Sắp được 'giải cứu'?
Thủ tướng yêu cầu phải có giải pháp khẩn trương tháo gỡ vướng mắc về kinh phí quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, không được để ảnh hưởng đến đời sống người lao động.
Mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về giao ngân sách nhà nước thực hiện việc quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, một nhiệm vụ được Tổng công ty đường sắt Việt Nam thực hiện từ trước đến nay.
Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh 2 tháng qua Tổng công ty đường sắt Việt Nam vì không được giao kinh phí bảo trì nên không có tiền trả lương cho hơn 1 vạn lao động, khiến nguy cơ phải dừng chạy tàu do mất an toàn.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì cuộc họp để gỡ vướng cho ngành đường sắt. Ảnh: VGP
Sau khi lắng nghe các ý kiến, Thủ tướng nhấn mạnh: An ninh an toàn đường sắt là vấn đề rất quan trọng, liên quan đến tính mạng, tài sản của nhân dân. Ngành đường sắt có nhiều đặc thù, chịu sự chi phối của nhiều luật như luật Ngân sách, luật Quản lý sử dụng tài sản công, luật Đường sắt; có hệ thống đường ngang, lối đi tự mở qua đường sắt phức tạp.
Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT, Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan thống nhất có giải pháp khẩn trương tháo gỡ vướng mắc về kinh phí quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, không được để ảnh hưởng đến đời sống người lao động; đồng thời phải bảo đảm thực hiện đúng, tuân thủ quy định pháp luật, trường hợp cần thiết, báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định.
Hiện tình hình hoạt động của ngành đường sắt gặp nhiều khó khăn về kinh phí quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt. Những vướng mắc này ảnh hưởng lớn tới đời sống người lao động, nhiều đơn vị đường sắt đứng trước nguy cơ không có kinh phí trả lương cho công nhân.
Nói về những khó khăn đang gặp phải ông Vũ Anh Minh - Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp này thay mặt Nhà nước quản lý hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt, nhưng khi chuyển về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước thì chỉ chuyển doanh nghiệp với quản lý vốn chủ sở hữu doanh nghiệp về, còn hạ tầng vẫn đang do Bộ GTVT quản lý, dẫn đến tình trạng “đầu đi, chân ở lại”.
Trong khi đó, Luật Đường sắt quy định sự điều hành tập trung thống nhất đối với ngành Đường sắt. Khi không cùng một đầu mối như hiện nay thì dẫn đến nhiều khó khăn.
Theo ông Minh, khi thay đổi đại diện chủ sở hữu, hệ thống pháp luật phải được điều chỉnh, thiết kế đồng bộ. Hạ tầng phải được đưa về doanh nghiệp, gắn với doanh nghiệp. Khi đó, dù trực thuộc Bộ GTVT hay Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, doanh nghiệp đều có thể phát triển cũng như thực hiện được đúng mục tiêu tách chức năng quản lý Nhà nước ra khỏi chức năng đại diện chủ sở hữu Nhà nước, thay đổi mô hình quản lý vốn phân tán sang mô hình quản lý vốn tập trung như mục đích ban đầu chuyển doanh nghiệp về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước.
“Tuy nhiên, khi chuyển Tổng công ty về Ủy ban lại chưa thiết kế được đồng bộ hành lang pháp lý, dẫn đến vướng mắc ngay. Đầu tiên là gói 7.000 tỷ vốn trung hạn, dự kiến ban đầu sẽ giao Tổng công ty làm chủ đầu tư. Nhưng khi Tổng công ty chuyển về Ủy ban thì không được giao nữa vì không còn là đơn vị trực thuộc Bộ GTVT”, ông Minh cho hay.
Lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, đã gửi văn bản đến nhiều nơi để xin hướng xử lý. Nhưng đến ngày 20/2, Tổng công ty Đường sắt vẫn chưa nhận được dự toán, điều này khiến trên 11.000 người chưa có tiền lương từ đầu năm 2020 đến nay, dẫn đến nguy cơ phải dừng chạy tàu là khó tránh khỏi.
Về vấn đề này, bà Lê Thị Thu Hương, Vụ trưởng vụ Quản lý doanh nghiệp, Bộ GTVT cho biết Bộ cũng đã có nhiều văn bản trình các cấp có thẩm quyền đề xuất và xin phê duyệt phương án tháo gỡ.
Gần đây nhất, Bộ GTVT đã có văn bản số 1071/BGTVT-KCHT ngày 11/2/2020 trình Thủ tướng Chính phủ, trong đó nêu rõ những vướng mắc về quy định pháp luật, khó khăn trong cơ chế giao vốn bảo trì hàng năm sau khi Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chuyển về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Cụ thể, trường hợp Tổng công ty Đường sắt Việt Nam không được giao dự toán quản lý, bảo trì tài sản sẽ dẫn đến việc tổ chức duy trì trạng thái kĩ thuật, chất lượng kết cấu hạ tầng đường sắt sẽ gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt trong nhiệm vụ xây dựng, ban hành, công bố công lệnh tốc độ, công lệnh tải trọng, biểu đồ chạy tàu trên đường sắt quốc gia…
Vì vậy, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định cho phép Bộ GTVT giao dự toán quản lý, bảo trì tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia năm 2020 cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Về lâu dài, Bộ GTVT đã chủ trì xây dựng “Đề án Quản lý, sử dụng tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do nhà nước đầu tư”, hiện đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt. Trong đó kiến nghị “Thủ tướng Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép bộ GTVT được giao dự toán bảo trì tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đến hết năm 2025”.
Trước đó, một số chuyên gia và đại biểu Quốc hội đề nghị Thủ tướng Chính phủ điều chuyển Tổng công ty Đường sắt Việt Nam từ Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp về trực thuộc Bộ GTVT quản lý để nâng cao hiệu quả hoạt động và vận hành của Tổng công ty.
Trước các ý kiến này, Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đánh giá toàn diện đề xuất điều chuyển Tổng công ty Đường sắt Việt Nam từ Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp về trực thuộc Bộ GTVT, báo cáo Thủ tướng phương án sắp xếp vào đầu tháng 3/2020.
