Tạo chuyển biến tích cực trong thực hiện Chương trình 135

Nhờ sự đầu tư của nhà nước, các tổ chức quốc tế, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số đã được cải thiện

Năm 2016 toàn tỉnh còn 28 xã, 27 thôn đặc biệt khó khăn được thụ hưởng Chương trình 135, đến năm 2019 tăng thêm 1 xã (29 xã) nhưng lại giảm 5 thôn, bản (còn lại 22 thôn). Toàn vùng có 19.751 hộ với 87.746 nhân khẩu, trong đó vẫn còn 8.927 hộ nghèo, 2.065 cận nghèo; 16.278 hộ dân tộc thiểu số, trong đó có 8.746 hộ nghèo, chiếm 53,73%; so với cộng đồng dân tộc thiểu số và 97,97% so với hộ nghèo. Trong giai đoạn 2016-2019 Chương trình 135 thực hiện 3 hợp phần quan trọng: Một là hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn; hai là hỗ trợ sản xuất cho các hộ nghèo và nhóm hộ có điều kiện phát triển sản xuất; ba là đào tạo hỗ trợ nâng cao năng lực cho cán bộ và người dân.

Về thực hiện các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, tổng vốn phân bổ trong giai đoạn này là 38,6 tỉ đồng (vốn sự nghiệp) trong đó ngân sách trung ương 27,292 tỉ đồng; dân đóng góp 2,322 tỉ đồng. Đã thực hiện việc cung cấp giống cây trồng các loại, gia súc, gia cầm, hỗ trợ mua phân bón, tiêm vắc xin phòng dịch bệnh, mua sắm máy móc, chế biến nông sản phẩm, hỗ trợ cày đất để trồng cây công nghiệp và trồng rừng. Nhờ đó người dân ở các vùng đặc biệt khó khăn có thêm vật tư, phương tiện sản xuất, tăng diện tích và sản lượng lương thực. Qua mở các lớp tập huấn, hướng dẫn kĩ thuật giúp người dân các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi tập quán sản xuất, có được kĩ năng sản xuất mới để tạo ra giá trị, sản lượng cao hơn.

Cùng với hỗ trợ sản xuất, Chương trình 135 cũng hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng. Tổng vốn phân bổ xây dựng cơ sở hạ tầng là 32,9 tỉ đồng (vốn đầu tư phát triển). Trong đó giai đoạn 2016-2018 nhà nước hỗ trợ 98,7 tỉ đồng, năm 2019 là 34,1 tỉ đồng. Với kinh phí đầu tư này, các đơn vị, địa phương đã xây dựng 157 công trình, trong đó 93 công trình đường giao thông; 30 công trình nhà văn hóa; 22 công trình trường học; 7 công trình thủy lợi; 3 công trình nước sinh hoạt và 2 công trình y tế. Theo báo cáo của UBND tỉnh, các đơn vị, địa phương thực hiện đạt 100% kế hoạch vốn, các công trình trên đã đưa vào sử dụng và phát huy hiệu quả. Trong năm 2019 với nguồn vốn kế hoạch hơn 34,1 tỉ đồng đã đầu tư xây dựng 87 công trình, gồm 33 công trình hoàn thành, 10 công trình chuyển tiếp và 44 công trình xây dựng mới (đường giao thông, công trình văn hóa, thủy lợi, nước sinh hoạt).

Bên cạnh nguồn vốn hỗ trợ của nhà nước, tỉnh còn sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Ai Len cho các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135, giai đoạn 2016-2018 là 16,4 tỉ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng. Riêng về tiểu dự án nâng cao năng lực cộng đồng và cán bộ cơ sở giai đoạn 2016-2019 được đầu tư 2,78 tỉ đồng. Qua đó đã mở các lớp đào tạo cho 168 cán bộ xã, 32 lớp nâng cao năng lực cộng đồng cho 1.195 người dân tại các xã đặc biệt khó khăn và tổ chức tham quan, học tập ngoại tỉnh cho 29 cán bộ xã. Cũng phải kể thêm dự án tăng cường hợp tác vì sự phát triển vùng dân tộc thiểu số, miền núi do Chính phủ Ai Len tài trợ, năm 2018 là 544 triệu đồng, hỗ trợ xây dựng mô hình sáng kiến nhỏ; đào tạo tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ và người dân đồng thời thực hiện công tác truyền thông tích cực. Năm 2019 Chính phủ Ai Len tiếp tục hỗ trợ Quảng Trị 427 triệu đồng để thực hiện chương trình này.

Có thể nói việc thực hiện Chương trình 135 giai đoạn 2016-2019 ở các địa phương thụ hưởng trên địa bàn tỉnh đã mang lại hiệu quả thiết thực, tạo điều kiện để phát triển kinh tế- xã hội ở các xã đặc biệt khó khăn, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất gắn với thị trường, giúp chuyển từ sản xuất tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hóa. Cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số ở các thôn, bản vùng sâu, vùng xa một cách bền vững; giảm khoảng cách phát triển giữa các vùng trên địa bàn; cơ bản không còn hộ đói. Tỉ lệ hộ nghèo ở các xã đặc biệt khó khăn giảm từ 62,3% đầu năm 2016, xuống còn 45,2% vào đầu năm 2019; bình quân mỗi năm giảm 5,7%.

Bên cạnh kết quả đạt được, hiện trạng các xã thuộc Chương trình 135 được nhà nước hỗ trợ trên địa bàn tỉnh vẫn còn những khó khăn. Đó là tỉ lệ hộ nghèo một số xã còn rất cao như Vĩnh Ô: 64,84%; A Xing 62,48%; Pa Tầng 65,57%. Diễn biến thời tiết bất thường, hạn hán kéo dài, dẫn tới tình trạng mất mùa, làm cho số hộ mới thoát nghèo có khả năng tái nghèo ở mức cao. Các xã được thụ hưởng Chương trình 135 là những xã rất khó khăn nhưng mức đầu tư thấp; dân cư không tập trung, đi lại khó khăn... Thêm nữa năng lực chỉ đạo, quản lí, triển khai thực hiện của cán bộ xã nhìn chung còn hạn chế; sự phối hợp giữa các ngành, đơn vị liên quan thiếu chặt chẽ. Một số công trình quá trình thực hiện khảo sát, thi công, giám sát, quản lí chất lượng còn lỏng lẻo; việc duy tu, bảo dưỡng công trình có nơi bị buông lỏng. Trong lúc đó người dân còn mang tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào nhà nước. Thêm nữa, nhu cầu địa phương lớn nhưng sự hỗ trợ của trung ương chưa nhiều; nguồn vốn đối ứng, việc bố trí kinh phí cho việc triển khai dự án của tỉnh hạn chế. Tình trạng thiếu nước sạch cho sinh hoạt, ăn uống; thiếu đất sản xuất vẫn đang diễn ra ở nhiều xã miền núi chưa được giải quyết một cách căn bản… Thực tế đó đòi hỏi phải nỗ lực nhiều hơn nữa và nâng cao tính công khai dân chủ, phát huy sự tham gia cộng đồng, ý thức trách nhiệm người hưởng lợi để sự đầu tư của nhà nước thực sự mang lại những đổi thay tích cực cho người dân ở các xã biên giới, vùng sâu, vùng xa…

PA