Quy tắc ứng xử nơi công cộng: Khen cái đẹp, dẹp cái xấu

Vội vàng chan nước phở vào bát cho khách, chị Khanh (chủ một quán phở trên phố Dã Tượng) không khỏi bất ngờ khi được hỏi có hay không biết mình đang vi phạm những điều không nên làm trong Bộ QTƯX mới được TP ban hành của TP khi chính chị đã đun nấu nơi công cộng.

Ngơ ngác một lúc, chị Khanh nói mình không lấn chiếm vỉa hè của TP mà chỉ tận dụng mặt ngõ của nhà để kinh doanh hàng ăn, các nồi nước dùng cũng được đặt gọn gàng trong góc nên chị khẳng định mình không vi phạm quy định.

Bộ quy tắc ứng xử khuyến cáo không được chiếm dụng vỉa hè, lòng đường; đun nấu, đốt lửa trên vỉa hè, lòng đường.

Cũng tương tự chị Khanh, anh Nguyễn Hoàng Long (146 - Lê Thánh Tông) cho rằng mình chỉ đốt một chút vàng mã nhỏ trên vỉa hè, sau khi đốt gia đình cũng thu gọn sạch sẽ đảm bảo không để vương vãi xung quanh. “Nếu không mang ra vỉa hè thì chúng tôi biết đốt ở đâu, không nhẽ đốt vàng mã trong nhà” – anh Long tâm sự.

Đây chỉ là hai trong vô vàn những ví dụ mà người dân đã vô tình “vi phạm” QTƯX mới được ban hành. Theo đó, bộ QTƯX gồm 4 chương và 14 điều, chia rõ 9 địa điểm công cộng như vỉa hè, lòng đường, vườn hoa, quảng trường, tượng đài, công viên, bảo tàng, nhà văn hóa...

Quy tắc ứng xử gồm 4 chương, 14 điều áp dụng cho các tổ chức, cá nhân làm việc, sinh sống tại Hà Nội và cả những người đến công tác, tham quan, học tập trên địa bàn thành phố.

Bộ quy tắc này định hướng những việc nên làm và không nên làm tại những điểm công cộng.

Với mỗi nhóm địa điểm như vậy, bộ quy tắc đều nêu ra những điều nên và không nên làm. Chẳng hạn, “tại khu vực vườn hoa, công viên không nên không hái hoa, bẻ cành, phá rào trèo cây, hái quả; khi tham gia giao thông nên có thái độ văn minh thân thiện, tự giác chấp hành luật giao thông, không uống rượu khi lái xe…”

Tựu chung lại, mỗi điều trong QTƯX đều là những hướng dẫn cụ thể cho người dân các cách ứng xử chuẩn mực, văn minh, thể hiện nét đẹp văn hóa của mỗi người để từ đó nhân rộng cho toàn xã hội.

Đó là những hành xử đẹp như: Tuân thủ, chấp hành các quy định của pháp luật; nội quy, quy tắc nơi công cộng; tôn trọng không gian chung của cộng đồng; ứng xử lịch thiệp, thân thiện, nhã nhặn, đúng mực; trang phục lịch sự, phù hợp hoàn cảnh, chuẩn mực xã hội; quan tâm, nhường nhịn, giúp đỡ người khuyết tật, người già, phụ nữ có thai, trẻ em; đấu tranh bảo vệ lẽ phải, người yếu thế, phê phán hành vi sai trái; tôn trọng, bảo vệ cảnh quan môi trường…

Về vấn đề này, dẫn câu nói của ông Tô Văn Động Giám đốc Sở VH-TT mục đích của Bộ quy tắc là “khen cái đẹp, dẹp cái xấu”- ông Ngô Văn Nam, Trưởng phòng Nếp sống văn hóa mới (Sở VH-TT) cho biết, đây chính là ranh giới giữa cái được và cái không được, cái nên làm và cái không nên làm.

“Chúng ta trước hết nhắc nhở, sau đó loại bỏ dần những hành vi không đẹp, thiếu văn minh xảy ra trong đời sống xã hội. Còn vì sao chúng ta lựa chọn 9 điệm điểm công cộng như vậy, nguyên nhân đây là những nơi xảy ra nhiều sai phạm nhất và lãnh đạo thành phố cũng nhất trí cần chấn chỉnh những địa điểm này trước để tăng cường tuyên truyền thêm đến người dân” – ông Ngô Văn Nam cho biết thêm.

Lấy ví dụ nội quy cơ quan đã có sẵn trong luật công chức nhưng tại sao vẫn được nhiều đơn vị treo lên, theo ông Ngô Văn Nam, nguyên nhân chính là để hướng dẫn, nhắc nhở để mọi người không vi phạm các quy định, từ đó có hành động, cử chỉ, lời nói, tác phong, lối ứng xử đẹp hơn, văn minh, lịch sự hơn.

Nói cách khác, QTƯX là ranh giới “ngăn” những hành vi không nên làm. Nếu cố tình bước qua ranh giới ấy, rất có thể sẽ vi phạm các quy định của pháp luật. Nếu dừng lại đúng lúc, kịp thời, môi trường văn hóa, văn minh nơi công cộng sẽ dần hình thành.

Ông Ngô Văn Nam cũng cho biết, thời gian tới, Sở VH-TT Hà Nội sẽ tham mưu cho UBND TP Hà Nội xây dựng và ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể việc thực hiện Bộ QTƯX. Theo đó, mỗi đơn vị, cơ sở, địa điểm vui chơi sẽ có những hướng dẫn cụ thể cho người dân. Ví dụ như: Tại bến xe, bến phà sẽ có biển chỉ dẫn người dân xếp hàng, giữ gìn trật tự, vệ sinh chung; Tại các đình, đền, chùa nên có tấm biển hướng dẫn cách mặc trang phục, hành lễ sao cho đúng...

Được biết, QTƯX nơi công cộng không kèm theo chế tài xử phạt, nhưng có biểu dương, khen thưởng các tổ chức, cá nhân thực hiện tốt. Tổ chức, cá nhân nào vi phạm, tùy theo mức độ sẽ bị nhắc nhở, phê bình công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trường hợp vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý theo quy định.

TUẤN DŨNG