Tân tổng thống Ukraine đối diện phép thử tài phiệt Kolomoisky

Giới chức phương Tây bắt đầu lo lắng về quyền lực của doanh nhân người Ukraine Igor Kolomoisky trong chính quyền mới ở Kiev sau khi Tổng thống Vladimir Zelenskiy bổ nhiệm ông Andriy Bohdan, cựu luật sư thân thiết của ông Kolomoisky, đứng đầu bộ máy hành chính của chính phủ.

Mới đây, trong một bài phỏng vấn với tạp chí tài chính Financial Times, nhà tỉ phú Kolomoisky bày cho tân tổng thống kế hoạch tuyên bố vỡ nợ như Hy Lạp và Argentina khi phải đối mặt với các chủ nợ. Tờ Financial Times lưu ý rằng những nhà bảo trợ phương Tây của Kiev có thể xem những bình luận tương tự là hồi chuông cảnh báo khi hỗ trợ tài chính cho nước này.

Giữa tuyên thệ chống tham nhũng

Năm 2015, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đồng ý cho Kiev vay 17,5 tỉ USD trong bốn năm. Hai năm sau đó, IMF đình chỉ khoản viện trợ vì những lo ngại tham nhũng trong bộ máy chính quyền. Cuối năm 2018, Kiev thuyết phục để nhận được một khoản vay mới với thời hạn 14 tháng trị giá 3,9 tỉ USD. Mới đây, phái đoàn của IMF đến Kiev để trao đổi thêm về một khoản vay khác trị giá 1,3 tỉ USD.

Theo hãng tin Deutsche Welle (Đức), IMF muốn Ukraine tạo ra một tòa án độc lập chống tham nhũng để giải quyết nạn bòn rút ngân sách. Chiến thắng của ông Zelenskiy hồi tháng 4 được xem là hy vọng tiếp lửa cho chương trình nghị sự đó. Tân tổng thống tuyên bố sẽ khởi động lại hệ thống chính trị và chống lại cái bóng quyền lực của giới tài phiệt trong chính phủ mới của mình.

Ngay trong ngày tuyên thệ nhậm chức, ông Zelenskiy kêu gọi quốc hội nhanh chóng loại bỏ quyền miễn trừ truy tố của các thành viên và thông qua bộ luật mới cho phép điều tra các quan chức về việc làm giàu bất hợp pháp. Bên cạnh đó, tân tổng thống Ukraine còn tuyên bố sẽ giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử sớm. Động thái này được cho là nhằm tạo ra một bộ máy lập pháp ủng hộ cải cách của ông Zelenskiy, theo tờ The Washington Post.

Tổng thống Ukraine Vladimir Zelenskiy (trái) đang trao đổi với Andriy Bohdan, cựu luật sư của nhà tài phiệt Igor Kolomoisky. Ảnh VOLODYMYR PETRO

Với bàn tay của nhà tài phiệt Kolomoiskiy

Tỉ phú Igor Kolomoisky bắt đầu những giao dịch trị giá hàng triệu USD trong những năm 1990 trước khi sở hữu khối tài sản hàng tỉ USD qua hàng loạt vụ mua lại gây tranh cãi. Theo hãng tin Deutsche Welle, ông Kolomoisky trở về Ukraine sau hai năm ở Israel và Thụy Sĩ. Hiện tại ông nắm 70% cổ phần Tập đoàn truyền thông 1+1 Media Group. Cũng chính kênh truyền hình 1+1 của tập đoàn này đã phát sóng sêri hài châm biếm mà tân Tổng thống Zelenskiy đóng vai chính.

GS danh dự tại ĐH Western Ontario (Canada) Basil Kalymon hoài nghi việc ông Zelenskiy bổ nhiệm luật sư của tỉ phú Kolomoisky làm chánh văn phòng chính phủ có phải là mối đe dọa lớn đối với chương trình cải cách của nhà lãnh đạo. Theo ông Kalymon, cam kết chống tham nhũng của tổng thống trong chiến dịch tranh cử sẽ được chứng minh chỉ là đạo đức giả nếu có sự dính líu của nhà tài phiệt trong bộ máy chính quyền. Hơn nữa, ông tin rằng với mức nợ cao hiện nay, Ukraine đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ và đồng hryvnia có thể sụp đổ dễ dàng.

Bà Liana Fix, Giám đốc chương trình ban đối ngoại của tổ chức Körber-Stiftung, cho biết IMF có thể mất niềm tin và rút lại các khoản tài trợ vì sự dính líu này. Theo bà Fix, chính trị Ukraine rối ren bởi sự tranh giành quyền lợi và ông Zelenskiy đã bước vào hang cọp mà không lận lưng một chút kinh nghiệm nào.

“Mối quan hệ với nhà tài phiệt Kolomoisky sẽ là một phép thử cho sự uy tín của tân Tổng thống Zelenskiy” - bà Fix phát biểu với hãng tin DW.

Chính quyền Ukraine nên làm gì?

Theo Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại khu vực Belarus - Moldova - Ukraine, ông Satu Kahkonen, Ukraine cần nhanh chóng thúc đẩy các cải cách để tăng trưởng kinh tế vốn đang trì trệ và giải quyết các vấn đề kinh tế vĩ mô do nợ công cao giai đoạn 2019-2021. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây cho Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, ông Kahkonen đã chỉ ra những việc Ukraine cần làm là mở cửa thị trường đất nông nghiệp, tăng cường quản trị các ngân hàng quốc doanh và mạnh mẽ hơn trong việc chống tham nhũng cũng như bảo vệ sự ổn định tài khóa.

Bà Jana Kobzova, Giám đốc chính sách tại Rasmussen Global, còn đặt vấn đề liệu ông Zelenskiy sẽ sử dụng những hỗ trợ tài chính để củng cố các tuyên bố của mình là chống độc quyền, chống quan liêu và bài trừ ảnh hưởng của giới tài phiệt. “Quan trọng hơn, liệu ông Zelenskiy có khả năng thực hiện các việc đó” - bà Kobzova nói thêm.

Bên cạnh đó, doanh nhân Mohammed Zahoor khẳng định rằng ông Zelenskiy cần tách biệt quyết định của tổng thống với những bình luận vừa qua từ tỉ phú Kolomoisky. Mặc dù cựu bộ trưởng Tài chính Ukraine Oleksandr Danyliuk đã bác bỏ những tuyên bố của tỉ phú trên tờ Financial Times liên quan đến IMF, ông Zelenskiy tin rằng như thế vẫn chưa đủ.

“Chính Tổng thống Zelenskiy phải là người bác bỏ thì những lời bình luận của ông Kolomoisky mới mất giá trị. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài đang lo sợ rằng tỉ phú Kolomoisky đã quay về và đứng sau tổng thống” - ông Zahoor trả lời trên trang Atlantic Council.

HÀ MINH THU