Quyền lực ông Trump thế nào sau bầu cử Mỹ?

Không ngoài dự đoán và thăm dò, kết quả bầu cử giữa kỳ Mỹ sáng sớm 7-11 cho thấy quyền kiểm soát Hạ viện đã thuộc về đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa tiếp tục kiểm soát Thượng viện. Kết quả bầu cử này có thể xem là “một thất bại nhức nhối” với đảng Cộng hòa và ông Trump, theo Politico, khi xuất phát điểm của đảng Cộng hòa trước bầu cử là kiểm soát lưỡng viện. Dù vậy, Tổng thống Donald Trump vẫn gọi đây là một “thành công lớn”.

Đây là thắng lợi quan trọng của đảng Dân chủ sau tám năm thất thế ở Hạ viện và sau hai năm không có đủ sức mạnh để giám sát chính phủ Trump vì thất thế ở cả lưỡng viện. Từ sự thay đổi cán cân quyền lực này có thể hình dung ra hai năm cực kỳ căng thẳng tới ở Quốc hội, đặc biệt khi hai đảng đang hướng về cuộc bầu cử tổng thống 2020. Kiểm soát Hạ viện cho phép đảng Dân chủ vạch tầm nhìn cho hai năm tới, đặc biệt có lợi khi cuộc bầu cử tổng thống 2020 đang tới gần.

Hạ viện Dân chủ sẽ làm gì?

Khuya 6-11, dù kiểm phiếu chưa kết thúc nhưng ông Trump đã gọi điện thoại chúc mừng lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Nancy Pelosi. Trợ lý của bà Pelosi cho biết cả hai đồng ý sẽ hợp tác lưỡng đảng nhưng theo Politico thì xung đột tới đây giữa hai đảng sẽ rất nóng.

Bà Pelosi cho biết đảng Dân chủ tới đây sẽ tập trung “khôi phục hiến pháp, kiểm tra và cân bằng chính phủ Trump”, “chấm dứt sự tấn công của đảng Cộng hòa và chính phủ Trump nhằm vào các chương trình chăm sóc người già, chăm sóc sức khỏe…”.

Politico cho biết bà Pelosi và nghị sĩ Dân chủ cấp cao Steny Hoyer đã bàn chuyện ra các dự thảo luật mở rộng kiểm soát mua bán súng, truy dấu các dòng tiền chính trị và vận động hành lang, bảo vệ môi trường, đảo ngược chính sách giảm thuế cho người giàu, mở rộng bảo hiểm y tế Obamacare. Dù các dự thảo này không thành luật đi nữa thì chúng cũng thể hiện sự đối lập với các chính sách của ông Trump và cho cử tri một hình dung rõ ràng về những gì đảng Dân chủ sẽ làm một khi chiếm được Nhà Trắng và Thượng viện năm 2020.

Người ủng hộ Dân chủ theo dõi lãnh đạo Dân chủ tại Hạ viện Nancy Pelosi phát biểu mừng chiến thắng tối 6-11. Ảnh: NYT

Trong khi đó, nguồn tin CNN cho biết trước khi có kết quả bầu cử, đảng Dân chủ đã âm thầm chuẩn bị kế hoạch tính toán trách nhiệm chính phủ Trump. Các nghị sĩ dân chủ ở tất cả các ủy ban Hạ viện đều đã sẵn sàng cho việc này. Đã có nhiều cuộc bàn bạc chuyện các ủy ban sẽ chia nhau xử lý các đầu việc liên quan chính phủ Trump thế nào. Đó là từ việc gia đình ông Trump có được lợi gì không trong thời gian ông Trump vào Nhà Trắng, các câu hỏi về cách hành xử liên quan đến các bộ trưởng trong nội các, đến từng chính sách gây tranh cãi như chia cắt các gia đình nhập cư. Và chắc chắn ông Trump và các quan chức dưới quyền mình đều nhận thức mình có thể là mục tiêu điều tra của đảng Dân chủ.

Ông Trump đối mặt nguy cơ nào?

Đảng Dân chủ nắm Hạ viện, câu hỏi đầu tiên được nhiều người nghĩ đến là liệu sẽ có chuyện ông Trump bị luận tội hay không. Politico cho biết các lãnh đạo Dân chủ đã có sẵn trong tay một danh sách trát đòi hầu tòa. Tuy nhiên, khả năng luận tội ông Trump sẽ tùy thuộc vào kết quả cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về khả năng Nga thông đồng đội tranh cử của ông Trump can thiệp bầu cử Mỹ 2016.

Theo Bloomberg, trong vòng vài tháng tới mà ông Mueller có kết luận bất lợi với ông Trump, đảng Dân chủ tại Hạ viện khả năng sẽ bắt đầu luận tội. Nếu ông Trump cố ngăn chặn ông Mueller, chẳng hạn thông qua đưa một nhân vật hiếu chiến với Dân chủ vào vị trí bộ trưởng Tư pháp thì đảng Dân chủ tại Hạ viện sẽ nỗ lực công khai hết những điều ông Trump đang cố giấu. Tuy nhiên, một khi luận tội, đảng Dân chủ cũng không dễ phế truất ông Trump vì cần phải có sự đồng ý của 2/3 Thượng viện, một điều không thể khi đảng Cộng hòa nắm tới 51 ghế tại đây.

Thượng viện Cộng hòa sẽ làm gì?

Quyền lực gần như tuyệt đối của đảng Cộng hòa ở Quốc hội hai năm qua đã bị phá vỡ. Trong khi đảng Dân chủ ở Hạ viện có thể phong tỏa quá trình lập pháp thì với thế đa số tại Thượng viện, đảng Cộng hòa đảm bảo cho ông Trump có quyền chọn người điền các vị trí khuyết trong bộ máy tư pháp liên bang. Hay nói cách khác, không còn khả năng ban hành luật vì mất thế ở Hạ viện, đảng Cộng hòa tới đây sẽ tập trung vào công việc thông qua đề cử nhân sự tư pháp.

Từ khi ông Trump nhậm chức, Thượng viện đã phê chuẩn 84 vị trí thẩm phán, trong đó có hai vị trí thẩm phán Tòa Tối cao Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh và 29 thẩm phán Tòa Thượng thẩm. Theo lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, đây là một trong những thành tựu lớn nhất của Thượng viện.

Hiện vẫn còn 11 vị trí khuyết ở các tòa án địa phương liên bang và 11 vị trí trống ở tòa phúc thẩm khu vực liên bang. Hiện có 51 đề cử của ông Trump đang chờ Thượng viện thông qua.

THIÊN ÂN