QUỐC HỘI THÔNG QUA NGHỊ QUYẾT VỀ ĐẦU TƯ DỰ ÁN XÂY DỰNG MỘT SỐ ĐOẠN ĐƯỜNG BỘ CAO TỐC TRÊN TUYẾN BẮC - NAM PHÍA ĐÔNG

Kết quả cho thấy 91,72% đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành với việc thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ: Với đa số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 do Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày nêu rõ: Tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về việc chuyển đổi phương thức đầu tư một số dự án thành phần tại Nghị quyết số 52/2017/QH14về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 (Nghị quyết 52). Trên cơ sở ý kiến của các vị ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết.

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.

Về sự cần thiết và nội dung chuyển đổi phương thức đầu tư: Một số ý kiến không tán thành việc chuyển đổi đầu tư đối với 02 dự án Mai Sơn - QL.45 và Phan Thiết - Dầu Giây và cho rằng 02 dự án này có tiềm năng, khả thi nhất để thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP). Đề xuất chuyển đổi của Chính phủ cũng chưa phù hợp với tinh thần của dự án Luật PPP. Việc chuyển đổi sẽ làm tăng nợ công, mất cân đối trong điều hành chính sách đầu tư vốn trung hạn mà Quốc hội đã phê duyệt. Có ý kiến đề nghị cần lựa chọn dự án thành phần khác để chuyển đổi phương thức đầu tư theo tiêu chí lựa chọn các dự án PPP có khả năng đấu thầu thành công thấp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo: Dự án đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, do đó, cần thiết phải chuyển đổi từ phương thức đầu tư PPP sang đầu tư sử dụng 100% vốn đầu tư công. Đối với 02 dự án thành phầnMai Sơn - Quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây, việc chuyển đổi sang đầu tư công là cần thiết, cấp bách nhằm sớm giải quyết nhu cầu giao thông lớn (nhu cầu vận tải lớn nhất trong 11 dự án thành phần) do kết nối với cửa ngõ các trung tâm kinh tế, chính trị lớn nhất của cả nước (Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh). Đồng thời, 02 dự án này mặc dù đã có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, nhưng có tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia ít, cần huy động số vốn ngoài ngân sách lớn, nhất là vốn tín dụng, vì vậy việc lựa chọn được nhà đầu tư có thể gặp khó khăn.Việc chuyển đổi 02 dự án thành phần này sang phương thức đầu tư côngsẽ bảo đảm khả năng thành công cao hơn cho các dự án thành phần.

Đối với 05 dự án thành phần còn lại sẽ tiếp tục đầu tư theo phương thức PPP để bảo đảm tính nhất quán trong thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, bảo đảm tính hiệu quả,đồng thời tạo điều kiện tối đa cơ hội đầu tư, kinh doanh cho khu vực tư nhân, dành ngân sách nhà nước bố trí cho các nhu cầu thiết yếu, cấp bách khác.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ, sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết chuyển đôỉtừ phương thức đầu tư PPP sang đầu tư công đối với 3 dự án thành phần như đề xuất của Chính phủ, 5 dự án thành phần còn lại có phải tiếp tụcchuyển đôỉtrong thời gian tới không?

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: Mặc dù 05 dự án thành phần còn lại đều có từ 02 nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, tuy nhiên chưa thể khẳng định việc đấu thầu sẽ lựa chọn được nhà đầu tư do còn phụ thuộc vào kết quả đấu thầu. Ngoài ra, trong trường hợp có nhà đầu tư trúng thầu, thì sau khi ký kết hợp đồng dự án, nhà đầu tư có thời gian tối đa 6 tháng để huy động vốn tín dụng. Sau thời hạn nêu trên,trường hợp nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng, sẽ phải hủy hợp đồng, tịch thu bảo lãnh và báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.Việc tham gia đấu thầu của nhà đầu tư và việc quyết định cung cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại được thực hiện theo cơ chế thị trường, phụ thuộc chủ yếu vào tính hấp dẫn, mức độ rủi ro của từng dự án... Do vậy, trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định theo quy định tại khoản 4 Điều 3 Nghị quyết 52.

Các đại biểu Quốc hội nhấn nút biểu quyết thông qua Nghị quyết.

Có ý kiến đề nghị làm rõ lý do chỉ có 01 dự án (Vĩnh Hảo - Phan Thiết) không có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển; có ý kiến đề nghị xem xét bổ sung nguồn vốn hỗ trợ Nhà nước đối với dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết và các dự án còn lại để tăng tính hấp dẫn đối với các dự án, dễ thu hút các nhà đầu tư.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: tại Tờ trình số 282/TTr-CP, Chính phủ đã báo cáo quá trình sơ tuyển đối với dự án này có 03 nhà đầu tư tham gia. Tuy nhiên, hồ sơ dự sơ tuyển của các nhà đầu tư không đạt yêu cầu (tính hợp lệ của hồ sơ dự sơ tuyển, năng lực tài chính, kinh nghiệm không đạt yêu cầu) nên không vượt qua sơ tuyển. Ngoài ra, để bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn theo yêu cầu của Quốc hội tại Nghị quyết 52, việc phân bổ vốn nhà nước tham gia các dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP phải hợp lý. Do đó, việc xác định mức vốn tham gia của nhà nước được thực hiện trên cơ sở tính toán phương án tài chính, bảo đảm hiệu quả tài chính các dự án.

Về vốn bổ sung cho việc chuyển đổi: Nhiều ý kiến đề nghị xem xét, làm rõ tác động và khả năng cân đối vốn trong giai đoạn sau nếu bổ sung vốn nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 để chuyển đổi các dự án thành phần từ PPP sang đầu tư bằng vốn đầu tư công trong khi nhu cầu đầu tư các lĩnh vực khác cũng rất cần thiết, cấp bách.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: Theo nguyên tắc bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn quy định tại Điều 51 Luật Đầu tư công: “Tập trung bố trí vốn đầu tư công để hoàn thành và đẩy nhanh tiến độ chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, chương trình, dự án trọng điểm có ý nghĩa lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các cấp, các ngành”. Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 là dự án quan trọng quốc gia.Căn cứ nguyên tắc nêu trên, Chính phủ sẽ trình Quốc hội bố trí vốn theo quy định và điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm một cách hợp lý, linh hoạt, hạn chế các tác động đến nợ công và trần nợ công. Bên cạnh đó, các dự án sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền để thu hồi vốn nhà nước, đây cũng là giải pháp phù hợp để huy động nguồn lực xã hội và giảm thiểu tác động đến nợ công.

Có ý kiến đề nghị cần cắt giảm các dự án chậm tiến độ, không đảm bảo tiến độ đề ra năm 2020 và sử dụng nguồn vốn này để đầu tư chuyển đổi một số dự án thành phần sang phương thức đầu tư công 100% vốn nhà nước. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: theo báo cáo của Chính phủ, Chính phủ sẽ cân nhắc các giải pháp điều hành kế hoạch đầu tư công một cách hợp lý, linh hoạt để bảo đảm cân đối đủ nguồn vốn để đầu tư các dự án quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời đẩy nhanh tiến độ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công.

Về các kiến nghị của Chính phủ: Nhiều ý kiến đề nghị cần xây dựng phương án để thu hồi vốn đối với các dự án được chuyển đổi sang đầu tư công 100% vốn nhà nước, góp phần giúp giảm áp lực về nhu cầu vốn cho việc phát triển các công trình hạ tầng khác trong cả nước, đảm bảo khả thi và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn của Nhà nước, không làm đội vốn và không làm tăng nợ công, đồng thời, phương án thu hồi vốn phải tính toán kỹ để phù hợp với sức chịu đựng của nền kinh tế và khả năng chi trả của người dân

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: việc thu hồi vốn nhà nước đối với các dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ NSNN đã được quy định tại Nghị quyết 52. Đối với 03 dự án thành phần sau khi chuyển đổi sang đầu tư công sẽ tiếp tục tổ chức xây dựng phương án thu hồi vốn nhà nước theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Do đó, tại dự thảo Nghị quyết đã quy định đối với những dự án thành phần sử dụng toàn bộ vốn đầu tư công, Chính phủ có trách nhiệm xây dựng phương án phù hợp để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách trung ương.

Có ý kiến đề nghị về thẩm quyền phê duyệt Dự án cần thực hiện theo đúng quy định của Luật Đầu tư công, theo đó người có thẩm quyền quyết định là Thủ tướng Chính phủ, không giao cho Bộ Giao thông vận tải. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị quyết 52 và quá trình triển khai thời gian qua, 11 dự án thành phần của Dự án được thực hiện theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư là dự án độc lập theo quy định của Luật Đầu tư công. Trong trường hợp được chuyển đổi sang đầu tư công, cả 03 dự án thành phần sẽ thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia sẽ phải thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công. Theo đó, thẩm quyền quyết định đầu tư dự án thuộc Thủ tướng Chính phủ, quy định tại Điều 40 Luật Đầu tư công.

Về một số nội dung khác: Nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải phải cam kết bảo đảm đúng tiến độ thực hiện Dự án và cần được làm rõ trong Nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt đối với các đoạn chuyển đổi phương thức đầu tư thuộc nhóm dự án quan trọng quốc gia. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: tại Tờ trình số 282/TTr-CP ngày 05/6/2020 và Báo cáo số 298/BC-CP ngày 17/6/2020, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội về tiến độ triển khai thực hiện Dự án, trong đó cam kết sẽ khởi công trong năm 2020 và hoàn thành trong năm 2022. Tại dự thảo Nghị quyết về nội dung này, Ủy ban Thường vụ cũng đã nêu thời gian hoàn thành của các dự án được chuyển đổi chậm nhất cuối năm 2022.

Về Dự thảo Nghị quyết: Một số ý kiến cho rằng tên dự thảo Nghị quyết là sửa đổi, bổ sung, sau khi được Quốc hội thông qua sẽ phải hợp nhất với Nghị quyết 52. Tuy nhiên, nếu thể hiện như dự thảo Nghị quyết sẽ bỏ đi nhiều nội dung quan trọng đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết 52. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và chỉnh lý lại tên và sắp xếp nội dung của dự thảo Nghị quyết cho phù hợp. Theo đó, dự thảo Nghị quyết sẽ có tên là dự thảo Nghị quyết về việc chuyển đổi phương thức đầu tư một số dự án thành phần tại Nghị quyết 52 về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020. Với tên như trên dự thảo Nghị quyết sẽ thể hiện rõ ràng cả về phạm vi và bảo đảm phù hợp với Nghị quyết 52.Ngoài ra,dự thảo Nghị quyết này không phải là nghị quyết có tính quy phạm pháp luật, mà chỉ là nghị quyết về một vấn đề cụ thể vì vậy việc sử dụng tên dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung sẽ không hợp lý.

Có ý kiến đề nghị cần quy định thời gian hoàn thành của các dự án PPP. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo: việc chuyển đổi phương thức đầu tư chỉ thực hiện đối với 3 dự án thành phần như Chính phủ trình. Các dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP còn lại vẫn được thực hiện theo đúng quy định tại Nghị quyết 52. Đối với các dự án chuyển đổi từ phương thức đầu tư PPP sang đầu tư 100% vốn đầu tư công, dự thảo Nghị quyết yêu cầu các dự án phải hoàn thành chậm nhất là cuối năm 2022. Có ý kiến đề nghị cân nhắc chỉnh lý lại khoản 4 Điều 1 của dự thảo Nghị quyết. Đồng thời, việc quy định thu phí trên “toàn tuyến” là vượt quá phạm vi của dự thảo Nghị quyết vì dự thảo Nghị quyết này chỉ quyết định đối với một số đoạn trên toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng giao Chính phủ xây dựng phương án phù hợp để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách trung ương. Ngoài các vấn đề trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo tiếp thu, chỉnh lý về kỹ thuật văn bản cho phù hợp. Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết như đã được tiếp thu, chỉnh lý./.

Bích Lan-Hoàng Quỳnh