Sống mãi tuổi 20

Ký ức đồng đội

Mở đầu chương trình giao lưu “Sống mãi tuổi hai mươi”, Bí thư T.Ư Đoàn Nguyễn Hoàng Hiệp đọc diễn văn ôn lại những chiến công, sự hy sinh thầm lặng mà to lớn của những chiến sĩ TNXP trên các mặt trận, góp công sức vào cuộc đấu tranh giải phóng đất nước. Diễn văn có đoạn: “Tuổi trẻ cả nước vô cùng biết ơn và thành kính tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ Trường Sơn đã hiến dâng tuổi thanh xuân, hy sinh thân mình vì cuộc sống bình yên cho các thế hệ mai sau, vì độc lập và tự do của Tổ quốc. Trong những ngày tháng năm lịch sử này tuổi trẻ cả nước đã tổ chức nhiều hoạt động hướng về ngày sinh nhật Bác Hồ kính yêu, hướng về các ngày lễ lịch sử và hôm nay tại tuyến lửa Quảng Bình năm xưa T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, UBND tỉnh Quảng Bình và Hội cựu TNXP tổ chức gặp mặt các thế hệ TNXP với nhiều hoạt động đầy ý nghĩa. Tôi tin rằng qua cuộc gặp mặt truyền thống các thế hệ TNXP Sống mãi tuổi hai mươi sẽ khơi dậy niềm tự hào, nâng cao ý thức trách nhiệm và cổ vũ tuổi trẻ cả nước tiếp nối truyền thống cách mạng vẻ vang của Đảng, của đất nước và của lực lượng TNXP; ra sức phấn đấu học tập rèn luyện, lao động sáng tạo, phát huy truyền thống đội quân xung kích cách mạng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; thực hiện đường lối đổi mới vì dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”.

Tại buổi gặp mặt giao lưu vào tối 8.5, các đại biểu là cựu TNXP đã có dịp gặp gỡ, ôn lại những kỷ niệm một thời hào hùng; các đoàn viên thanh niên cũng được nghe kể về những sự kiện lịch sử, khí thế hừng hực lúc tình nguyện lên đường ra mặt trận... Bác Nguyễn Văn Đệ, Ủy viên Đoàn Chủ tịch T.Ư Hội cựu TNXP, nguyên Bí thư T.Ư Đoàn phụ trách lực lượng TNXP T.Ư kể lại: “Năm 1965, với phong trào "Ba sẵn sàng", chúng tôi phát động các đoàn viên thanh niên tham gia tình nguyện tại chiến trường. Đợt đầu có 5 vạn TNXP đến từ 12 tỉnh thành. Việc đăng ký rất nhanh và nhiều, buổi tối họp đăng ký thì ngày mai lên đường. Chưa có dép thì đi chân đất, chưa có ba lô thì xách túi. Đi rầm rập, 10 ngày, 20 ngày thì đến các tuyến lửa. Có người hoãn cưới hay mới sinh con 3 tháng cũng đăng ký đi, có người thì bắt bố mẹ dẫn lên T.Ư Đoàn xin đi. Tất cả một lòng vì tiền tuyến, vì đất nước”.

Bác Nguyễn Thị Kim Huế (Quảng Trạch, Quảng Bình) là một trong 3 người đầu tiên của lực lượng TNXP được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang vì đã có nhiều sáng kiến để thông xe nhanh chóng, tránh được tổn thất cho bộ đội, và được mệnh danh như “con chim đầu đàn trên tuyến lửa đường 12A”. Bác cũng vinh dự được gặp Bác Hồ 5 lần. Đại đội 759 của bác cũng là 1 trong 3 tập thể nhận danh hiệu Anh hùng.

Các cựu TNXP tại di tích hang Tám Cô ở đường 20 Quyết thắng

Trước đó toàn thể đoàn cựu TNXP đã đi thăm lại những “tọa độ chết” và dâng hương tưởng nhớ những đồng đội đã anh dũng nằm lại trên mảnh đất Quảng Bình. Có lẽ đây là chuyến đi mang nhiều cảm xúc, hồi hộp nhất đối với các TNXP đã từng sống, chiến đấu, thuộc lòng từng mét đất trong những năm tháng ác liệt của cuộc chiến giải phóng đất nước. Tại tượng đài TNXP ở xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, hàng trăm cựu TNXP tóc bạc mái đầu kính cẩn dâng những nén hương nghi ngút khói. Thảng đâu đó tôi đã nghe những tiếng nấc nghẹn và bắt gặp những dòng nước mắt lăn dài trên gò má, những ánh mắt đỏ hoe và tà áo đẫm nước.

Ai có thể cầm lòng được khi một cựu TNXP cất giọng chậm, trầm: “Cách đây 41 năm cũng tại bến phà được gọi là đệ nhất kỳ quan Phong Nha, hôm nay chúng tôi đứng đây mà sao cứ thấy bần thần ngơ ngẩn. Mấy ai biết tại bến thuyền đón khách, trước đây được gọi là tọa độ chết. Năm 1968, Ban xây dựng 67 tổng kết địch đã đánh vào đường 20 Quyết thắng 11.865 trận, mỗi cây số phải gánh chịu 3.600 đến 4.200 quả bom, mỗi chiến sĩ giao thông công binh TNXP hứng chịu 43 quả bom chưa kể hàng ngàn trận bom bi, rôá́c-két, pháo kích ngày đánh 20 trận, cao điểm có ngày 36 trận. Đặc biệt Km 12 phải hứng chịu 8.800 quả bom. Máy bay địch đánh suốt ngày đêm không kịp vận chuyển lương thực chi viện, tiêu chuẩn từ 24 kg gạo xuống 10 kg rồi xuống 5 kg cho đến lúc không còn kg gạo nào, anh chị em phải húp cháo loãng gạo mốc với măng nứa rau rừng. Thời tiết khắc nghiệt, bệnh tật hoành hành. Mỗi km đường ở đây đã có 15 người dâng trọn tuổi thanh xuân của mình”.

Bên kỷ vật của đồng đội

Đọc đến đoạn viết về cái chết thương tâm của cô y tá Nguyễn Thị Sặng vào năm 1972, nhiều tiếng khóc bật thành lời xen lẫn tiếng nấc nghẹn ngào. Trên đường vào hang Tám Cô, nơi tám TNXP bị bom đạn vùi lấp hy sinh trong hang đá ở Km 16 - đường 20 Quyết thắng, chúng tôi may mắn được đi cùng xe với đoàn cựu TNXP thủ đô; được nghe bác Hoàng Văn Đa - Chủ nhiệm CLB Về nguồn của Hội cựu TNXP VN và là TNXP trên tuyến đường 22 ác liệt kể nhiều câu chuyện hay, nhiều trận đánh kinh khủng. Bác bảo: “Ngày đó chúng tớ đều từ 14-16 tuổi, ít người 17 tuổi, vì 17 tuổi đã đi bộ đội, chúng tớ ít tuổi nên xung phong đi thanh niên xung phong vậy. Khi đi nhiều cậu còn quàng khăn đỏ trên cổ. Chúng tớ ở thủ đô nên ai cũng được đi học, lúc đi học hết lớp 7, vào tiền tuyến vừa chiến đấu vừa học hết lớp 10. Năm vừa rồi chúng tôi đưa được 4 hài cốt liệt sĩ về quê, dự kiến năm nay sẽ đưa thêm 2 nữa”.

Thế hệ TNXP hôm nay

Tham dự buổi giao lưu có đại diện các tổng đội TNXP hôm nay của TP. HCM, Nghệ An, đảo Bạch Long Vĩ là những nơi đã thực hiện rất tốt công tác TNXP tham gia phát triển kinh tế - xã hội vùng khó khăn, dạy nghề cho thanh niên. Các đại biểu đã chia sẻ những khó khăn, sự quyết tâm để xứng đáng với công sức giành độc lập đất nước của các cựu TNXP.

Anh An Đình Doanh, Tổng chỉ huy lực lượng TNXP T.Ư cho biết: “TNXP hôm nay phải tích cực đi đến vùng sâu vùng xa, vùng còn khó khăn. Với nhiệt huyết và trí tuệ của tuổi trẻ, phải ra sức học tập, rèn luyện để tham gia phát triển kinh tế-xã hội. Xây dựng các mô hình kinh tế như Làng thanh niên lập nghiệp, tham gia các chương trình dự án trọng điểm của đất nước và các chương trình cộng đồng khác. Muốn thực hiện những điều đó, ngoài sức trẻ của thanh niên, đòi hỏi những người TNXP phải có ý chí vượt khó, vượt khổ; ham học hỏi và có tinh thần vì cộng đồng”.

Trương Quang Nam