Syria: OPCW quyết giúp Mỹ loại Assad, liệu Putin có bó tay?

OPCW khẳng định quân đội Syria sử dụng vũ khí hóa học trên chiến trường

The Guardian đưa tin, trong báo cáo mới nhất, công bố ngày 8/4, Nhóm Điều tra và Nhận dạng (IIT) thuộc Tổ chức Cấm Phổ biến Vũ khí Hóa học (OPCW) cho rằng, quân đội Syria đã sử dụng khí sarin và clo trên chiến trường.

Theo báo cáo của IIT, các điều tra viên quốc tế đã phát hiện Không quân Syria thực hiện ba vụ tấn công vào thị trấn Ltamenah thuộc tỉnh Hama của Syria. Sự việc diễn ra trong các ngày 24, 25 và 30/3/2017.

Vụ tấn công thứ nhất và thứ ba được thực hiện bởi máy bay phản lực SU-22, còn vụ tấn công thứ hai thực hiện bằng trực thăng. Trong cả ba vụ tấn công, máy bay đều xuất phát từ căn cứ không quân Shayrat.

“IIT kết luận - dựa trên những bằng chứng thuyết phục - thủ phạm sử dụng khí độc sarin tấn công thị trấn Ltamenah trong ngày 24 và 30/3/2017, và sử dụng khí clo tấn công vào ngày 25/3/3017", ông Santiago Onate-Laborde, thành viên IIT cho hay.

Kỳ thủ Putin đã cho bộ đôi kỳ thủ Obama-Trump việt vị nhiều lần trong nước cờ vũ khí hóa học Syria

Theo ông Laborde: "Những người thực hiện nhiệm vụ thuộc lực lượng Không quân Syria và những vụ tấn công như vậy chỉ có thể được tiến hành nếu có sự chỉ đạo của các tướng lĩnh cấp cao trong quân đội Syria”.

Bình luận về báo cáo của IIT, Tổng giám đốc OPCW Fernando Arias cho biết, IIT không phải là cơ quan đưa ra phán quyết ai là người phải chịu trách nhiệm, cũng như không có thẩm quyền đưa ra kết luận điều tra.

Nhiệm vụ của IIT là nhận diện và báo cáo thông tin liên quan tới nguồn gốc của các loại vũ khí hóa học, còn việc xác định vũ khí hóa học có được sử dụng hay không thì thuộc trách nhiệm của Nhóm thực thi sứ mệnh tìm kiếm sự thật (FFM) của OPCW.

Hồi tháng 6/2018, FFM từng đưa ra kết luận rằng, chất độc thần kinh sarin và khí clo “dường như đã được sử dụng làm vũ khí hóa học tấn công thị trấn Ltamenah trong 2 ngày 24 và 25/3/2017”. Nghĩa là khi đó FFM chưa dám khẳng định.

Rõ ràng, theo IIT, 3 vụ tấn công ở thị trấn Ltamenah diễn ra chỉ vài ngày trước vụ tấn công bằng khí sarin ở thị trấn Khan Sheikhoun, nơi đã tạo ra một số hình ảnh gây sốc nhất trong cuộc chiến Syria và câu chuyện còn gây tranh cãi gay gắt nhất cho tới nay.

Được biết, thị trấn Ltamenah, tại thời điểm xảy ra vụ tấn công, là một trung tâm hậu cần quan trọng cho các nhóm đối lập Syria, những người trước đó đã phát động các cuộc tấn công tàn khốc vào thành phố Hama do chính quyền Damascus nắm giữ.

Như vậy, cả Ltamenah và Khan Sheikhoun đều được sử dụng làm điểm tiếp tế cho lực lượng nổi dậy ở Syria. Và theo tinh thần kết luận của IIT, thì đó là lý do Không quân Syria sử dụng vũ khí hóa học trong các cuộc tấn công vào hai thị trấn này.

Cho đến nay, chính quyền Damascus nhiều lần bác bỏ những cáo buộc liên quan tới việc quân đội Syria sử dụng vũ khí hóa học. Chính phủ Syria khẳng định đã tiến hành tiêu hủy toàn bộ kho vũ khí hóa học như OPCW đã xác nhận vào năm 2016.

Tuy nhiên, theo ông Hadi Al Khatib, người sáng lập và giám đốc của tổ chức Syria Archive, thì tuyên bố của chính quyền Damascus là không đáng tin cậy và kết luận của IIT đã chứng minh điều đó.

"Báo cáo của IIT đã chỉ rõ chính phủ Syria chính là thủ phạm của các cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học. Vì vậy, cần có sự hợp tác mạnh mẽ giữa các quốc gia để đảm bảo rằng những hành động tàn bạo này phải bị trừng phạt.

Đây là lúc các công tố viên có thẩm quyền cùng điều tra chương trình vũ khí hóa học của Syria và ban hành lệnh bắt giữ đối với các quan chức cấp cao trong chính quyền Syria", ông Hadi Al Khatib kêu gọi, theo The Guardian.

OPCW thể hiện quyết tâm giúp Mỹ

OPCW quyết giúp Washington loại bỏ Assad, liệu Putin có bó tay?

Theo giới phân tích, với những gì diễn ra xoay quanh "nước cờ vũ khí hóa học Syria" giữa kỳ thù Putin với bộ đôi kỳ thủ Obama-Trump, thì kết luận mới nhất của IIT chỉ là sự thể hiện quyết tâm của OPCW giúp Washington loại bỏ Assad bằng mọi giá.

Có thể thấy, sau khi nhận ra mình đã việt vị trước Putin trong nước cờ vỹ khí hóa học Syria - khi Mỹ nhận tiêu hủy và giám sát tiêu hủy kho vũ khí hóa học của Syria, Tổng thống Obama đã cho Mỹ can thiệp quân sự vào Syria với cái cớ tấn công khủng bố.

Tuy nhiên, khi Obama chọn cách cho Mỹ xuất hiện tại Syria theo vị thế khách không mời, phớt lờ chính quyền Tổng thống Assad, thì mục đích khác của Mỹ đã bị nhận diện và càng ngày càng lộ diện. Đó là loại bỏ Assad và sắp đặt bàn cờ mới ở Syria.

Và với vị thế khách không mời, Mỹ có 3 cách để loại bỏ Assad. Một là dùng vũ lực lật đổ chính quyền của tổng thống Syria đương nhiệm. Hai là thực hiện ám sát chính trị với Tổng thống Assad. Ba là tìm cách đưa Assad và cộng sự vào vòng lao lý.

Đến nay, việc dùng vũ lực lật đổ Assad đã không thành khi quyền lực của nhà lãnh đạo Syria ngày càng được củng cố, còn việc ám sát chính trị thì đã thất bại ê chề khi Tổng thống Trump phải tuyên bố chấm dứt sứ mạng của CIA tại Syria.

Cuối cùng, chỉ còn phương án đưa Assad và cộng sự vào vòng lao lý là khả thi nhất với chiêu trò "luật pháp hóa chính trị" mà Washington quen dùng, bằng cách biến các thực thể đối nghịch thành tội phạm, trong đó đặc biệt là tội phạm chiến tranh.

Phương án này được Mỹ và các đồng minh chuẩn bị khá kỹ lưỡng, ngay cả khi các phương án 1 và 2 vẫn còn tính khả thi. Bởi nó không chỉ tước bỏ quyền lực của ông Assad mà còn xóa bỏ tận gốc rễ chính quyền Damascus.

Để đánh lừa dư luận, Washington và các đồng minh đã thể hiện tính khách quan, khi để Ủy ban Tư pháp Quốc tế và Trách nhiệm Giải trình (CIJA), một tổ chức phi lợi nhuận, thực hiện kịch bản.

Tuy nhiên, ông William H. Wiley, Giám đốc điều hành CIJA, cho hay tổ chức này đã được tài trợ bởi các chính phủ Mỹ và nhiều nước phương Tây là đồng minh của Mỹ, theo tường thuật của The New York Times.

Những tài liệu của CIJA nhằm buộc tội Tổng thống Assad và các cộng sự được sắp xếp theo 2 thời kỳ với 2 tính chất khác nhau. Thời kỳ đất nước Syria được quản lý bằng chế độ thiết quân luật và thời kỳ diễn ra nội chiến.

Ở thời kỳ đất nước Syria được quản lý bằng thiết quân luật, chứng cứ luận tội yếu vì có thể bị hợp pháp hóa bởi chức năng của nhà nước trong thời kỳ đặc biệt. Do vậy, các chứng cứ luận tội Assad và các cộng sự được tập trung ở thời kỳ nội chiến.

Quyền lực vững vàng của Tổng thống Assad là nỗi đau của Washington

Khi diễn ra nội chiến, đặc biệt là tại Syria còn là cuộc chiến hỗn hợp, trong đó có cả chống khủng bố quốc tế, nên việc xác định thủ phạm gây tội ác chiến tranh, phạm tội chống loài người là rất khó khăn. Vì vậy, cần có một hệ quy chiếu xác lập căn cứ.

Vì chính quyền Syria từng sản xuất và sở hữu vũ khí hóa học, nên rất dễ hiểu là trong tình huống này, Washington đã chọn vũ khí hóa học Syria làm hệ quy chiếu xác lập căn cứ pháp lý để hợp pháp hóa những chứng cứ luận tội Assad và các cộng sự.

Do vậy, khi diễn ra các cuộc tấn công bị nghi sử dụng vũ khí hóa học, dù chưa điều tra thực hư, Washington và đồng minh đã mặc định chính quyền Tổng thống Assad là thủ phạm, và tiến hành trừng phạt.

Nhưng việc trừng phạt - như cho Tomahawk bay vào Syria - không giải quyết được vấn đề, mà nguyên nhân là do kỳ thủ Putin đã đưa bộ đôi kỳ thủ Obama-Trump vào thế việt vị trong nước cờ vũ khí hóa học Syria.

Từ đó, yêu cầu đặt ra với Washington và đồng minh là phải làm sao hóa giải được sự nguy hại bởi thế cờ của Putin. Mà để có thể làm được điều đó thì đương nhiên phải chứng minh được Assad và cộng sự phạm tội thật sự, có chứng cứ thuyết phục.

Washington đã giao cho Tổ chức Cấm Phổ biến Vũ khí Hóa học thực hiện sứ mệnh này. Song OPCW thời Tổng giám đốc Ahmet Uzumcu không thể đáp ứng được yêu cầu của Mỹ, nên Washington đã thay ngựa giữa dòng.

Tháng 12/2017, cựu Đại sứ Tây Ban Nha tại LHQ, Fernando Arias - người được xem là tâm phúc của Washington - chính thức trở thành người đứng đầu OPCW và tiến trình "tội phạm hóa chính trị" đối với Assad và các cộng sự đã được đẩy nhanh.

Cụ thể, OPCW đã xây dựng một cơ chế điều tra mới về việc chính quyền Assad cố tình giữ lại và sử dụng vũ khí hóa học trên chiến trường. Điều đó thể hiện rõ qua việc lập Nhóm Điều tra và Nhận dạng cùng với Nhóm thực thi sứ mệnh tìm kiếm sự thật.

Với việc lập Nhóm Điều tra và Nhận dạng cùng với Nhóm thực thi sứ mệnh tìm kiếm sự thật thuộc OPCW, người tâm phúc của Mỹ đã làm lu mờ vai trò của Ủy ban Liên lạc của LHQ và Ủy ban Hội thẩm Quốc tế về Syria, trong điều tra về VKHH Syria.

Nay IIT kết luận, khẳng định quân đội Syria đã sử dụng vũ khí hóa học để tấn công trên chiến trường. Đáng nói IIT không đề cập tới vụ việc xảy ra ở Khan Sheikhoun, nơi mà các điều tra viên đã gặp khó trong tìm chứng cứ và đã bị Nga bóc mẽ.

Chính vì vậy, cựu điều tra viên của OPCW Jerry Smith cho rằng kết luận của của IIT được đưa ra trong một thời điểm rất quan trọng, đáp ứng mong mỏi của cộng đồng quốc tế về việc đưa các thủ phạm gây tội ác chiến tranh ở Syria ra ánh sáng.

Liệu Tổng thống Putin có thể hóa giải nước cờ hiểm mới nhất của Mỹ để cứu giúp Tổng thống Assad?

"Đây là báo cáo lần đầu tiên đã chỉ mặt gọi tên, xác định rõ các tổ chức và cá nhân phạm tội cũng như chứng minh về mức độ hành động cụ thể của các thực thể ở nhất ba trong số các sự kiện bi thảm".

Theo ông Smith, để tránh rào cản của Nga, thì "Mỹ và quốc gia có trách nhiệm khác sẽ yêu cầu một cuộc họp Hội đồng điều hành của OPCW, mà Nga không có quyền phủ quyết ở đó. Vì vậy, đây là thời điểm cho chiến thắng của công lý".

Trong ván cờ Syria, Tổng thống Putin đã có nhiều nước đi hóa giải những nước cờ, đánh sập các thế cờ của Mỹ. Không biết với nước cờ mới nhất của Washington - kết luận của IIT, liệu Putin có thể hóa giải để cứu Assad? Chúng ta cùng chờ xem.

Ngọc Việt