Quyết liệt ngăn chặn hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại

Các biện pháp chống gian lận xuất xứ đang được Bộ Công Thương triển khai quyết liệt. Ảnh minh họa

Nguy cơ gia tăng các vụ kiện phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ

Tại Hội nghị “Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU: Các cam kết quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp và những điều cần lưu ý”, diễn ra sáng ngày 21/8, Bộ Công Thương cho biết: Trong thời gian qua, có hiện tượng khi bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp sản xuất chịu ảnh hưởng tìm cách khắc phục bằng việc chuyển sản xuất ra khỏi nước/nền kinh tế bị áp dụng biện pháp. Do có chính sách thuận lợi đối với đầu tư nước ngoài, Việt Nam là một trong những lựa chọn của các doanh nghiệp đó khi quyết định dịch chuyển sản xuất. Tuy nhiên, sau khi tiếp nhận năng lực sản xuất mới, xuất khẩu từ Việt Nam tăng nhanh khiến Việt Nam dễ trở thành đối tượng theo dõi, điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại bổ sung của nước nhập khẩu. Sản phẩm bị điều tra chủ yếu là các mặt hàng như nhôm, thép, sợi, đồ gia dụng, đồ điện tử, thủy sản, gỗ ván ép, lốp xe, pin mặt trời…

Theo Bộ Công Thương, nguyên nhân chủ yếu của vấn đề này là do các đối tác nhập khẩu nghi ngờ hàng hóa chưa đáp ứng điều kiện “chuyển đổi đáng kể” tại Việt Nam. Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, trong giai đoạn 2000 - 2016, đã có 15 vụ việc điều tra lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, trung bình 01 vụ/năm. Đáng chú ý, trong các năm 2017 và 2018, mỗi năm đã có 03 vụ việc được tiến hành khởi xướng điều tra. Dự kiến xu hướng này sẽ tiếp tục gia tăng khi Việt Nam do đã có những dấu hiệu về dịch chuyển đầu tư cũng như phạm vi, số lượng sản phẩm bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay đang gia tăng.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại - cho biết đã có 4 vụ việc bị điều tra chiếm 20% trong tổng số các vụ kiện phòng vệ thương mại. Trong đó phía Thổ Nhĩ Kỳ đã kết luận lẩn tránh còn Hoa Kỳ vẫn đang điều tra, kết luận sơ bộ lần tránh với hàng nông nghiệp từ Việt Nam.

Bộ Công Thương khẳng định, nếu ta không có các biện pháp tích cực để xử lý vấn đề lẩn tránh bất hợp pháp biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt thông qua gian lận xuất xứ, thì có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp, ngành hàng cụ thể, mà lâu dài còn tác động tiêu cực tới sức cạnh tranh của cả nền kinh tế. Đặc biệt, trong bối cảnh xu thế bảo hộ đang gia tăng, mặt hàng nông thủy sản… sẽ có nguy cơ bị áp dụng hình thức phòng vệ này.

Quyết liệt triển khai nhiều biện pháp

Để giảm thiểu khả năng bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh - cho biết: Ngay từ năm 2017, Bộ Công Thương đã xây dựng danh sách hàng hóa trong diện cảnh báo nguy cơ lẩn tránh thuế; phối hợp, gửi thông tin tới các cơ quan có liên quan (hải quan, VCCI...) để tăng cường kiểm tra, theo dõi; phối hợp với cơ quan điều tra nước ngoài trong quá trình điều tra các vụ việc chống lẩn tránh thuế; tích cực tuyên truyền phổ biến các quy định về chống lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ; thường xuyên nghiên cứu, thông tin cho doanh nghiệp những thay đổi pháp lý liên quan đến điều tra lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ của nước ngoài.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng thường xuyên tổ chức các đoàn kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa đối với các vụ việc lốp ô tô, thép cán mạ phủ sơn, tôm, pin mặt trời xuất khẩu sang EU; nhôm, gỗ dán, thép cuộn cán nguội, thép chống ăn mòn, gạch men.... Trong các vụ việc này, sau khi kiểm tra các trường hợp nghi vấn, làm rõ thông tin, Bộ đã có các kiến nghị và chuyển các đơn vị liên quan xử lý; đồng thời, tích cực phối hợp với các cơ quan điều tra của Hoa Kỳ (DOC), EU (OLAF) trong tất cả các vụ việc điều tra.

Đồng thời, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 04/7/2019 ban hành Đề án Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ. Đề án đề ra 02 nhóm mục tiêu gồm: Tăng cường quản lý Nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, đầu tư nước ngoài và tăng cường hiệu quả thực thi pháp luật về chống lẩn tránh, xuất xứ, hải quan.

Liên quan đến việc thực hiện Đề án Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ, theo ông Lê Triệu Dũng, ngay sau khi Đề án được ban hành, Bộ Công Thương đã Ban hành Quyết định số 2094A/QĐ-BCT ngày 15/7/2019 về Kế hoạch hành động của Bộ Công Thương; Ban hành Quyết định số 2092/QĐ-BCT ngày 12/7/2019 thành lập Tổ công tác liên ngành về phòng chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ hàng hóa; Yêu cầu các Cục quản lý thị trường tại địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát các mặt hàng có nguy cơ lẩn tránh và gian lận xuất xứ…

Mai Ca