Sử dụng ma túy khi lái xe: Cần sớm lấp lỗ hổng pháp lý

Liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn

Theo thống kê của Tổ chức An toàn giao thông thế giới, số vụ tai nạn giao thông (TNGT) đường bộ xảy ra do lái xe sử dụng chất ma túy chiếm tỷ lệ 14%. Lái xe sử dụng ma túy gây tai nạn cao gấp 3 lần so với lái xe không sử dụng ma túy. Nếu lái xe vừa uống rượu, vừa sử dụng ma túy thì dẫn đến gây TNGT tăng gấp 23 lần. Nguy hiểm hơn, số vụ TNGT đường bộ do lái xe sử dụng chất ma túy gây ra thường rất thảm khốc.

Ở Việt Nam hiện nay vẫn chưa có số liệu thống kê chính thức về việc sử dụng ma túy của các lái xe. Tuy nhiên, việc liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn thảm khốc do tài xế dương tính với ma túy gây ra trong thời gian gần đây đã gióng lên hồi chuông báo động cho tình trạng này.

Ngày 21/1 có lẽ sẽ không thôi ám ảnh người dân xã Kim Lương (Kim Thành, Hải Dương) khi chỉ trong khoảnh khắc, có tới 8 gia đình đã vĩnh viễn mất đi người thân dưới bánh xe tải của lái xe Lưu Văn Tâm.

Theo thông tin ban đầu, chiếc xe do Tâm cầm lái chạy trên Quốc lộ 5 theo hướng Hà Nội – Hải Phòng với tốc độ hơn 60km/giờ, khi đi qua địa phận xã Kim Lương đã đâm thẳng vào đoàn người đi viếng nghĩa trang liệt sĩ (đang đi bộ trên làn đường dành cho xe thô sơ) khiến 8 người tử vong và 8 người bị thương. Tối cùng ngày, lái xe Tâm đã đến công an trình diện, qua xét nghiệm nhanh, lái xe này dương tính với ma túy.

Vụ tai nạn kinh hoàng xảy ra ở Hải Dương khiến 8 người chết và 8 người tử vong. (Ảnh Tiến Thắng)

Cùng liên quan đến việc sử dụng ma túy, trước đó không lâu, vào chiều 2/1, Phạm Thành Hiếu (SN 1987, ngụ ấp 1, xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, Long An) điều khiển xe đầu kéo container biển số 62C.043.48 kéo rơ móc 62R.001.08, đã tông vào 25 xe máy đang dừng đèn đỏ tại ngã tư Bình Nhựt (xã Nhựt Chánh, huyện Bến Lức, Long An), làm chết 4 người và 18 người khác bị thương. Qua hai lần kiểm tra, mỗi lần cách nhau khoảng 3 giờ, kết quả cho thấy Hiếu dương tính với heroin.

Mới đây nhất vào ngày 14/3, xe ô tô biển kiểm soát 60A-561.73 do Quốc cầm lái lưu thông theo hướng từ hồ Xuân Hương vào trung tâm TP.Đà Lạt. Khi chạy trên đường Nguyễn Văn Cừ, đã va chạm với xe ô tô mang biển kiểm soát 49A-202.90 rồi chạy tiếp khoảng 500 mét và tông vào đuôi xe máy mang biển kiểm soát 49B1-692.82.

Chiếc xe tiếp tục di chuyển qua đường Ba Tháng Hai rồi tông vào 4 xe máy khác, va chạm với taxi 79A-096.87 sau đó văng qua bên kia đường, tông vào cột điện. Hậu quả, vụ tai nạn khiến 3 người đi xe máy bị thương; hai xe ô tô bị hư hỏng nặng.

Sau khi gây tai nạn, Quốc ngồi trong xe ôm vô lăng lắc lư, không kiểm soát được hành vi. Lúc bị bị lực lượng chức năng và người dân khống chế, nam thanh niên đã cắn vào cán bộ công an.

Từ những vụ tai nạn thảm khốc trên, đã cho thấy mối nguy hại của việc sử dụng ma túy trong khi lái xe. Tác hại đã rõ, thế nhưng vì sao tình trạng trên vẫn diễn ra một cách phổ biến. Phải chăng một phần nguyên nhân xuất phát từ những lỗ hổng của pháp lý khi mà hiện nay, các chế tài xử phạt về vấn đề này đang được xem là quá nhẹ.

Cần những hình phạt có tính răn đe

Theo đại điện cơ quan Cảnh sát Giao thông, Bộ Công an thì trên thực tế, cách đây khoảng 6 – 7 năm, ngành giao thông kết hợp ngành y tế đã tiến hành kiểm tra, khảo sát với các lái xe container, xe tải nặng, xe kéo... thì có tới gần 40% số lái xe dương tính với ma túy. Đây là một con số đáng báo động bởi khi tài xế sử dụng ma túy sẽ tạo ra những ảo giác, khiến điều khiển xe không chuẩn, rất dễ gây tai nạn nghiêm trọng.

Cụ thể theo các chuyên gia y tế ma túy gồm nhiều loại khác nhau nhưng chủ yếu được xếp vào 2 nhóm là ức chế và kích thích thần kinh trung ương (não bộ). Lúc đầu, có thể các tài xế sử dụng nó với mục đích giúp tỉnh táo, chống mệt mỏi; nhưng sau đó sẽ nhanh chóng trở thành lạm dụng và nghiện.

Tài xế nghiện ma túy có thể gây nguy hiểm cho người khác khi rơi vào hai trạng thái đói thuốc hoặc phê thuốc. Nếu đói thuốc, người lái xe sẽ thấy mệt mỏi, ngáp liên tục, chảy nước mắt, thiếu quan sát và xử lý tình huống chậm. Còn khi phê thuốc, lái xe sẽ bị hưng phấn quá độ, dễ mất kiểm soát về thần kinh và thường có xu hướng phóng nhanh, vượt ẩu, cực kỳ nguy hiểm.

Đặc biệt, nếu sử dụng đồng thời rượu và heroin sẽ có tác động hiệp đồng, gây ức chế thần kinh, làm buồn ngủ và chậm các phản xạ hoặc đưa ra các quyết định xử lý tình huống sai lầm (thay vì đạp chân thắng thì đạp nhầm chân ga) và gây ra các hậu quả thảm khốc.

Sau hàng loạt vụ TNGT nghiêm trọng liên quan đến lái xe sử dụng ma túy, các lực lượng chức năng đã tổ chức ra quân kiểm tra, xử lý. Mặc dù đây là một việc làm cần thiết, nhưng vẫn chưa đủ mạnh để giải quyết tận gốc tình trạng trên khi mà khung hành phạt dành cho vi phạm này vẫn có quá nhẹ.

Phát biểu với báo chí về tình trạng trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong, cho biết, trước đây cũng đã xảy ra tình trạng này, khi dư luận lên tiếng mạnh mẽ thì cơ quan chức năng mới vào cuộc và có những đánh giá, thống kê. Nhưng việc làm thường xuyên để phát hiện lái xe sử dụng ma túy gần như không có.

Ông Phong cũng cho rằng, Luật Giao thông đường bộ của nước ta hiện nay chỉ cấm người sử dụng quá nồng độ cồn trong khi lái xe, còn người nghiện, người sử dụng ma túy lái xe thì chưa điều chỉnh. Trong khi đó, Luật Phòng chống ma túy cũng chưa sửa, chưa điều chỉnh vấn đề này.

Theo tìm hiểu, tại Khoản 11 Điều 5 Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định: Tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 22 tháng đến 24 tháng (trong trường hợp có Giấy phép lái xe) hoặc phạt tiền từ 16.000.000 đồng đến 18.000.000 đồng (trong trường hợp không có Giấy phép lái xe hoặc có nhưng đang bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe) đối với người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy.

Quy định là vậy thế nhưng trên thực tế cho thấy có nhiều lỗi vi phạm của người tham gia giao thông, nếu căn cứ quy định trên thì chưa đủ sức răn đe và giáo dục, đặc biệt đối với hành vi sử dụng ma túy dẫn đến tai nạn giao thông nghiêm trọng như vừa qua.

Đặc biệt, đối với các lái xe đường dài, các chế tài hiện hành như phạt tiền, tước giấy phép lái xe, chấm dứt hợp đồng lao động… vẫn đang được áp dụng nhưng chưa đủ mạnh, chưa hiệu quả vì tài xế bị cho nghỉ việc nơi này thì họ vẫn có thể đến nơi khác hành nghề.

Trước chế tài cho hành vi này còn khá nhẹ, cơ quan công an và các chuyên gia pháp lý cho rằng cần phải sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm xử lý hình sự chủ phương tiện sử dụng ma túy khi lái xe. Và cần quy trách nhiệm cho cả chủ doanh nghiệp sử dụng tài xế khi để tình trạng trên xảy ra.

Cụ thể, nếu phát hiện tài xế dương tính với chất ma túy cần phải tịch thu bằng lái, cấm hành nghề lái xe vĩnh viễn. Đồng thời, ràng buộc trách nhiệm với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải. Nếu doanh nghiệp không chấp hành, để xảy ra tình trạng lái xe dương tính ma túy thì tước giấy phép kinh doanh.

Lê Thắm