Quy trình ra đề thi vào lớp 10 được thực hiện như thế nào?

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 đang diễn ra ở nhiều địa phương trên cả nước với rất nhiều áp lực đối với thí sinh, phụ huynh và ngay cả với những giáo viên được điều động tham gia vào hội đồng coi thi, chấm thi vì công việc nào cũng đòi hỏi sự nghiêm ngặt, chính xác.

Kỳ thi thành công hay không thì khâu ra đề chiếm một vai trò quan trọng bởi nó liên quan đến mấy chục ngàn, thậm chí có địa phương có số lượng cả trăm ngàn thí sinh dự thi. Vì thế, những người ra đề, phản biện, in sao đề thi luôn cần mẫn làm việc để đảm bảo đề thi không sai sót, đề thi không đánh đố học trò, không sai kiến thức và không được để một sự cố nào xảy ra - dù là nhỏ nhất.

Lựa chọn nhân sự ra đề thi vào lớp 10 được thực hiện bí mật

Trước khi kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 diễn ra khoảng nửa tháng là thời điểm sở sẽ lựa chọn nhân sự cho việc ra đề thi. Thông thường, công việc này được giao cho Phòng Giáo dục Trung học của Sở và người chịu trách nhiệm lựa chọn nhân sự là những chuyên viên phụ trách môn thi của kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10.

Thí sinh Hà Nội trong kì thi vào lớp 10. Ảnh: Hồng Nam

Trong một tỉnh, thành phố thì giáo viên mỗi môn của cấp trung học cơ sở có thể lên đến hàng ngàn người vì các môn thi tuyển sinh vào lớp 10 thường là những môn có số tiết nhiều như Ngữ văn, Toán, tiếng Anh. Nhưng, lựa chọn ai, lựa chọn giáo viên nào có chuyên môn tốt, nhanh nhẹn để thực hiện công việc ra đề, phản biện, in ấn, pho-to, đóng gói đề thi là cả một vấn đề đối với người lựa chọn.

Khi lãnh đạo sở "nhắm" tới ai, hoặc thông qua hội đồng bộ môn cấp huyện tiến cử, giới thiệu thì chuyên viên sở giáo dục sẽ liên hệ trực tiếp với giáo viên đó bằng điện thoại để trao đổi. Khi giáo viên đồng ý tham gia vào hội đồng ra đề thi thì lãnh đạo sở sẽ điện trực tiếp với lãnh đạo nhà trường - nơi giáo viên đó công tác để bố trí công việc những ngày giáo viên đi tham gia ra đề thi.

Về cơ bản, công việc lựa chọn nhân sự được thực hiện bí mật, không thông báo trên văn bản và gửi qua thư điện tử như việc điều động làm các công việc khác của kỳ thi. Vì nếu công khai, có thể sẽ dẫn đến những hệ lụy như "lộ đề" có thể xảy ra. Việc lộ đề không chỉ tốn kém kinh phí tổ chức thi lại mà uy tín của sở, của địa phương cũng bị ảnh hưởng theo.

Trước khi kỳ thi diễn ra 1 tuần đến 10 ngày (tùy vào số lượng thí sinh dự thi để điều động giáo viên theo thời gian phù hợp) giáo viên tham gia ra đề thi tuyển sinh 10 sẽ đến địa điểm tập trung, thường là hội trường của sở giáo dục để họp hội đồng ra đề thi. Hội đồng thương có 1 phó giám đốc Sở, 1 lãnh đạo Phòng Giáo dục Trung học và mỗi môn thi có 3 cán bộ, giáo viên, cùng với 1 nhân viên văn phòng làm nhiệm vụ hỗ trợ photo đề thi cho các môn.

Thời gian họp cũng ngắn gọn, chủ yếu lãnh đạo sở quán triệt vai trò, vị thế của kỳ thi và cả sự kỳ vọng của học sinh, phụ huynh, giáo viên có 1 đề thi phù hợp. Vì thế, đòi hỏi đội ngũ ra đề thi hãy làm việc một cách khoa học, cẩn thận nhất có thể để không để những sai sót có thể xảy ra.

Đặc biệt, đề thi phải phù hợp với cấu trúc môn học, không đánh đố học trò nhưng vẫn phân hóa được đối tượng thí sinh để tuyển vào các trường trọng điểm. Có nghĩa là làm sao ra đề cho một tỉnh, thành phố phải phù hợp với những vùng khó khăn và có những câu khó để phân hóa được đối tượng đối với những trường ở khu vực thị, thành.

Sau khi họp hội đồng, những cán bộ, giáo viên trong hội đồng tham gia ra đề thi sẽ được dẫn đến địa điểm "đóng quân". Có thể là một khách sạn khép kín nhưng phần nhiều là tầng trên cùng của cơ quan sở giáo dục để tiện việc giám sát và đảm bảo an ninh.

Giáo viên ra đề thi vào lớp 10 ở khu vực cách ly được kiểm tra như lên… máy bay

Khi bước vào "cổng an ninh" sẽ có 2 công an tỉnh của địa phương đứng để kiểm tra tất cả các vật dụng mang vào khu vực cách ly của giáo viên một cách cẩn thận. Những vật dụng mang vào khu vực cách ly chỉ là mấy bộ quần áo, vài cuốn sách giáo khoa, từ điển tiếng Việt và một số sách chuyên môn liên quan đến việc ra đề.

Tất cả điện thoại, hoặc một máy ghi âm, phát sóng nào cũng sẽ được công an niêm phong và giữ lại và sẽ trả lại sau khi hoàn thành công việc của hội đồng ra đề thi.

Vào khu vực cách ly, việc đầu tiên mà những cán bộ, giáo viên ra đề thi sẽ thấy được sự nghiêm ngặt ngoài mức tưởng tượng (nếu lần đầu tham gia). Bởi, cánh cửa khu vực cách ly đóng lại, bên ngoài là các cán bộ an ninh và thanh tra sở giám sát, túc trực 24/24 giờ. Bên trong, tất cả cửa sổ đã được kéo xuống, đóng kín và niêm phong cẩn thận. Ngay cả ô thoáng nhà vệ sinh cũng được đóng và niêm phong kín mít.

Trong khu vực cách ly, mỗi môn thi được trang bị 1 máy vi tính bàn, 1 máy in, 1 máy photocoppy để phục vụ việc ra đề, in ấn và photo. Tuy nhiên, internet đã bị ngắt hoàn toàn. Mọi thông tin liên lạc bị cắt đứt, muốn liên hệ gì thì qua nhân viên an ninh đang đứng giám sát ở cổng bên ngoài. Hàng ngày, những cán bộ, giáo viên ra đề thi được cán bộ an ninh đưa vào vài tờ báo để đọc tin tức và theo dõi kỳ thi của địa phương mình.

Ra đề thi - đòi hỏi sự tính toán và bàn bạc kĩ lưỡng

Mỗi môn thi, thường có 3 người: 1 người ra đề là chuyên viên của sở, 2 giáo viên được điều động từ cơ sở là những người phản biện đề. Mỗi môn thi (Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh) sẽ ra 4 đề: 2 đề chính thức và 2 đề dự phòng (đề cơ bản và đề chuyên).

Vì thế, ngày đầu tiên sẽ tập trung vào 2 đề chính thức, người ra đề sẽ tập trung ra đề thi, 2 giáo viên phản biện sẽ chuẩn bị bao bì, nhãn mác cho từng hội đồng thi. Khi ra đề xong, 2 giáo viên phản biện sẽ thực hiện việc đầu tiên là rà soát lỗi chính tả, ngữ pháp, cấu trúc của đề. Sau đó, sẽ rà soát nội dung kiến thức của đề và tiến hành phản biện với người ra đề. Khi xong đề chính thức sẽ đến đề dự phòng cũng thực hiện các thao tác như vậy.

Quá trình phản biện đề thi cũng có những trao đổi, thậm chí là tranh luận căng thẳng với nhau để hướng tới một đề thi, đáp án chính xác, khoa học, phù hợp nhất. Nhưng, đây là công việc chung nên mọi người đều tôn trọng ý kiến của nhau để đi đến thống nhất giữa người ra đề và người phản biện.

Thực hiện khâu ra đề xong, phía bên trong khu vực cách lý sẽ báo ra ngoài với chủ tịch hội đồng ra đề thi và từng môn sẽ có 1 cuộc họp nhỏ để chủ tịch hội đồng chất vấn những giáo viên phản biện có còn thắc mắc điều gì về đề thi không. Khi mọi thứ ổn thỏa thì chủ tịch hội đồng thi sẽ ký duyệt đề thi và những cán bộ, giáo viên ra đề sẽ về lại khu vực cách ly thực hiện việc in, sao đề và đóng gói từng phòng thi.

Công việc được giao cho từng người cụ thể. Người lo trách nhiệm photo và 2 người có trách nhiệm nhận bài, đóng gói. Mỗi gói đề thi 24 bài thi, mỗi hội đồng thi có bao nhiêu phòng thì đã đưa sẵn số liệu. Vì thế, cứ photo, đóng gói đề thi hết hội đồng này đến hội đồng thi khác cho đến khi xong nhiệm vụ. Sau khi thực hiện xong đề chính thức, sẽ photo mỗi hội đồng thi 1 đề dự phòng và niêm phong tất cả các đề chính thức, dự phòng theo từng hội đồng thi và chất vào từng vị trí cụ thể.

Đối với các môn chuyên, số lượng thí sinh thi từng môn ít hơn nên những cán bộ, giáo viên ra đề, phản biện đề thi thường vào sau mấy ngày và được bố trí ở một khu vực khác. Các bước thực hiện cũng được thực hiện như những môn cơ bản.

Ngày thí sinh đến các hội đồng thi để làm thủ tục và nghe phổ biến quy chế thi cũng là ngày cán bộ, giáo viên ra đề thi bàn giao đề thi cho bộ phận vận chuyển đề thi. Từ khu vực cách ly, những cán bộ, giáo viên ra đề thi sẽ vận chuyển các gói đề thi đến từng thùng đựng đề thi của từng hội đồng thi. Quá trình vận chuyển từ khu vực cách ly sang phòng nhận đề thi chỉ vài chục mét nhưng luôn có cán bộ an ninh túc trực, giám sát nghiêm ngặt.

Sau đó, các thùng đề thi được khóa cẩn thận và vận chuyển ra xe, những xe chở đề thi này sẽ vận chuyển đến các hội đồng thi ở các trường trung học phổ thông. Quá trình vận chuyển luôn có cán bộ an ninh theo dõi, giám sát nghiêm ngặt.

Ngọc Trân