Sơn La: Ngã ba Cò Nòi - Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng

Để chi viện cho cuộc chiến đấu của quân và dân ta ở Điện Biên Phủ, một mạng lưới vận tải phục vụ chiến dịch gồm 3 tuyến chính được hình thành và đều phải qua cửa ải Ngã ba Cò Nòi. Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết: “Ngã ba Cò Nòi là một cửa ải, tất cả những người ra trận đều phải vượt qua”.

Bộ Chỉ huy quân Pháp xác định đây là “yết hầu”, “tử huyệt” của tuyến cung cấp hậu cần chiến dịch của Việt Minh và ra lệnh cho không quân Pháp ở Đông Dương bằng mọi cách phải biến “Ngã ba Cò Nòi - Sơn La thành bãi lầy”. Từ tháng 1/1954, nơi đây trở thành trọng điểm đánh phá vô cùng ác liệt của Thực dân Pháp, trung bình mỗi ngày đêm diễn ra hàng chục cuộc đánh phá, có ngày chúng ném tới 69 tấn bom đạn, trên mọi tuyến đường, mọi nơi đóng, trú quân của ta gây nhiều tội ác chồng chất với các thủ đoạn đánh phá vô cùng dã man, tàn ác cùng một lúc ném các loại bom phá, bom nổ chậm, bom na pan, bom bươm bướm, nhằm gây sát thương cao nhất, hòng bóp chết tinh thần và ý chí chiến đấu của quân và dân ta. Các con đường tới đây đều biến đi dưới những hố bom, kể cả những đồi núi chung quanh cũng chỉ còn là một màu đất đỏ…

Ngã ba Cò Nòi trở thành một “tọa độ lửa”, nơi diễn ra cuộc đấu trí, đấu lực, cuộc chiến đấu quyết liệt giữa ta và địch. Với quyết tâm đến cùng bảo vệ thông suốt con đường huyết mạch, chi viện cho tiền tuyến, hàng chục vạn bộ đội, dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong ở khắp các địa phương vùng trung du, đồng bằng Bắc bộ, Việt Bắc; khu 3, khu 4 đã được huy động; hơn 18.200 lượt thanh niên xung phong phục vụ thường xuyên cho chiến dịch Điện Biên Phủ, trong đó thường trực tại điểm Ngã ba Cò Nòi khoảng 1.000 đội viên thuộc các đơn vị C293, C300 thuộc Đội 34; C403, C406, 408 thuộc Đội 40. Ngã ba Cò Nòi những ngày này chứng kiến khí thế hào hùng của cả nước ra trận, người đi như trẩy hội, những đoàn dân công Việt Bắc, Tây Bắc, khu 3, Khu 4 đều gặp nhau ở đây!

Với ý chí kiên cường không chịu khuất phục trước kẻ thù, với tinh thần "tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng". Trong sự đánh phá ác liệt, tàn khốc của kẻ thù, tinh thần anh dũng chiến đấu, hy sinh được phát huy cao độ nhất, hàng trăm người con ưu tú của dân tộc đã nằm lại nơi đây, hóa thân vào hồn thiêng sông núi, hàng trăm người khác bị thương. Song bom đạn kẻ thù đã không thể san phẳng được Cò Nòi mà phải khuất phục trước bản lĩnh ngoan cường, gan dạ, mưu trí, sáng tạo không hề run sợ trước "túi bom", "cửa tử" với tinh thần "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh" của quân và dân ta, tiêu biểu là lực lượng thanh niên xung phong làm nhiệm vụ tại Ngã ba Cò Nòi, thuộc 2 Đội 34, 40 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giữ vững mạch máu giao thông. Trong bom đạn ác liệt, lực lượng làm nhiệm vụ tại đây vẫn kiên cường phá đá mở đường, san lấp hố bom, tháo gỡ bom nổ chậm, chiến đấu với máy bay địch. Xuất hiện nhiều tấm gương anh dũng trong chiến đấu như các đồng chí Nguyễn Tiến Thụ, Cao Xuân Thọ, Trần Văn Cam, v.v… Cuộc chiến đấu tại Ngã ba Cò Nòi đã góp phần rất quan trọng vào thắng lợi của cả Dân tộc Việt Nam trong cuộc quyết chiến cuối cùng đánh bại hoàn toàn Thực dân Pháp xâm lược bằng chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Để tưởng nhớ, tri ân, tôn vinh công lao to lớn của quân và dân, các anh hùng liệt sĩ và lực lượng thanh niên xung phong đã anh dũng chiến đấu, hy sinh. Ngày 21/4/2000, tỉnh Sơn La đã quyết định khởi công xây dựng Khu Di tích tưởng niệm liệt sỹ Thanh niên xung phong tại Ngã ba Cò Nòi; năm 2002 công trình được khánh thành và đưa vào sử dụng. Năm 2004 Di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia. Tháng 7/2021 khánh thành Khu tưởng niệm tâm linh thuộc giai đoạn I dự án Tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi. Đây là công trình Lịch sử - Văn hóa, địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ Việt Nam muôn đời sau.

Lịch sử mãi còn vang vọng! Ngã ba Cò Nòi - Biểu tượng Anh hùng của Lực lượng Thanh niên xung phong thời kỳ chống Pháp đã hòa vào trong dòng chảy hào hùng ngàn năm, tô thắm những trang sử vàng của dân tộc. Các thế hệ muôn đời sau nguyện tưởng nhớ, tôn vinh, tri ân công lao của các anh hùng liệt sỹ, các thế hệ tiền nhân. Tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, ý chí, bản lĩnh cách mạng kiên cường trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đưa đất nước Việt Nam mãi rạng danh trên đài quốc tế. Tổ quốc đời đời ghi nhớ công lao những người con của dân tộc đã chiến đấu kiên cường, hy sinh oanh liệt tại nơi đây!./.

Vũ Thị Hoa -Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Sơn La