Sự trở lại đầy thách thức của Tổng thống Brazil

Nhiều kỳ vọng...

Ông Lula da Silva, 77 tuổi, trở lại với tư cách lãnh đạo nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ Latinh sau vòng bỏ phiếu không hề dễ dàng. Khoảng cách với đối thủ trực tiếp, đương kim Tổng thống Jair Bolsonaro chỉ vào khoảng 2 điểm phần trăm được đánh giá là một chiến thắng khá ngoạn mục. Chiến thắng của ông là minh chứng cho thấy uy tín và tầm ảnh hưởng của chính trị gia kỳ cựu này. Ông Lula da Silva là cựu Tổng thống Brazil, hai nhiệm kỳ trước đó ông đã tạo ra sự bùng nổ kinh tế hàng hóa và khiến ông vô cùng được yêu mến. Tuy nhiên, chờ đợi ông trong nhiệm kỳ thứ ba này là rất nhiều thử thách, vì tình hình kinh tế - xã hội của Brazil hiện giờ đã khác xa với lúc ông dẫn dắt đất nước những năm 2000, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đối mặt với tình trạng lạm phát tăng cao, cũng như vấn đề về địa chính trị. Hơn nữa, chiến thắng của ông Lula da Silva còn cho thấy khát khao thay đổi của một bộ phận lớn người dân Brazil sau khi trải qua 4 năm đầy mâu thuẫn chính trị, sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội và đặc biệt là đời sống người dân khó khăn hơn sau làn sóng đại dịch Covid-19.

Nguồn: Bloomberg

Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi kết quả bầu cử được công bố, ông Lula da Silva khẳng định ưu tiên hàng đầu sau khi nhậm chức vào đầu năm tới sẽ là tiếp tục cuộc đấu tranh chống đói nghèo và bất bình đẳng xã hội như những gì ông đã làm trong 8 năm cầm quyền trước đây. Nhà phân tích chính trị Ricardo Ismael nhận định rằng, nhiệm vụ đầu tiên đối với Tổng thống đắc cử là tìm cách đảo ngược tình trạng phân cực trong nước, cố gắng làm dịu tình hình căng thẳng hiện nay, nhưng cũng có thể tạo ra những tình huống không mong muốn. Tổng thống đắc cử Lula da Silva sẽ phải tiếp nhận một nền kinh tế trong giai đoạn bấp bênh, tỷ lệ nghèo cùng cực và bạo lực xã hội ở mức cao. Theo các chuyên gia kinh tế, chính phủ mới của ông Lula da Silva sẽ phải ưu tiên các lĩnh vực xã hội, nhưng vẫn phải duy trì sự lành mạnh về tài khóa, thực hiện cải cách thuế và đạt được tiến triển trong chương trình nghị sự về môi trường.

Những gì người dân Brazil làm không chỉ là thay đổi Tổng thống, mà còn là lựa chọn cho tương lai, là việc lựa chọn giữ lại nền dân chủ hay không, là lựa chọn giữa sự tồn tại của rừng Amazon hay Tổng thống Jair Bolsonaro. Đây có lẽ sẽ là một sự khởi đầu mới trong lịch sử phát triển của đất nước Brazil, dư luận hy vọng chính trị gia kỳ cựu Lula da Silva sẽ phát huy được những kinh nghiệm chính trường, vượt qua những thách thức trước mắt để đưa đất nước Brazil quay trở lại con đường phát triển vì lợi ích của người dân.

... và không ít thử thách

Trong nhiều năm qua, cuộc bầu cử này được đánh giá là quan trọng nhất của Brazil khi nước này vừa trải qua 4 năm đầy biến động dưới thời của chính quyền cánh hữu, cũng như những tác động tiêu cực về kinh tế, xã hội. Ông Lula da Silva đã kêu gọi hòa bình và đoàn kết cho Brazil và khẳng định ưu tiên hàng đầu của ông vào đầu năm tới sẽ là tiếp tục cuộc đấu tranh chống đói nghèo và bất bình đẳng xã hội. Nhà lãnh đạo cánh tả này cho rằng, không thể chấp nhận việc một cường quốc nông nghiệp hàng đầu thế giới như Brazil lại không thể bảo đảm cho tất cả người dân đủ lương thực, khiến hơn 33 triệu người đói nghèo. Ông nhấn mạnh rằng, nhiệm vụ quan trọng nhất là bảo đảm toàn thể người dân, bất kể độ tuổi hay vị trí xã hội cũng có đủ bữa sáng, bữa trưa và bữa tối mỗi ngày. Mặc dù thời gian qua, kinh tế Brazil đã có những dấu hiệu hồi phục, nhưng sẽ rất phức tạp để chính phủ mới thúc đẩy một chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ do những yếu tố nội tại và sự bất ổn trên trường quốc tế. Theo các chuyên gia, chính phủ mới của ông Lula da Silva sẽ phải ưu tiên các lĩnh vực xã hội, nhưng vẫn phải duy trì sự lành mạnh về tài khóa, thực hiện cải cách thuế và đạt được tiến triển trong chương trình nghị sự về môi trường.

Một khó khăn nữa cho chính phủ mới của Tổng thống đắc cử Lula da Silva là việc đảng Tự do cực hữu của ông Bolsonaro đang là lực lượng chiếm ưu thế lớn nhất tại Quốc hội. Vì vậy, nhiều khả năng ông Lula da Silva sẽ phải thương lượng với các lực lượng trung hữu trong cơ quan lập pháp, nếu muốn được thông qua các chính sách và đạo luật mới phục vụ cho công cuộc phát triển đất nước. Tiếp nhận một nền kinh tế trong giai đoạn bấp bênh, tỷ lệ nghèo cùng cực và bạo lực xã hội ở mức cao, là những thách thức rất lớn đối với chính phủ mới ở Brazil. Tuy nhiên, những thành tựu mà chính phủ của ông Lula da Silva đạt được trong 2 nhiệm kỳ liên tiếp những năm 2000 đã giúp thay đổi hoàn toàn bộ mặt của đất nước.

Bên cạnh đó, Tổng thống đắc cử cũng hứa sẽ chống lại sự tàn phá rừng nhiệt đới Amazon, hiện đang ở mức cao nhất trong 15 năm, đưa Brazil trở thành nước đi đầu trong các cuộc đàm phán về khí hậu toàn cầu. Ông cho biết: “Chúng tôi sẽ một lần nữa theo dõi và giám sát một cách chặt chẽ hơn ở Amazon, chống lại mọi hoạt động bất hợp pháp, đồng thời, sẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững của các cộng đồng ở Amazon. Theo số liệu được thống kê mới nhất, diện tích rừng bị phá ở Amazon của Brazil đã đạt mức cao nhất trong 15 năm từ tháng 8.2020 đến tháng 7.2021, và thông qua việc giám sát vệ tinh cho thấy, xu hướng trong năm 2022 đang trên đà vượt qua năm trước.

Để đạt được điều này trong nhiệm kỳ thứ ba, ông sẽ phải tăng cường thực thi luật môi trường. Trên thực tế, thách thức chính sẽ là xây dựng lại các cơ quan môi trường và văn phòng địa phương tại Brazil. Ông Lula da Silva sẽ thành lập một Bộ các vấn đề bản địa do một người bản địa đứng đầu. Dưới thời ông Jair Bolsonaro, những người này làm việc dưới sự quản lý của những người được bổ nhiệm gần với lĩnh vực kinh doanh nông nghiệp, vốn từ lâu đã thúc đẩy hợp pháp hóa việc cướp đất và phản đối việc tạo ra các khu bảo tồn như lãnh thổ của người bản địa.

Theo điều phối viên của Health & Happiness, một tổ chức phi lợi nhuận của Amazon hỗ trợ các dự án bền vững ở lưu vực Tapajos Caetano Scannavino, ông Lula da Silva phải sử dụng sự ủng hộ để thúc đẩy chương trình nghị sự về môi trường của mình. Hầu hết người Brazil đã bày tỏ sự phản đối việc phá rừng và vi phạm các quyền của người bản địa. Vì vậy, Tổng thống đắc cử phải nắm bắt tình trạng hiện nay và tập hợp các học giả, tổ chức phi lợi nhuận và khu vực có trách nhiệm hơn trong kinh doanh nông nghiệp. Thách thức là làm cho môi trường trở thành chính sách của Nhà nước, không phụ thuộc vào cánh tả hay cánh hữu.

Như Ý