Rào cản và giải pháp giúp giảm thiểu tối đa tác hại của thuốc lá

Hút thuốc lá – Thủ phạm hàng đầu gây ra ung thư phổi

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thuốc lá gây ra hơn 70% cái chết vì ung thư phổi. Hút thuốc lá còn là nguyên nhân gây ra nhiều chứng bệnh nguy hiểm cũng như ung thư khác.

TS Evgenia Gnuchikh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Thuốc lá Krasnodar, Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga

PGS.TS Lê Văn Quảng, PGĐ Bệnh viện K dẫn chứng: “Theo Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế, có hơn 5.700 thành phần hóa học được tìm thấy trong khói thuốc lá, trong đó có hơn 70 tác nhân gây ung thư, như: Benzen, Etylen Oxit, Vinyl Chloride, Asen (thạch tín),… Đây là những hợp chất độc hại được tạo ra trong quá trình đốt cháy thuốc lá ở nhiệt độ cao hơn 600 độ C và là nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh liên quan đến hút thuốc như: ung thư phổi, các bệnh tim mạch, hô hấp, chứ không phải nicotine như nhiều người vẫn nghĩ”.

Khói thuốc lá còn là nguyên nhân làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn, gây tàn phế và tử vong cho cả người hút thuốc và người hút thuốc thụ động. Vì vậy, khuyến nghị của WHO và bộ Y Tế là bỏ hoàn toàn thuốc lá và nicotine vì sức khỏe mỗi người, gia đình và cộng đồng.

Tuy nhiên, nicotine là nguyên nhân gây nghiện chính khiến người hút thuốc khó lòng từ bỏ và nicotine cũng không phải là hoàn toàn vô hại. Vượt qua hàng rào máu não chỉ 8-10 giây sau khi hút, nicotine kích hoạt não tiết ra dopamine, một chất gây sảng khoái, hưng phấn, an thần. Và sau khi nồng độ dopamine trong cơ thể cạn kiệt, cơ thể đòi hỏi được cung cấp thêm, gây ra cảm giác thèm hút thuốc, cũng như sự phụ thuộc về mặt thể chất.

Theo bác sĩ Quảng, chỉ có khoảng 8% người nghiện thuốc lá có thể bỏ được nicotine. Mọi người cần phải chấp nhận đối diện sự thật là không thể tuyệt đối cấm được việc hút thuốc lá ở mọi nơi, mọi lúc, và cũng không thể bắt tất cả những người nghiện thuốc lá bỏ thuốc hoàn toàn được.

Giải pháp mới giảm thiểu tối đa tác hại cho người hút thuốc lá

Bên cạnh việc khuyến khích người hút thuốc hiện hữu bỏ thuốc, hay tốt hơn là ngăn chặn việc bắt đầu sử dụng thuốc lá thì một trong những cách tiếp cận đối với nhóm người tiếp tục hút thuốc đó là chuyển sang sử dụng những sản phẩm thay thế ít nguy hại hơn.

Theo TS Evgenia Gnuchikh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Thuốc lá Krasnodar, Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga, thay vì đốt cháy như thuốc lá điếu truyền thống, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như: thuốc lá hun nóng (heat-not-burn, heated tobacco) làm nóng lá thuốc, do đó lượng chất độc hại được tạo ra ít hơn đáng kể. Theo nghiên cứu, các chất độc hại cho cơ thể trong khói của thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ 86-98%. Lượng nicotine thải ra từ thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ 33-42% tùy theo sản phẩm của từng nhãn hàng.

Tất nhiên, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới mang những đặc điểm riêng về mặt kỹ thuật, công nghệ, khả năng phát thải, tác động lên sức khỏe người sử dụng và cộng đồng, do đó cần có tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn riêng, không thể áp dụng quản lý chung với thuốc lá truyền thống.

Tại Việt Nam, toàn bộ tiêu chuẩn về thuốc lá hiện hành (bao gồm 9 tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với nguyên vật liệu và sản phẩm thuốc lá, 58 tiêu chuẩn về phương pháp phân tích và lấy mẫu) đang áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống; và chưa có một quy định liên quan đến thuốc lá thế hệ mới.

Tình trạng bỏ trống việc quản lý thuốc lá thế hệ mới trôi nổi trên thị trường như hiện nay không chỉ gây thất thu ngân sách cho Nhà nước mà còn mang đến nhiều nguy cơ cho người dùng từ giá cả, nguồn gốc đến chất lượng sản phẩm. Đó là lý do cần sớm xây dựng tiêu chuẩn cho các sản phẩm này trên cả hai khía cạnh là tiêu chuẩn về chất lượng và tiêu chuẩn về an toàn.