S-350 Vityaz có tính năng gì khiến S-400 'phải ngước nhìn'?

Công nghệ xuất khẩu được trọng dụng ở quê nhà

Lực lượng Vũ trang Nga bắt đầu nhận vào trang bị hệ thống tên lửa phòng không mới S-350 Vityaz. Nhờ khả năng chiến đấu độc đáo, đó sẽ là sự bổ sung đáng kể cho hệ thống S-400 và trong tương lai sẽ thay thế các hệ thống S-300V hiện đang phục vụ.

Nhà sản xuất S-350 Vityaz là công ty Almaz-Antey đã chuyển giao chính thức hệ thống tên lửa phòng không S-350 đầu tiên cho Bộ Quốc phòng Liên bang Nga vào cuối năm 2019.

Tháng 02 năm nay, sư đoàn Vityaz đầu tiên gia nhập Lực lượng hàng không vũ trụ Nga (VKS) và được đưa vào trung tâm huấn luyện của Học viện quân sự Hàng không-Vũ trụ mang tên G.K.Zhukov ở thành phố Gatchina (vùng Leningrad), dùng để huấn luyện quân nhân các đơn vị phòng không tất cả các quân khu của Nga.

Hệ thống tên lửa phòng không tầm trung S-350 Vityaz. (tên của các hiệp sỹ chiến binh chuyên nghiệp cổ đại của Nga) là hệ thống phòng không thế hệ mới, là phiên bản sửa đổi và thiết kế lại phiên bản xuất khẩu tổ hợp phòng không KM-SAM (Cheongung), do Almaz-Antey thực hiện theo đặt hàng của Hàn Quốc.

Sự hợp tác này cho phép các nhà thiết kế Nga phát triển, thử nghiệm và làm chủ một số công nghệ mới nhất.

Khái niệm về mô hình tổ hợp S-350 được giới thiệu vào năm 1999, nhưng mãi đến năm 2007 mới bắt đầu được phát triển và nguyên mẫu đầu tiên có kích cỡ giống ngoài đời xuất hiện lần đầu tiên tại Triển lãm Hàng không và Vũ trụ MAKS vào năm 2013.

Nga đã chính thức đưa vào sử dụng tên lửa phòng không S-350 Vityaz

Các thử nghiệm cấp nhà nước của hệ thống S-350 đã được hoàn tất vào cuối tháng 3 năm 2019. Lần đầu tiên, tổ hợp này được trình bày trước công chúng tại Diễn đàn Kỹ thuật Quân sự Quốc tế “Army-2019” (tháng 6/2019) tại công viên “Người yêu nước” (Patriot), ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga. Và đến tháng 12/2019, nó đã được biên chế chính thức.

Trong quân đội Nga, S-350 Vityaz được xem như bản thay thế cho S-300. Tổ hợp này có khả năng đánh chặn tất cả phương tiện tấn công trên không hiện tại và tương lai, bao gồm cả mục tiêu khó nhận biết (tàng hình) và tên lửa hành trình.

Chức năng chính của S-350

Vityaz là hệ thống phòng không cơ động tầm thấp và tầm trung cao. Mục tiêu chính của S-350 là đẩy lùi cuộc tấn công lớn của tên lửa hành trình, máy bay tấn công không người lái, tên lửa đạn đạo tầm ngắn, cũng như các phương tiện bay có người lái ở khoảng cách tương đối lớn nhưng độ cao thấp.

Mỗi bệ phóng S-350 mang theo 12 tên lửa, nhiều gấp ba lần so với S-300 Favorit và S-400 Triumf. Vityaz có khả năng khai hỏa đồng thời vào 24 mục tiêu ở độ cao từ 5 mét đến 30 km, ở cự ly 1,5 đến 120 km và có thể phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 120 km.

Hai loại tên lửa có thể được sử dụng với Vityaz là tên lửa 9M96E với đầu radar tự dẫn chủ động hoặc tên lửa tầm ngắn 9M100 với đầu tự dẫn hồng ngoại.

Một số hệ thống S-350 thu gọn được biên chế trong sư đoàn tên lửa phòng không, với số lượng 144 tên lửa có thể bảo vệ công trình hoặc khu vực chiến lược quan trọng trước một cuộc tấn công ồ ạt từ trên không. Thời gian triển khai một tổ hợp S-350 tại vị trí chiến đấu hoặc thu hồi thiết bị và rời khỏi đó là không quá 5 phút.

S-350E Vityaz là phiên bản sửa đổi và thiết kế lại phiên bản xuất khẩu tổ hợp phòng không KM-SAM (Cheongung)

Theo kế hoạch, các tổ hợp sẽ được tích hợp vào một mạng thống nhất với các hệ thống phòng không khác.

Toàn bộ các thành phần của tổ hợp S-350E Vityaz đều được đặt trên khung gầm xe vận tải chuyên dụng chạy mọi địa hình BAZ. Mỗi tổ hợp chiến đấu của Vityaz bao gồm các yếu tố cấu thành sau:

- Một xe chỉ huy cơ động

- Một trạm điều khiển bắn, có trang bị 2 hoặc 3 trạm radar mảng pha hiện đại (quan sát khu vực và nhìn vòng) để cảnh giới và bắt bám máy bay hay tên lửa địch; radar có khả năng theo dõi đồng loạt 40 mục tiêu và dẫn bắn cho tên lửa tiêu diệt đồng thời 8 mục tiêu.

- Ba xe phóng tên lửa, mỗi xe có khả năng mang 12 tên lửa phóng thẳng đứng. Các tên lửa được đặt thành cụm gồm 2 lớp, mỗi lớp 6 ống phóng thẳng đứng, với 12 quả tên lửa dẫn đường bằng radar chủ động 9M96.

- Các xe tiếp đạn (tối đa 5 xe).

Giới chức lãnh đạo Công ty Almaz-Antey còn khẳng định, S-350E Vityaz có thể vượt quá tính năng của một hệ thống phòng không tầm trung, khi nó có thể sử dụng một loại tên lửa có tầm bắn từ 5km đến 400 km và ở độ cao từ 5 mét đến cận vũ trụ. Hiện mới chỉ có S-400 là có tính năng cao hơn nó.

S-350 có phiên bản phòng không hạm

Cùng với hệ thống phòng không cơ động trên mặt đất S-350, công ty Almaz-Antey đã phát triển tổ hợp tên lửa phòng không hạm thê hệ mới “Poliment-Redut”, sử dụng tối đa nền tảng của Vityaz về các thành phần, hệ thống, thiết kế bệ phóng và đạn dược.

Tổ hợp sử dụng trên các tàu mặt nước thuộc các lớp tàu khu trục và tàu hộ vệ hạng trung có khả năng tiêu diệt máy bay, tên lửa hành trình, chống hạm đối phương ở khoảng cách tới 150 km.

Phóng thử tổ hợp phòng không hạm “Poliment-Redut” trên chiến hạm Soobrazitelny

Hiện tại, tổ hợp “Poliment-Redut” đã được lắp đặt trên các tàu thế hệ mới của Hải quân Nga, gồm tàu khu trục “Đô đốc Gorshkov” (dự án 22350) và tàu hộ tống “Soobrazitelny” (dự án 20380).

Từ trước đến nay Nga chỉ có hệ thống phòng không hạm tầm xa S-300F (tầm phóng 150km, trang bị trên 5-6 tàu) và tên lửa tầm trung (tầm phóng 50km) đã phát triển từ lâu. Do đó, lực lượng tàu Nga có khả năng phòng không hạm tầm xa là rất ít, đồng thời khuyết một khoảng năng lực phòng không hạm trong phạm vi khoảng cách từ 50-150km.

Việc phát triển thành công Poliment-Redut trên cơ sở S-350 Vityaz đã giúp Nga có khả năng chế tạo hàng loạt tàu hộ vệ và khu trục có lượng giãn nước tầm 4000 tấn nhưng sở hữu đầy đủ khả năng tấn công chống hạm/đối đất và phòng không hạm đội, sánh ngang các khu trục hạm hạng nặng và tuần dương hạm của Mỹ, Anh, Pháp…, có lượng giãn nước gấp 2-3 lần, giá thành đắ hơn 5-6 lần chiến hạm của Nga.

S-350 có tính năng gì vượt trội S-300 và S-400?

Vityaz không phải để thay thế Buk, không dành cho cho Lục quân, mà dành cho lực lượng tên lửa phòng không của Quân chủng Hàng không-Vũ trụ Nga (VKS). S-350 Vityaz được thiết kế để chống lại các cuộc không tập tấn công mật độ cao và ở độ cao thấp.

Hiện nay, Lực lượng hàng không vũ trụ Nga chủ yếu có hai loại tên lửa phòng không tầm xa là S-400 Triumph và S-300PM với nhiều phiên bản khác nhau. Cả hai hệ thống này đều hoạt động ở tầm xa, điều này không phải lúc nào cũng hợp lý khi bảo vệ các công trình đặc biệt quan trọng.

Theo chuyên gia quân sự Nga Mikhail Khodaryonok, tính năng quan trọng nhất của tổ hợp S-350 là khả năng phản ứng nhanh và hiệu suất đánh chặn các mục tiêu cực thấp cao hơn rất nhiều so với các hệ thống phòng không tầm xa kể trên và giá thành lại rẻ hơn rất nhiều.

S-350 có tính năng đánh chặn tầm thấp tốt hơn S-300 và S-400

Ông giải thích, dù hệ thống tên lửa tầm xa mạnh đến đâu, nhưng tầm phát hiện mục tiêu bay ở độ cao cực thấp không quá 25-30 km, mà đây lại là điểm mạnh của S-350 Vityaz. Không phải ngẫu nhiên mà Lực lượng phòng không Liên Xô trước đây trang bị ba hệ thống khác nhau: S200 (tầm xa), S-75 (tầm trung) và S-125 (tầm ngắn).

Các công trình đặc biệt quan trọng của đất nước sẽ được bảo vệ bằng các tổ hợp hoạt động ở các dải tần số khác nhau, tầm cao diệt mục tiêu và phạm vi bao phủ khác nhau. Do đó, việc S-350 Vityaz được biên chế sẽ nâng cao rất nhiều sức mạnh của hệ thống phòng không thống nhất của quốc gia.

Đã được thử nghiệm thực chiến

Một vấn đề quan trọng khác là hệ thống S-350 đã được thử nghiệm thực chiến ở Syria, giúp nó hoàn thiện các chức năng hệ thống trước khi được biên chế.

Tháng 9/2017, tờ báo Rusvesna của Nga đăng tải thông tin từ một nguồn tin quân sự hôm 21/9/2017 tiết lộ là hệ thống S-350 thuộc quyền kiểm soát của Lực lượng hàng không-Vũ trụ Nga ở Syria đã được chuyển sang Syria và triển khai ở khu vực Masyaf thuộc tỉnh Hama.

Nguồn tin rò rỉ cho biết, hệ thống S-350 đã đến cảng Tartus của Syria vào đầu tháng 9 và sau đó được triển khai tại khu vực Masyaf. Rusvesna cũng cung cấp một bức ảnh xác nhận việc triển khai hệ thống S-350 tích hợp trong mạng lưới phòng không đa năng mà Nga đã tích hợp trên toàn lãnh thổ Syria.

Nhật Nam