Sự ra đời của 'beach read'

Minh họa: The Guardian.

Trong các kỳ nghỉ mùa hè, độc giả có rất nhiều lựa chọn cho danh mục “beach read” như một cuốn tiểu thuyết lãng mạn ướt át hay một tác phẩm kinh dị đáng sợ đến từng trang. Dù là một danh mục sách không chính thức nhưng “beach read” cũng có rất nhiều yếu tố lựa chọn riêng.

Các yếu tố tạo nên danh mục “beach read”

Một cách tự nhiên, “beach read” tập hợp các loại sách độc giả có thể đọc ở bãi biển, ven hồ, tại các khu nghỉ dưỡng hoặc nhiều điểm đến mùa hè phổ biến khác.

Loại sách được các nhà bán sách, nhà xuất bản, báo hay tạp chí đưa vào danh mục này thường là tiểu thuyết nhắm đến phụ nữ, được thiết kế để thu hút độc giả bằng hình bìa và ảnh minh họa vui tươi.

Amanda Bergeron, người phụ trách xuất bản tiểu thuyết lịch sử và tác phẩm đương đại cho nhà xuất bản Berkley thuộc Penguin Random House, đã làm việc với nhiều tác giả có tác phẩm thường xuyên xuất hiện trong danh mục “beach read” như: Carley Fortune, Jasmine Guillory, Emily Henry, cùng một số tên khác. Khi tìm cuốn sách đáng đọc trong mùa hè này, Bergeron cho biết bà tìm thấy sức hút của những câu chuyện có nhịp độ nhanh với các nhân vật hấp dẫn. Nếu câu chuyện có một bối cảnh xa thì lại tốt.

Every Summer After năm 2022 rất ăn khách. Ảnh: Amazon.

Theo Bergeron, có một số cuốn sách viết về mùa hè và rất phù hợp để tiếp thị trong danh mục “beach read”. Nếu câu chuyện diễn ra vào mùa hè, có lẽ trên một hòn đảo hoặc một địa điểm mát mẻ khác, thì rất có thể tác phẩm này được đưa vào danh mục “beach read”. Có thể thấy rõ ở nhiều tác phẩm như tiểu thuyết lãng mạn Every Summer After năm 2022, truyện hài lãng mạn năm 2023 Summer Reading của Jenn McKinlay hay tác phẩm được đặt tên khéo léo vào năm 2020 của Henry là Beach Read.

Bergeron cho biết trong khi thể loại lãng mạn có xu hướng thống trị danh mục này, vẫn còn rất nhiều thể loại khác như tiểu thuyết kinh dị hồi hộp hay tiểu thuyết bí ẩn dạng giải đố. Nói cách khác, danh mục “beach read” không yêu cầu người đọc phải suy ngẫm về thực tế nghiệt ngã của thế giới hiện đại hay đi sâu vào trải nghiệm của con người. Các tác phẩm chủ yếu giúp người đọc thoát khỏi cuộc sống bận rộn hàng ngày và những tin tức thời sự căng thẳng hàng ngày.

“Đọc sách mùa hè” có từ thế kỷ 19

Theo một bài báo được lưu trong Thư viện Công cộng Los Angeles, thuật ngữ “beach read” lần đầu tiên xuất hiện trên các tạp chí văn học định kỳ vào khoảng năm 1990, mặc dù không rõ ai là người đặt ra nó.

Các tác phẩm mùa hè thế kỷ trước dần hướng tới phụ nữ. Ảnh: CNN.

Tuy nhiên, Donna Harrington-Lueker, giáo sư tiếng Anh và truyền thông tại Đại học Salve Regina và là tác giả của cuốn Books for Idle Hours: Nineteenth-Century Publishing and the Rise of Summer Reading (tạm dịch: Sách dành cho những giờ nhàn rỗi: Xuất bản thế kỷ 19 và sự trỗi dậy của đọc sách mùa hè), cho biết khái niệm đọc sách trong mùa hè đã có từ xa xưa hơn nhiều. Đây là một phát minh từ thế kỷ 19 của ngành xuất bản nhằm phục vụ cho kỳ nghỉ hè.

Theo Harrington-Lueker, đọc sách vào mùa hè ban đầu thường dành cho những người đàn ông giàu có, những người có đủ khả năng để đi du lịch giải trí và thư giãn bằng thơ ca và văn học. Xu hướng này đã thay đổi vào khoảng giữa đến cuối thế kỷ 19 khi Mỹ nhanh chóng công nghiệp hóa sau nội chiến. Việc xây dựng đường sắt và các khách sạn lớn đã khiến cho tầng lớp trung lưu dễ dàng tiếp cận kỳ nghỉ hè hơn, từ đó khiến nhiều nhà văn sáng tác tiểu thuyết cho mùa hè.

Harrington-Lueker giải thích các tác phẩm mùa hè lúc này dần hướng tới phụ nữ khi lấy bối cảnh tại nhiều khu nghỉ dưỡng, có khung cảnh xoay quanh một chuyến dã ngoại hoặc bắn pháo hoa, và đặc biệt mô tả chi tiết về trang phục của các nhân vật nữ. Thông thường, cuốn sách kết thúc với việc nữ chính đính hôn.

Harrington-Lueker nói: “Những cuốn sách giống như trở thành sách giáo khoa về giải trí trong mùa hè và chúng trở nên rất phổ biến”.

Giới xuất bản tích cực quảng bá các tác phẩm mùa hè. Ảnh: CNN.

Cuối những năm 1800, ngành xuất bản tiếp tục thúc đẩy danh mục này. Giống như ngày nay, việc đọc sách vào mùa hè vào thời điểm đó cũng được coi là lối thoát khỏi sự hỗn loạn của thế giới thực. Các tạp chí như The Atlantic Monthly hay Harper’s chạy quảng cáo với hình ảnh phụ nữ mặc váy, tay cầm tiểu thuyết, trong khi nhiều nhà phê bình văn học ca ngợi lợi ích của việc đọc sách có nội dung nhẹ nhàng.

Đọc để giải thoát hay đọc để làm giàu

Cũng theo Harrington-Lueker, khi các nhà xuất bản củng cố mối liên hệ giữa mùa hè và việc đọc sách nhẹ nhàng, thì một số tổ chức khác lại khuyến khích việc đọc các tác phẩm nghiêm túc hơn trong mùa hè.

Một ví dụ đáng chú ý là phong trào Chautauqua, một chương trình giáo dục cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 nhằm giúp người Mỹ cải thiện bản thân thông qua việc đọc sách. Từ những trường học yêu cầu học sinh đọc những tác phẩm được gọi là kinh điển vào mùa hè cho đến danh sách đọc về đề tài chống phân biệt chủng tộc phổ biến vào năm 2020, ý tưởng coi mùa hè là thời gian để làm giàu tri thức cho bản thân vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Một số người học hỏi được nhiều kiến thức hơn trong các kỳ nghỉ là vì họ có thời gian để tìm hiểu chúng.

“Mùa hè trở thành thời điểm mà mọi người bắt đầu suy nghĩ, ‘Chúng ta nên trải qua mùa hè của mình như thế nào? Chúng ta có nên dành thời gian cho tiểu thuyết thoát ly khỏi cuộc sống, hay nên sử dụng thời gian để đọc các chủ đề quan trọng hơn?’” Harrington-Lueker nói.

Bà Harrington-Lueker cho biết thêm, cả hai xu hướng này, đọc sách như một cách thoát ly thực tại và đọc sách như một cách làm giàu từ lâu đã trở thành một phần của văn hóa Mỹ. Trong những năm gần đây, bà cho biết đã quan sát thấy nhiều đầu sách xuất hiện trong danh sách đọc mùa hè của The New York Times, Câu lạc bộ Sách của Oprah và những nhà tạo ra thị hiếu văn hóa khác dường như ít thoát ly thực tế hơn so với những năm trước.

Nhưng từ góc nhìn của Bergeron, vẫn còn rất nhiều độc giả đang tìm kiếm sự nghỉ ngơi. Và các tác phẩm mới ra năm nay như A Novel Love Story của Ashley Poston, The Love of My Afterlife của Kirsty Greenwood hay A Love Song for Ricki Wilde của Tia Williams phục vụ tốt nhu cầu này.

Theo Bergeron, vào thời điểm thế giới cảm thấy bất ổn và choáng ngợp, sự yên bình tại các bãi biển đang vẫy gọi.

Minh Hoa