Syria giải phóng Idlib: HTS làm cao, không cần Thổ Nhĩ Kỳ

Thỏa thuận ngừng bắn Idlib: Trong mưu đồ của Thổ?

Vừa qua, trong cuộc họp thượng đỉnh tại Sochi hôm 17/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã thỏa thuận đình chỉ vô thời hạn chiến dịch quân sự ở Idlib của Quân chính phủ Syria và thành lập khu vực chống leo thang quân sự mới.

Bộ trưởng quốc phòng của hai nước đã ký văn bản ghi nhớ, trong đó vấn đề quan trọng nhất là đến ngày 15/10 sẽ thành lập khu phi leo thang quân sự (sâu khoảng 15-20km), dọc theo đường tiếp xúc giữa các lực lượng đối lập và chính phủ trên địa bàn tỉnh Idlib của Syria.

Theo thỏa thuận, các nhóm khủng bố và đối lập cực đoan, bao gồm cả chi nhánh al-Qaeda Syria là Hay’at Tahrir al-Sham-HTS (trước đấy là Jabhat al-Nusra, sau đổi tên thành Jabhat Fatah al-Sham) sẽ rời khỏi Idlib.

Tất cả vũ khí hạng nặng đều phải rút khỏi khu phi quân sự trước ngày 10 tháng 10 và các nhóm cực đoan phải rút quân khỏi ngày 15 tháng 10, còn thường dân và phe “đối lập ôn hòa” với một lượng nhỏ vũ khí hạng nhẹ vẫn ở lại.

Vì vậy, Thổ Nhĩ Kỳ và liên minh Syria-Iran-Nga yêu cầu các chiến binh phải tuân thủ thỏa thuận nếu họ muốn tìm kiếm cơ hội tránh bị tiêu diệt. Sau ngày 15/10, nếu nhóm nào không chịu thực thi thỏa thuận thì sẽ trở thành mục tiêu tấn công của Quân đội Syria và Nga.

Thổ Nhĩ Kỳ và Nga sẽ cùng nhau kiểm soát quá trình rút lui của các nhóm khủng bố và điều quân nắm giữ vùng đệm phi quân sự. Do đó, hai bên đang tích cực điều phối để chuẩn bị lực lượng tiến vào vùng đệm phi quân sự ở Idlib.

Theo giới quan sát, thưc chất của thỏa thuận này là chính quyền Ankara mong muốn cứu nhóm khủng bố HTS và muốn chúng nắm quyền kiểm soát ở Idlib dưới sự hậu thuẫn của Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, nhằm giúp nước này hiện thực hóa âm mưu “xâm lược ủy nhiệm ở Syria”.

Mục đích của Ankara là nối dài khu vực kiểm soát thực tế của nước này (dưới danh nghĩa do “lực lượng đối lập Syria quản lý”) chạy dài từ thành phố al-Bab (đông Aleppo) đến Idlib, hình thành một vùng đệm ở phía Bắc Syria, sâu trong lãnh thổ Syria từ 30-50km.

Do đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã áp dụng tổng hợp các biện pháp chính trị-quân sự-kinh tế để gây sức ép với Nga, để chính quyền Moscow ngăn chặn Damascus mở chiến dịch giải phóng Idlib.

Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Idlib nhưng HTS không chấp thuận

HTS không chấp thuận thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ về Idlib

Tuy nhiên, theo giới truyền thông đối lập Syria đưa tin vào ngày 19/9, chi nhánh của tổ chức khủng bố al-Qaeda Syria là Hay’at Tahrir al-Sham - HTS (trước đây đã từng 2 lần đối tên là Jabhat Fatah al-Sham, Jabhat al-Nusra) đang làm cao, không cần đến “sự che chở” của Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib.

Theo các nguồn tin ủng hộ đối lập, Hayat Tahrir al-Sham và một số nhóm “đối lập ôn hòa” khác, bao gồm Đảng Hồi giáo Turkistan và Jaish al-Izza, đã từ chối tham gia vào thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ về việc thiết lập một khu phi quân sự trong tỉnh Idlib của Syria và các khu vực lân cận.

Các phương tiện truyền thông ủng hộ đối lập đã bắt đầu lan truyền những suy đoán rằng, chính quyền Damascus sẽ không hành động theo một phần của thỏa thuận, tạo ra một môi trường truyền thông để biện minh cho hành động của Hayat Tahrir al-Sham và các đồng minh của nó. Do đó, nhóm khủng bố này mới cương quyết cự tuyệt đề nghị của Thổ Nhĩ Kỳ.

Thực ra, đây không phải là lần đầu Hay’at Tahrir al-Sham từ chối Thổ Nhĩ Kỳ. Trước đây, nhóm này cũng đã từ chối đề xuất gia nhập lực lượng vũ trang được Ankara hậu thuẫn để tham gia chiến dịch “Cành ô liu” mà Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã mở ở Afrin (Aleppo) hồi đầu năm nay.

Nguyên nhân chủ yếu được cho là nhóm khủng bố thân al-Qaeda này không cam tâm dâng vùng lãnh địa rộng lớn của mình ở Idlib (chiếm hơn 60% diện tích của tỉnh) vào tay nhóm phiến quân thân Thổ Nhĩ Kỳ là Quân đội Syria tự do (FSA).

Hơn nữa, HTS tự tin là với thực lực của mình (có khoảng 30.000-50.000 quân và nhiều trang bị nặng), với địa thế hiểm trở của Idlib và hệ thống công sự, hầm ngầm kiên cố đã được xây dựng trong 2 năm qua, chúng sẽ có thể chống lại được sức tấn công của Quân đội Syria.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, nếu từ chối thỏa thuận này, HTS và vài nhóm đối lập nhỏ sẽ không thể chống lại được lực lượng mặt đất Syria, dưới sự yểm trợ hỏa lực trên không của Nga. Do đó, trước sau gì HTS cũng sẽ phải chấp nhận đầu hàng chính quyền Syria.

Toàn Thắng