Tài năng nhí hay lạm dụng trẻ em?

Các bé trong một cuộc thi được truyền thông

Những “người già” trong cơ thể trẻ con

Chương trình truyền hình thực tế Model Kid Vietnam 2019 dù mới lên sóng tập đầu tiên nhưng đã dấy lên tranh cãi về việc những gương mặt ngây thơ xuất hiện với gương mặt được trang điểm đậm hay trang phục quá thiếu vải so với lứa tuổi của các em.

Cậu bé Đoàn Đức Tiến già dặn hơn tuổi lên 9 với diện mạo dày son phấn, vẽ sao lên cả mặt và xịt keo mái tóc xanh lè như một idol Hàn Quốc. Cô bé 6 tuổi Nguyễn Lương Ngọc Ánh như được cộng thêm… 20 tuổi trong trang phục váy phi bóng ngắn cũn cỡn, gương mặt trang điểm đậm và đi sandal chiến binh. Bên cạnh các bé được phụ huynh “người lớn hóa” về ngoại hình, còn xuất hiện tình trạng các bé trình diễn già dặn do được đào tạo từ các “lò” mẫu nhí. Thí sinh Trần Việt Song Thư được đánh giá cao ở gương mặt thì lại mất điểm với ban giám khảo vì chống hông, lắc tay, uốn éo giống người lớn khi đi catwalk.

Những cảnh quay phía sau hậu trường cũng cho thấy, đi cùng những ánh mắt thơ ngây đang háo hức chờ đợi ra sân khấu là những gương mặt được trát bự phấn, tô son lòe loẹt, đầu nhuộm vàng hoặc xoăn tít, những đôi mắt được vẽ xanh đỏ, gắn cả mi giả dày cộp. Trang phục như áo croptop hở rốn, tất lưới, váy ngắn, váy xuyên thấu, áo trễ vai, giày cao gót... được phụ huynh vô tư lựa chọn cho con mặc đi thi.

Phút chốc, những hình ảnh đó khiến cho không ít người xem thắc mắc: liệu mình đang xem một chương trình của trẻ con hay là một cuộc thi khoe “búp bê” của người lớn? Đến nỗi sau màn trình diễn của vài thí sinh đầu tiên, người mẫu Thúy Hạnh- đảm nhận vai trò host của chương trình - đã phải tuyên bố: “Nếu các gia đình còn tiếp tục trang điểm không phù hợp cho các bé, các em sẽ bị loại ngay lập tức dù có tố chất hay không”.

Luật sư Quốc Dũng (Văn phòng luật sư Li và Đồng sự): Trách nhiệm pháp lý sẽ được đặt ra khi cha, mẹ, người giám hộ có những hành vi trái pháp luật để trẻ em tham gia kiếm tiền mà không xuất phát từ sự tự nguyện của trẻ, không vì lợi ích trẻ

Đây không phải là lần đầu tiên một sân chơi của trẻ con bị “già hóa” qua bàn tay của người lớn. Trong một chương trình truyền hình thực tế cách đây không lâu, một bé gái đã được cộng đồng mạng tung hô nhờ bắt chước điệu bộ một MC nổi tiếng. Hình ảnh cô bé với điệu bộ đanh đá, cách nói già trước tuổi khiến người có hiểu biết phải ngao ngán, thở dài. Hay trong chương trình «Biệt tài tí hon», không ít em nhỏ đứng trên sân khấu hát các bài hát của người lớn, những bài hát não tình, đau khổ vì tình... với sự cổ vũ, ủng hộ nhiệt thành của cha mẹ và người thân phía sau cánh gà.

Những ngày cuối tuần, trên các kênh truyền hình giải trí tràn ngập các sô truyền hình thực tế dành cho trẻ em với đủ thể loại, từ tìm kiếm tài năng kiểu tạp kỹ đến tìm kiếm năng khiếu âm nhạc, nhảy múa, nấu ăn... Những người làm cha, mẹ thời nay mong muốn con mình sớm được nổi tiếng, được tham gia showbiz vì được cả danh và lợi. Vì thế không ít phụ huynh bằng mọi cách đẩy con mình vào con đường này với chiêu bài thực hiện niềm “đam mê nghệ thuật”.

Người mẫu Xuân Lan cho rằng các bậc cha mẹ không nên quá quan tâm đến sự nổi tiếng của con

Trong chương trình “Gia đình hoàn mỹ” trên VTV9, khi chia sẻ với MC, cô bé Thiên Kim (5 tuổi) đã hồn nhiên cho rằng việc đi đóng quảng cáo kiếm tiền giúp mẹ là quan trọng hơn cả việc đi học. Điều này xuất phát từ việc người mẹ đã nói với bé rằng số tiền kiếm được từ việc chạy show sẽ dùng để trả học phí, mua sữa, đồ chơi cho bé… Tuy mục đích câu nói là để khiến bé biết trân trọng đồng tiền hơn, nhưng vô tình đã tạo cho bé phải áp lực chạy show để phụ giúp gia đình.

Không chỉ phủ sóng truyền hình, với sự phát triển của công nghệ, những năm gần đây youtube lên ngôi, nhiều phụ huynh còn lập kênh riêng cho con mình. Mỗi bài hát cover nhạc người lớn đều được đầu tư kỹ lưỡng về âm thanh, hình ảnh. Thậm chí, bà mẹ của một giọng ca nhí 9 tuổi, cũng là hiện tượng mạng, đã thuê stylist riêng, nhân viên trang điểm chuyên nghiệp cho bé. Mỗi video clip bé hát đều được chạy quảng cáo Facebook để nhiều người tiếp cận được. Nhiều youtuber nhí mới 5- 7 tuổi đã bắt đầu kiếm được tiền từ những video mà phụ huynh đăng tải, thậm chí không ít bé còn nhận làm quảng cáo cho các nhãn hàng. Nhiều bậc cha mẹ ngay khi con “nổi tiếng” trên youtube đã nhận sô diễn, hét giá cat-xê.

Thí sinh 6 tuổi mang vẻ ngoài của "quý cô 26 tuổi" tại Model Kid Vietnam 2019

Thận trọng khi “chạm” đến trẻ em

Nổi tiếng nhờ tài năng là xứng đáng, nhưng việc cha mẹ cố sức đẩy trẻ vào con đường tìm kiếm hào quang danh vọng chính là họ đã “đánh cắp” tuổi thơ của con trẻ cho sự toan tính ích kỷ của riêng mình.

Bộ ảnh “Những đứa trẻ mang bầu” gây tranh cãi thời gian qua là một bài học cho các bậc làm cha mẹ. Trong bộ ảnh, những bé gái độ tuổi 8-12 tuổi được chọn đóng vai những nạn nhân ấu dâm, tay ôm chiếc bụng bầu với khuôn mặt hoang mang, những giọt nước mắt sợ hãi. Những người thực hiện tác phẩm cho biết, muốn nâng cao nhận thức về nạn xâm hại tình dục trẻ em.

Ý tưởng và mục đích được xem là nhân văn nhưng cách thể hiện lộ mặt mẫu nhí một cách trực diện đã gây phản ứng ngược từ dư luận. Không ít cư dân mạng khi xem bộ ảnh còn hiểu nhầm đó là những nạn nhân ấu dâm thật. Nhiều phụ huynh và chuyên gia cũng phân tích, việc để lộ mặt sẽ vô tình gây nguy hiểm cho các em, kích thích những kẻ bệnh hoạn và gây ảnh hưởng tâm lý không tốt cho các em sau này.

Nhiều mẫu nhí được cha mẹ trang điểm đậm và cho ăn mặc theo phong cách người lớn

Hay như việc phụ huynh và êkip làm phim để cho diễn viên nhí 13 tuổi đóng cảnh nóng trong bộ phim điện ảnh “Vợ ba” cách đây không lâu, dù người trong cuộc đã ra sức giải thích, bào chữa nhưng vẫn tạo nên cuộc tranh cãi dữ dội không hồi kết, đặc biệt khiến cho những cá nhân, tổ chức đang đấu tranh vì quyền trẻ em không khỏi bức xúc, phẫn nộ.

Là người mẫu nhiều năm trong nghề và từng làm ban giám khảo cho nhiều cuộc thi tìm kiếm tài năng mẫu nhí, người mẫu Xuân Lan khuyên phụ huynh: “Các bố mẹ không nên quá quan tâm đến thành tích và sự nổi tiếng mà nên để con tận hưởng với điều con thích. Phụ huynh cũng nên thận trọng khi quyết định cho con học năng khiếu, tham gia nghệ thuật. Không phải học nghệ thuật sớm là giúp bé cải thiện tự tin. Bố mẹ nên dành thời gian tâm sự, trò chuyện với các bé nhiều hơn khi ở nhà thay vì cho con đi học quá nhiều lớp phụ đạo hoặc chạy show”.

Luật sư Quốc Dũng (Văn phòng luật sư Li và Đồng sự) cũng cho biết: “Cha, mẹ hoặc người giám hộ của trẻ em phải thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo qui định pháp luật nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của trẻ. Trách nhiệm pháp lý sẽ được đặt ra khi cha, mẹ, người giám hộ có những hành vi trái pháp luật để trẻ em tham gia kiếm tiền mà không xuất phát từ sự tự nguyện của trẻ, không vì lợi ích trẻ, lợi dụng hay có các hành vi khác gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển, các quyền của trẻ em theo qui định pháp luật. Tùy vào tính chất, mức độ của hành vi trái pháp luật nêu trên có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự theo pháp luật hiện hành”.

Ngay tại buổi họp báo ra mắt chương trình Model Kid Vietnam 2019, Á hậu Mâu Thủy, thành viên Ban giám khảo, cũng đã gây tranh cãi khi tiết lộ hình phạt dành cho các thí sinh nhí. Cụ thể, nếu như các bé khóc và nghịch ngợm thì “sẽ bị tụt quần” và Á hậu giải thích “tại vì em hay bị ăn hiếp tụt quần ở trường nên em rất là sợ. Em rất là sợ cái ký ức đó và em không muốn lặp lại. Chính vì sợ nên Thủy sẽ hù dọa như vậy”.

Nhiều người hiểu biết đã tỏ ra không hài lòng vì đây là một hình phạt gây tổn thương nghiêm trọng với trẻ em, dù có đang là người mẫu hay không. Không những thế, hành động tụt quần trẻ là hành vi vi phạm quyền tôn trọng, bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm và danh dự của trẻ em được quy định trong Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004.

Bắt trẻ em phải sống già trước tuổi, đánh mất sự hồn nhiên trong sáng, lỗi phần nhiều ở cha mẹ, nhưng sự nở rộ tràn lan các chương trình truyền hình thực tế, các cuộc thi tài năng nhí cũng không thể vô can trong vấn đề này. Chính những giải thưởng, những kịch bản, ánh đèn sân khấu, ống kính máy quay… đã góp phần khiến phụ huynh và các em trở nên mụ mị trong thứ hào quang giả tạo.

Diệp Anh