Sai lầm chết người ở Avdiivka và nguy cơ thất bại toàn diện

Trong bài viết trước với tiêu đề: “Ukraine trước hai lựa chọn sinh tử ở nồi hầm Avdiivka”, chúng ta đã biết rằng, Quân đội Nga đã hầu như bao vây chặt thành phố Avdiivka thuộc tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine, sau những sai lầm chết người của 2 Lữ đoàn 53 và 116 của Ukraine.

Việc tuyến phòng thủ phía nam của Ukraine tại thành phố Avdiivka bị sụp đổ nhanh chóng nguyên nhân chính là do sai lầm của hai lữ đoàn Ukraine làm nhiệm vụ phòng ngự tại đây, nhưng điều này cũng đã chỉ ra những sai lầm mang tính chiến lược, đảo chiều cục diện xung đột Nga-Ukraine.

Sai lầm trong tư duy chiến lược

Hôm 03/12, giới chức Moscow tuyên bố các đơn vị của Sư đoàn 150 của Lực lượng vũ trang Nga đã đánh chiếm thành công Marinka, một thành phố trọng yếu khác ở vùng Donetsk, nơi được coi là 1 trong 3 pháo đài phòng thủ kiên cố nhất của AFU từ năm 2014 (cùng với Bakhmut và Avdiivka).

Theo giới chuyên gia quân sự, việc mất Marinka và thất bại không thể tránh khỏi ở Avdiivka đã chỉ ra những sai lầm chiến lược và điểm yếu chết người của Lực lượng Vũ trang Ukraine mà họ phải khắc phục ngay lập tức, nếu không muốn nhanh chóng thất bại trong cả cuộc xung đột với Nga.

Theo chuyên gia, giới chỉ huy Lực lượng Vũ trang Ukraine đã sai lầm trong định hướng chiến lược của cả cuộc xung đột. Họ đã ảo tưởng về sức mạnh của mình và vũ khí, trang bị của phương Tây nên đã mở các cuộc phản công quy mô lớn, ngốn rất nhiều binh lực mà vẫn chuốc lấy thất bại.

Quân đội Ukraine thua xa Nga về cả quân số lẫn vũ khí, trang bị

Giới chuyên gia cho rằng, nếu so sánh về cán cân quân sự thì Kiev thua xa so với Nga, nên cần tránh các cuộc đối đầu binh lực trên quy mô lớn.

Theo nguyên tắc, bên tấn công cần có binh lực lớn gấp ít nhất 3 lần so với bên phòng thủ, nên để mở một cuộc tấn công quy mô lớn, Ukraine phải tập trung phần lớn binh lực của mình để đánh vào chỉ một phần phòng tuyến của Nga.

Đơn cử ví dụ, để mở chiến dịch tấn công ở Zaporozhye hồi tháng 6 vừa qua, Ukraine đã phải tập trung tới 8 lữ đoàn chủ lực, ban đầu gồm có: 3 lữ đoàn dù số 3, 14, 46; 4 lữ đoàn cơ giới số 47, 65, 116 và 118 để tập trung đột phá vào làng Rabotino, mà họ cho là điểm yếu nhất trong hệ thống phòng ngự của Nga ở vùng Orekhiv (Orekhov), do Tập đoàn quân 58 Nga đảm trách.

Ngoài ra, còn có các đơn vị độc lập khác, gồm: Lực lượng Vệ binh Quốc gia (NGU), thuộc Bộ Nội vụ Ukraine; Trung đoàn Dù 78 của Lực lượng Vũ trang Ukraine, tiểu đoàn xung kích tình nguyện “Rock” và một số đơn vị khác.

Trong một không gian hẹp có diện tích rất nhỏ chỉ khoảng 160km2, với bình diện chiến trường 8km và sâu 20km, Lực lượng vũ trang Ukraine đã tập trung một nắm đấm xung kích với số lượng được cho là tới 60.000 quân.

Sau đó, Ukraine còn phải tung thêm Lữ đoàn đổ bộ Đường không 82 - Lữ đoàn dự bị chiến lược cuối cùng đến tăng cường cho mặt trận này, nâng số lữ đoàn tham chiến lên con số 8, trong khi Nga chỉ đưa thêm vào mặt trận này Sư đoàn Cận vệ Xung kích Đường không số 76 là đã chặn đứng bước tiến của AFU.

Lẽ ra, Quân đội Ukraine nên ưu tiên phản công ở hướng Donetsk, tập trung vào những khu vực quân Nga mới đánh chiếm được và chưa thiết lập được thế trận phòng thủ vững chắc như Bakhmut thì sẽ có triển vọng thành công cao hơn, thế nhưng họ đã chọn Zaporozhye, để rồi sau 6 tháng phản công mới chiếm được vẻn vẹn 1 làng, tiến chưa tới 10km.

Thiếu lực lượng dự bị chiến lược

Trước thềm cuộc phản công tháng 6, Tổng Tư lệnh các Lực lượng Vũ trang Ukraine Valerii Zaluzhny đã ra lệnh chuẩn bị các tuyến phòng thủ mới bảo vệ các vùng trọng yếu và đề xuất với Tổng thống Volodymyr Zelensky là “không giữ Bakhmut, Avdiivka bằng mọi giá” để tránh hao tổn binh lực.

Theo tướng Zaluzhny, quân đội Nga đang lên kế hoạch đảo ngược hành động, tức là chuyển từ phòng thủ sang tấn công và Moscow có đủ tiềm lực cho hoạt động này, nên vị Tổng Tư lệnh lo ngại rằng, Lực lượng vũ trang Nga sẽ xuyên thủng hàng phòng ngự của quân đội Ukraine và các mặt trận có thể sụp đổ.

Tuy nhiên, đề xuất của vị tướng dạn dày kinh nghiệm này đã bị giới chính trị Kiev bác bỏ, họ quyết tâm mở cuộc phản công ở Zaporozhye, song song với đó là điều các lực lượng đặc biệt của SBU (Cơ quan An ninh Ukraine) và Cơ quan tình báo Quân đội Ukraine đến hỗ trợ mặt trận Avdiivka.

Sau 6 tháng phản công với lực lượng cực lớn, Quân đội Ukraine chỉ đạt được thành công khiêm tốn ở Zaporozhye

Giới chuyên gia quân sự cho rằng, trong cuộc chiến tranh giằng co trên mặt đất, lực lượng dự bị chiến lược sẽ đóng vai trò quyết định đến khả năng chiến thắng.

Kiev đã huy động toàn bộ các lữ đoàn bộ binh cơ giới mới thành lập, được phương Tây huấn luyện và cung cấp trang bị, đánh cược vào cuộc phản công ở mặt trận Zaporozhye, khiến binh lực ở các mặt trận khác mỏng hơn, đứng trước nguy cơ bị Nga chọc thủng phòng tuyến.

Với việc đã huy động phần lớn lữ đoàn chủ lực cho hướng Zaporozhye, Lực lượng Vũ trang Ukraine đã hết sạch lực lượng dự bị cho hướng phòng thủ Donetsk, dẫn tới việc sau khi bị thiệt hại nặng nề, Lữ đoàn 116 đã được rút từ Zaporozhye về Avdiivka tham chiến ngay lập tức mà không có thời gian nghỉ ngơi và bổ sung lực lượng, phương tiện chiến đấu.

Trong khi đó, Moscow đã thiết lập hệ thống phòng thủ vững chắc ở Zaporozhye trong hơn 1 năm qua nên chỉ cần huy động lực lượng nhỏ hơn cho thế trận phòng thủ và tiếp tục đánh vào các thành phố xung yếu khác của Ukraine ở Donetsk và Kharkov như: Bakhmut, Kupiansk, Avdiivka, Marinka…

Ở hướng mặt trận Avdiivka, việc thiếu lực lượng dự bị đã khiến lực lượng Ukraine phải trả giá, khi họ phải đẩy Lữ 116 ở hướng tây khu công nghiệp Avdiivka (cũng đang bị tấn công) sang thay cho Lữ 53 ở hướng nam, dẫn tới sai sót trong công tác hiệp đồng, để Nga lợi dụng tấn công đột phá.

Quân Nga tuyên bố đã đánh chiếm thành phố Marinka ở Donetsk

Trong chiến đấu phòng thủ, việc hoán chuyển lực lượng ở nhiều khu vực là điều tối kỵ bởi nó sẽ xáo trộn thế trận, gây ra những hỗn loạn nhất định. Nếu Ukraine còn lực lượng dự bị chiến lược, họ đã không phải dùng lực lượng phòng thủ này thay cho lực lượng phòng thủ khác dẫn tới tình trạng trên.

Hiện nay, sau khi chiếm được Marinka, lực lượng Nga ở Donetsk tiếp tục đẩy mạnh thế tấn công nhằm đánh chiếm toàn bộ thành phố Avdiivka và cũng đang tập trung lực lượng chuẩn bị đánh chiếm Chasiv Yar, một thành phố chiến lược khác, cách Bakhmut 5km về phía tây; còn quân Nga ở mặt trận phía đông cũng tiến gần tới thành phố chiến lược Kupyansk ở Kharkov.

Hiện nay, giới lãnh đạo AFU cần phải xác định lại tư tưởng chiến lược của cả cuộc chiến là trong giai đoạn hiện nay là một cuộc chiến giằng co kéo dài, tương quan lực lượng và thế trận hiện nay không cho phép họ nôn nóng mở các cuộc tấn công quy mô lớn để giành lại các khu vực bị Nga kiểm soát, mà việc cần kíp trước mắt là phải chặn đà tấn công của Nga.

Bước thứ hai là củng cố thế trận phòng thủ các thành phố trọng yếu, tái tổ chức và củng cố lại lực lượng dự bị cho tất cả các mặt trận, sau đó mở các cuộc tấn công cấp chiến thuật, tiến từng bước chậm, chắc, kiên trì giành lại từng phần nhỏ lãnh thổ tại các khu vực.

Nguyễn Ngọc