Sáng kiến kinh nghiệm xuất phát từ nhu cầu tự thân

Cô Phạm Thị Hiền (thứ hai từ phải sang) trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp. Ảnh: NVCC

Việc này không chỉ nhằm lan tỏa những bài học hay, kinh nghiệm quý đến đồng nghiệp, mà trên hết, mang đến những điều tốt đẹp cho học trò.

Khuyến khích chứ không bắt buộc

Là một trong những “cây sáng kiến kinh nghiệm” của Trường Tiểu học Lê Văn Tám (TP Lào Cai), cô giáo Lê Thị Mùi tâm đắc nhất sáng kiến “Giải pháp xây dựng Trường học hạnh phúc tại Trường Tiểu học Lê Văn Tám, TP Lào Cai”. Sáng kiến đã được công nhận có phạm vi ảnh hưởng cấp tỉnh.

Việc áp dụng sáng kiến đã tạo môi trường học tập, làm việc thân thiện, cởi mở, tôn trọng và yêu thương tại trường; Đồng thời tăng cường gắn kết giữa các thành viên nhà trường, giữa giáo viên với học sinh; học sinh với học sinh và giáo viên với phụ huynh. Nhờ đó, cô và trò luôn vui vẻ, hăng say lao động, sáng tạo và thêm yêu trường, lớp.

“25 năm công tác, tôi luôn nỗ lực tiên phong trong công tác tự bồi dưỡng. Tham mưu với hiệu trưởng một số giải pháp xã hội hóa giáo dục; đổi mới kiểm tra đánh giá, phương pháp dạy học; xây dựng lớp học, tổ chuyên môn hạnh phúc. Các giải pháp này đều phát huy hiệu quả trong thực tiễn và được đồng nghiệp trong, ngoài trường vận dụng làm theo”, cô Mùi cho hay.

Từ thực tế công tác, cô Mùi nhìn nhận, viết sáng kiến nên là nhu cầu tự thân của mỗi giáo viên. Qua đó, không chỉ giúp giáo viên phát triển năng lực nghề nghiệp bản thân, mà còn lan tỏa tinh thần, truyền cảm hứng, động lực làm việc với đồng nghiệp. Trên cơ sở đó, học sinh được học những bài giảng hay và đó chính là những tiết học hiệu quả, mang giá trị thiết thực.

Hiện nay, giáo viên không bắt buộc phải viết sáng kiến kinh nghiệm, nhưng cô Phạm Thị Hiền - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Tân Sơn (TP Thanh Hóa) - khẳng định, trong nhiều trường hợp, sáng kiến sẽ là “điểm cộng”. Giả sử, 2 giáo viên cùng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, nhà trường chỉ được đề cử 1 giáo viên lên cấp trên để được khen thưởng hoặc công nhận hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong trường hợp này, giáo viên nào có sáng kiến kinh nghiệm sẽ được ưu tiên.

Theo lãnh đạo Trường Mầm non Tân Sơn, nếu thực sự tâm huyết, chỉn chu thì viết sáng kiến kinh nghiệm mang nhiều ý nghĩa. Bởi để viết được giáo viên phải trăn trở, đúc rút kinh nghiệm, tổng hợp các giải pháp hay mà mình đã áp dụng hiệu quả trong thực tiễn giảng dạy; từ đó chia sẻ với đồng nghiệp. Cô Hiền không đồng ý với kiểu làm hình thức, sao chép sáng kiến từ người này sang người khác. “Cách làm này vô hình trung sẽ phản tác dụng”, cô Hiền nói.

Chắt lọc bài học hay, kinh nghiệm quý

Trường THCS&THPT Bá Thước (Thanh Hóa) có hơn 30 giáo viên. Hiệu trưởng Hà Thị Thu cho hay, trường vẫn khuyến khích giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm. Mỗi năm, có từ 2 - 3 sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên nhà trường được công nhận cấp tỉnh. Việc này không chỉ giúp giáo viên định vị và xây dựng thương hiệu cá nhân, mà hơn thế còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường.

Cô Lê Thị Mùi trong một buổi dạy chuyên đề STEM cấp tỉnh. Ảnh: NVCC

Cô Thu trao đổi, hiện nay Nghị định 90/2020/NĐ-CP của Chính phủ về đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức, tiêu chí sáng kiến kinh nghiệm khi xét viên chức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ không còn. Tuy nhiên, tiêu chí này được áp dụng khi xét thi đua từ danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở trở lên. Nghĩa là, để được xét, công nhận danh hiệu thi đua, giáo viên buộc phải viết sáng kiến kinh nghiệm, nhằm đáp ứng các điều kiện về tiêu chí, tiêu chuẩn cần và đủ.

“Tuy nhiên, theo Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2022, có hiệu lực từ ngày 1/1/2024, tiêu chí sáng kiến kinh nghiệm chỉ còn áp dụng cho các danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc; danh hiệu Chiến sĩ thi đua Bộ, ban, ngành, tỉnh. Riêng, danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở không còn áp dụng tiêu chí sáng kiến kinh nghiệm. Như vậy, giáo viên không có sáng kiến vẫn có thể đạt Chiến sĩ thi đua, bằng khen”, cô Thu trao đổi.

Tán thành với quy định trên, TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) - nhấn mạnh, chỉ nên khuyến khích giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm, không nên bắt buộc phải có sáng kiến mới được xét công nhận danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở. Vì nếu quy định cứng nhắc, vô hình trung, sáng kiến kinh nghiệm có thể trở thành rào cản đối với giáo viên, nhất là những thầy, cô mong muốn phấn đấu để đạt được danh hiệu thi đua.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, sáng kiến kinh nghiệm nên để giáo viên tự nguyện viết theo nhu cầu tự thân. Khi sáng kiến được xét duyệt, cần phổ biến, ứng dụng triển khai vào thực tế, ít nhất thực hiện ở cấp trường, phòng GD&ĐT. Có như vậy, sáng kiến kinh nghiệm mới có giá trị, không phải chỉ làm cho đẹp hồ sơ và đủ điều kiện xét duyệt danh hiệu thi đua Chiến sĩ cơ sở.

Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam viện dẫn, nhiều sáng kiến, kinh nghiệm của giáo viên sau khi được hội đồng chuyên môn cấp huyện, tỉnh xét công nhận, nhưng không được phổ biến, triển khai áp dụng vào thực tế. Trong đó, không ít sáng kiến được lưu hồ sơ, cất trong tủ. Đây là sự lãng phí lớn về thời gian, công sức, tiền bạc của giáo viên và nhà trường.

Đồng quan điểm, GS.TS Phạm Tất Dong – nguyên Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam - cho rằng, sáng kiến kinh nghiệm là bản báo cáo do giáo viên viết lại dựa trên những ý tưởng hay, kinh nghiệm quý của mình trong suốt thời gian công tác. Ở đó, giáo viên đưa ra các giải pháp và ứng dụng của sáng kiến đó vào thực tế giảng dạy. Như vậy, sáng kiến kinh nghiệm cần thiết đối với giáo viên trong dạy – học, đổi mới phương pháp và nâng cao năng lực sư phạm. Tuy nhiên, việc này phải thực chất, xuất phát từ nhu cầu tự thân của giáo viên, tránh hình thức và “bệnh” thành tích.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, có không ít sáng kiến của giáo viên được viết ra bằng tất cả tâm huyết. Họ viết trên cơ sở đúc kết, tích lũy kinh nghiệm quý báu của mình trong suốt quá trình giảng dạy nhưng rất tiếc lại được cất giữ gọn gàng, ngăn nắp.

Minh Phong