn hợp, chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long.

Theo quy hoạch chi tiết được phê duyệt, với khu đất diện tích 19.448m2 được thiết kế thành 2 khu: Trong đó, Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại xây dựng trên diện tích đất 5.723,35m2, gồm 2 khối tháp cao 24 tầng và 28 tầng; Khu nhà ở kết hợp phố mua sắm trên diện tích đất 8.697,08m2, gồm các công trình nhà liền kề cao 5 tầng; Đất hạ tầng kỹ thuật là 5.068,14m2.

Với quy hoạch này, toàn bộ các công trình xây dựng cũ thuộc khu vực Khu tập thể ngành Than tại khu vực Cột đồng hồ, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) gồm 4 lô chung cư 3 tầng, 1 dãy nhà cấp 4 phía sau các lô 3 tầng và một số nhà cấp 4 xen kẹt các nhà ở ổ chuột sẽ phá bỏ để xây dựng 1 khu đô thị văn minh, hiện đại, thay đổi diện mạo trung tâm thành phố Hạ Long.

Ngày 06/02/2015, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 381/QD- UBND “Về việc giao Công ty Cổ phần Đầu tư và Khách sạn My Way Hạ Long (Công ty My Way Hạ Long) làm Chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long”.

Nhìn chung, từ các bước phê duyệt quy hoạch chi tiết, lựa chọn nhà đầu tư làm chủ dự án, thiết kế xây dựng công trình và các chính sách bồi thường tái định cư, dự án Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long làm tương đối tốt và tuân thủ theo quy định của pháp luật.

Đến giữa năm 2022, cơ bản các hạng mục công trình của dự án đã thi công xây dựng theo thiết kế quy hoạch được duyệt ban đầu, tạo ra một khu đô thị mới khang trang, góp phần chỉnh trang diện mạo đô thị Hạ Long ngày càng đổi mới, đẹp đẽ, hiện đại. Riêng tòa tháp phía Tây là khối nhà chung cư hỗn hợp cao 24 tầng đã hoàn thành, đã được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy (tại Văn bản số 1148/NT-PCCC&CNCH-P4 ngày 02/6/2022 của Cục PCCC và CNCH – Bộ Công An) và đã được nghiệm thu về chất lượng công trình xây dựng (tại Thông báo số 09/GĐ-GDD1/HT ngày 19/1/2023 của Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng – Bộ Xây dựng) và có thể đưa vào sử dụng.

Mục đích của tòa tháp phía Tây (khối nhà chung cư hỗn hợp cao 24 tầng) nhằm tái định cư cho các hộ dân khu tập thể 3 tầng cũ của ngành Than và các hộ dân chung cư 5 tầng Bạch Long.

Cư dân khu tập thể cũ ngành Than khu vực Cột đồng hồ (phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long) rất phấn khởi, vui mừng khi được bố trí căn hộ tái định cư tại chỗ trong Tòa chung cư cao 24 tầng tiện nghi, hiện đại, thuộc Dự án Times Garden Hạ Long, đường 25/4, thành phố Hạ Long.

Được biết, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt cho 216 trường hợp hộ dân đủ điều kiện thực hiện tái định cư, chính quyền thành phố Hạ Long và Công ty My Way Hạ Long - Chủ đầu tư dự án Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long (Dự án Times Garden Hạ Long) cũng đã tiến hành tổ chức bốc thăm để xác định vị trí căn hộ của từng hộ dân.

Cho đến nay, mặc dù chưa có một văn bản nào bàn giao nhà cho các hộ dân tái định cư nhưng trên thực tế, hầu hết các chủ hộ được duyệt tái định cư đã đến ở tại tòa chung cư tái định cư 24 tầng này từ thời điểm giữa năm 2022.

Ngày 28/2/2023, UBND thành phố Hạ Long đã ban hành Thông báo số 107/TB-UBND, trong đó thông báo cho các hộ dân biết về kết quả nghiệm thu công trình đủ điều kiện bàn giao đưa vào sử dụng, đề nghị các hộ dân liên hệ với Chủ đầu tư là Công ty My Way Hạ Long để hoàn thiện các thủ tục nhận bàn giao căn hộ tái định cư.

Tuy nhiên cho đến nay, việc thanh toán, bàn giao căn hộ tái định cư cho người dân gặp vướng mắc. Với bài viết này, tác giả chỉ đi sâu phản ánh những vướng mắc hiện tại của người dân được tái định cư tại tòa chung cư này và những biện pháp tháo gỡ.

Nếu theo quy định của pháp luật về đất đai, nhà ở thì người thuê nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước không được bồi thường diện tích nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước, chỉ được thuê nhà ở tại nơi tái định cư… Mặt khác, theo Điều 36 Luật Nhà ở năm 2014 (được sửa đổi bổ sung tại điểm a khoản 6 Điều 99 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020), quy định các hình thức bố trí nhà ở để phục vụ tái định cư gồm 4 hình thức, gồm: Mua nhà ở thương mại được xây dựng theo dự án để cho thuê, cho thuê mua, bán cho người được tái định cư; Sử dụng nhà ở xã hội được xây dựng theo dự án để cho thuê, cho thuê mua, bán cho người được tái định cư; Nhà nước trực tiếp đầu tư xây dựng nhà ở bằng vốn ngân sách Nhà nước, công trái quốc gia, trái phiếu, vốn hỗ trợ phát triển chính thức, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, xây dựng trên diện tích được xác định để xây dựng nhà ở phục vụ tái định cư theo quy hoạch được duyệt để cho thuê, cho thuê mua, bán cho người được tái định cư; Hộ gia đình, cá nhân được thanh toán tiền để tự lựa chọn cho việc mua, thuê, thuê mua nhà ở thương mại trên địa bàn làm nhà ở tái định cư hoặc được Nhà nước giao đất để tự xây dựng nhà ở theo quy hoạch được phê duyệt.

Để triển khai thực hiện tái định cư cho người dân Khu tập thể ngành Than tại khu vực Cột đồng hồ, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long, ngày 24/8/2016, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ra Quyết định số 2732/QĐ-UBND, phê duyệt chính sách riêng đối với dự án Khu hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long.

Trong quyết định nêu rõ: Hỗ trợ căn hộ tái định cư cho các hộ đã thuê nhà, diện tích hỗ trợ là diện tích quy đổi 1,2 lần diện tích ở hợp pháp của căn hộ thuê nhà của Nhà nước.

Ngày 05/8/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 3239/QĐ-UBND phê duyệt giá bán nhà tái định cư Dự án hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp khu mua sắm tại phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long. Tại Điều 1 của Quyết định quy định: Giá bán nhà tái định cư (không bao gồm kinh phí bảo trì 2%) là 16.755.000 đồng/m2 sử dụng. Tại Điều 2 quy định: Mức giá bán trên là cơ sở để Công ty My Way Hạ Long và UBND thành phố Hạ Long thu của các hộ được bố trí tái định cư tại khu chung cư, đối với phần diện tích chênh lệch tăng giữa diện tích ở thực tế hợp pháp của căn hộ cũ và diện tích hợp pháp quy đổi.

Như vậy, hai quyết định trên của UBND tỉnh Quảng Ninh liệu có mang tính “đột phá”, trong khi đang vướng các rào cản của hệ thống pháp luật về nhà ở, đầu tư, đất đai... hiện hành như đã nêu trên. Trên thực tế, đây là những quyết định mang tính nhân văn của tỉnh Quảng Ninh đối với những người dân sống trong những khu nhà tập thể cũ đã bị xuống cấp trầm trọng, nguy cơ mất an toàn cho các hộ dân của ngành Than tại khu vực Cột đồng hồ, phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long.

Đây chính là những người công nhân, thợ mỏ từ bao đời nay gắn bó với đất mỏ Quảng Ninh, góp sức xây dựng vùng mỏ, mang lại kinh tế cho đất mỏ nói riêng và đất nước nói chung. Họ chờ đợi có một nơi ở mới khang trang như hiện tại và đồng tình với quyết định của UBND tỉnh Quảng Ninh.

Trên thực tế, việc phá đi những căn chung cư cũ đã xuống cấp để đảm bảo an toàn cho nhiều người dân sống trong các căn chung cư đó, đảm bảo chỉnh trang đô thị, đã được Chính phủ luôn luôn quan tâm chỉ đạo hàng chục năm qua, nhưng tình hình thực hiện vẫn ỳ ạch, có những dự án phá dỡ một vài khu chung cư được hình thành nhiều năm nhưng đến nay vẫn không thực hiện được, bởi các quy định của luật pháp hiện hành.

Chúng tôi cho rằng, với cách làm của tỉnh Quảng Ninh, nếu được Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm và sau đó được quy định trong pháp luật thì ngoài việc giải quyết những vướng mắc hiện nay cho hơn 200 căn hộ tái định cư của Quảng Ninh trong việc cấp sổ đỏ, sẽ là một bước đột phá trong việc phá dỡ các khu chung cư đã xuống cấp nghiêm trọng được xây dựng nhiều năm, để đầu tư xây dựng lại, đảm bảo đời sống của người dân, tạo bộ mặt văn minh đô thị trên toàn đất nước, đặc biệt là tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh – những địa phương có nhiều loại chung cư này. Điều này sẽ phù hợp với lòng dân.

Hoàng My