Sự nghiệp trái ngược của hai anh em tỷ phú Ấn Độ sau khi tranh tài sản

Những đứa con của tỷ phú giàu nhất châu Á, Mukesh Ambani, đã được chuẩn bị sẵn sàng để thừa kế "đế chế" Reliance Industries trị giá 50 tỷ USD.

Isha Ambani, 27 tuổi, đã bắt tay vào phát triển hệ thống thương mại điện tử Reliance từ năm 2016 thông qua cổng thông tin mua sắm trực tuyến Ajio. Anh trai sinh đôi của Isha, Akash Ambani, phụ trách các mảng kinh tế của tập đoàn. Trong tương lai, cậu em út 24 tuổi Anant Ambani cũng sẽ đảm nhận những vị trí quan trọng khác.

Tỷ phú 62 tuổi Mukesh Ambani đã cho thấy nỗ lực không dẫm phải "vết xe đổ" của cha mình. Hơn một thập kỷ trước, Mukesh và em trai ông, Anil Ambani, bị kéo vào cuộc tranh chấp quyền sở hữu kinh doanh gia đình sau khi cha của cả hai, Dhirubhai, qua đời mà không để lại di chúc.

Tranh chấp giữa hai người thừa kế của gia đình giàu nhất châu Á

Dhirubhai Ambani (1932-2002) là "ông trùm" người Ấn Độ từng được tờ báo Anh Sunday Times vinh danh trong hạng mục 50 doanh nhân có ảnh hưởng nhất tại châu Á. Năm 1960, từ bỏ công việc nhân viên tại trạm xăng ở Suez, Dhirubhai Ambani trở về quê hương Gujarat (Ấn Độ) để xây dựng công ty Reliance Commercial cùng với anh trai.

5 năm sau, ông tách riêng ra và tiếp quản mảng sản xuất sợi tổng hợp polyeste. Năm 1977, Dhirubhai sáng lập tập đoàn Reliance Industries và lần lượt mở rộng sang các lĩnh vực hóa dầu và viễn thông.

Tròn 30 năm kể từ khi thành lập, tập đoàn Reliance Industries lọt top 500 công ty trị giá 100 tỷ USD trên thế giới theo xếp hạng của tạp chí Fortune, trở thành một trong những doanh nghiệp đắt giá nhất Ấn Độ và đưa gia đình Ambani lên vị thế gia đình giàu nhất châu Á.

Tuy nhiên, những xung đột bên trong gia đình giàu có nhất châu Á bắt đầu nảy sinh khi tỷ phú Dhirubhai đột quỵ ở tuổi 70. Bận rộn với chuỗi kế hoạch mở rộng hoạt động kinh doanh sang lĩnh vực viễn thông và hóa dầu, ông chưa chuẩn bị sẵn sàng cho hai người thừa kế. Tranh chấp xảy ra giữa hai anh em Mukesh và Anil vì ông Dhirubhai không để lại di chúc.

Tỷ phú Dhirubhai (giữa) chụp cùng hai con trai Mukesh Ambani (trái) và Anil Ambani. Ảnh: The Hindu.

Vụ tranh chấp tài sản kéo dài 3 năm cho đến khi mẹ của họ, bà Kokilaben Ambani, phải ra tay can thiệp. Ông Mukesh sau đó nắm quyền tại các doanh nghiệp hóa dầu, trong khi em trai Anil phụ trách các dự án mới trong lĩnh vực tài chính, cơ sở hạ tầng, điện và viễn thông.

Người anh Mukesh Ambani trở thành tỷ phú giàu nhất châu Á

Tỷ phú Mukesh Ambani và em trai Anil đi theo hai hướng rẽ riêng sau khi giải quyết tranh chấp vào năm 2005.

Năm 2005, giá dầu thô tăng lên 60 USD/thùng khiến lợi nhuận của mảng lọc dầu do Mukesh Ambani nắm giữ sụt giảm đáng kể. Tình hình vẫn không tiến triển cho đến năm 2010. Tỷ phú 62 tuổi nhanh chóng quyết định chuyển hướng, đặt cược 35 tỷ USD vào công ty Reliance Jio Infocomm để phát triển hệ thống mạng 4G tốc độ cao.

Đến tháng 9/2016, Reliance Jio đã có 252,3 triệu người dùng và kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ. Năm 2018, lợi nhuận ròng của công ty chạm ngưỡng 415 triệu USD, tăng 310% so với năm 2017.

Năm 2018, tỷ phú 62 tuổi Mukesh Ambani là người giàu nhất châu Á. Ảnh: Bloomberg.

Theo Bloomberg, Jio của Reliance làm rung chuyển ngành công nghiệp viễn thông Ấn Độ bằng các cuộc gọi miễn phí và dữ liệu giá rẻ, khiến số lượng nhà mạng giảm từ 12 xuống còn 3 trong vòng 4 năm thông qua các thương vụ M&A.

Song song với đó, các doanh nghiệp dầu mỏ và hóa dầu thừa hưởng từ ông Dhirubhai vẫn chiếm 90% tổng lợi nhuận của tập đoàn. Lợi nhuận kiếm được từ những lĩnh vực này được đổ vào các dịch vụ người tiêu dùng - mảng kinh doanh được dự kiến giữ vai trò cốt lõi ở tập đoàn vào cuối năm 2028.

Ngoài ra, tập đoàn nhà Mukesh Ambani đang cố gắng tận dụng hệ thống bán lẻ và viễn thông của mình để khai thác thị trường mua sắm trực tuyến tại Ấn Độ. Theo ước tính của Morgan Stanley, thị trường này sẽ tăng trưởng 600% lên 200 tỷ USD trong 10 năm tới.

Gia đình Mukesh Ambani hiện sống trong một căn biệt thự 27 tầng, rộng 400.000 m2 ở Mumbai (Ấn Độ). Ảnh: Stars Unfolded.

Ông Mukesh là cổ đông lớn nhất của tập đoàn Reliance và sở hữu khối tài sản ước tính trị giá 50 tỷ USD. Tháng 7/2018, tỷ phú 62 tuổi vượt mặt Jack Ma của gã khổng lồ Alibaba để trở thành người giàu nhất châu Á. Ông cũng là người giàu thứ 13 trên thế giới. Chỉ trong năm 2018, tỷ phú Mukesh Ambani đã bỏ túi thêm hơn 10 tỷ USD.

Người em Anil Ambani nợ chồng chất

Trong khi các doanh nghiệp của người anh Mukesh ngày càng ăn nên làm ra, thì công việc kinh doanh của người em Anil dần lụn bại.

Sau khi giành quyền kiểm soát các mảng tài chính, cơ sở hạ tầng, điện và viễn thông, Anil Ambani cũng đặt cược khoản tiền khổng lồ để mở rộng danh mục đầu tư của mình. Tuy nhiên, ông không có các doanh nghiệp kinh doanh hóa dầu làm bệ đỡ như anh trai.

Điều đó khiến những khoản nợ cứ thế tăng lên, trong khi các hoạt động kinh doanh không đem lại đủ lợi nhuận để bù đắp. Cuối cùng, khoản nợ khổng lồ trị giá 210 tỷ USD buộc em trai Mukesh phải bán số lượng lớn tài sản của mình.

Công ty đóng tàu và công nghiệp nặng Reliance Naval & Engineering của Anil giảm hơn 75% giá trị kể từ năm 2005. Ông thậm chí đối mặt với vụ kiện do Reliance Naval mất khả năng thanh toán.

Tài sản của ông Anil Ambani giảm từ 31 tỷ USD xuống còn 300 triệu USD và chìm trong cảnh nợ nần. Ảnh: The Hindu.

Các doanh nghiệp khác của Anil cũng gặp khó khăn liên tiếp. Năm 2016, Reliance Defense của Anil đối mặt với rắc rối vì thương vụ mua máy bay chiến đấu Rafale giữa Pháp và Ấn Độ. Công ty điện lực Reliance Infrastructure và Reliance Power phải hoạt động cầm chừng và gần như không phát triển thêm.

Đáng chú ý là công ty viễn thông Reliance Communications của Anil chịu lép vế trước Reliance Jio Infocomm của anh trai Mukesh, cuối cùng dẫn đến phá sản.

Theo Bloomberg, từ khối tài sản hơn 31 tỷ USD vào năm 2008, Anil Ambani giờ chỉ còn khoảng 300 triệu USD và chìm trong cảnh nợ nần, kiện tụng. Đáng nói, tháng 3/2019, tỷ phú Mukesh Ambani là người cứu Anil khỏi khả năng lâm cảnh tù tội.

Ông đã thanh toán 80 triệu USD cho đối tác Ericsson giúp công ty Reliance Communications của em ruột. Tờ Times of India của Ấn Độ dẫn lời ông Anil: "Anh chị đáng kính của tôi, Mukesh và Nita, đã chứng minh tầm quan trọng của việc duy trì những giá trị bền chặt trong gia đình qua sự giúp đỡ này".

Anil cảm kích trước hành động của anh trai Mukesh. Ảnh: Nikkei.

Giai đoạn chuyển giao thế hệ của một tập đoàn gia đình luôn đi kèm những cạm bẫy, Mukesh Ambani và Anil là trường hợp điển hình. Tỷ phú giàu nhất châu Á đã tấn công vào lĩnh vực viễn thông béo bở và chèn ép Reliance Communications của Anil. Nhưng cũng chính ông là người thay em trai thanh toán khoản nợ 80 triệu USD.

"Chúng tôi đã vượt qua những xung đột trong quá khứ, tôi và gia đình vô cùng xúc động vì cử chỉ này", ông Anil Ambani nói về hành động của anh trai.

Và gia đình Ambani cũng đã chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai. Ba người con của Mukesh Ambani được coi là cánh tay đắc lực giúp phát triển những lĩnh vực mới. Còn Jai Anmol, 27 tuổi, con trai Anil, được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành tại Reliance Capital từ năm 2016.

Phương Thảo