Thân tình như vòng tay ôm siết!

Chiều tháng ba, nắng trải vàng trên đường băng Sân bay Quốc tế José Martí. Khi chuyên cơ chở Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa dừng lăn bánh, cũng là lúc Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández và nhiều quan chức Cuba có mặt dưới chân cầu thang máy bay chào đón Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đến thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Cuba.

Cửa máy bay được mở, Tổng Bí thư đưa tay vẫy chào đất nước và bạn bè Cuba. Đến cuối chân cầu thang máy bay, bước chân của Tổng Bí thư bỗng nhanh hơn khi tiến về những người đồng chí, anh em đang đợi sẵn. Và như một sự xếp đặt của cảm xúc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández cùng lúc dang rộng cánh tay ôm siết nhau trong niềm xúc động, như thể những người anh em trong một gia đình lâu ngày phải xa nhau, giờ mới có dịp đoàn tụ.

Đồng chí Raul Castro Ruz, Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cộng hòa Cuba đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Trí Dũng.

Hai nhà lãnh đạo hồ hởi chuyện trò, vui vẻ hỏi thăm nhau bằng những câu từ dung dị mà có lẽ ít khi được sử dụng trong ngôn ngữ ngoại giao. “Rất vui gặp lại anh!”-đồng chí Esteban Lazo Hernández mở lời chào. Tổng Bí thư đáp lại: “Vui lắm chứ! Người anh em có khỏe không?”.

Những người chứng kiến đều cảm nhận chung rằng, chỉ có cái ôm của những người cùng chung chí hướng đã rất thân quen và đã là anh em với nhau thì mới chân thật và giản dị đến thế. Đó là cái ôm của tình yêu vĩ đại, của những trái tim thủy chung không chỉ của hai con người mà là của hai dân tộc, hai đất nước, hai Đảng Cộng sản!

Tiếp ngay sau đó, Tổng Bí thư lại đón nhận vòng tay ôm của đồng chí José Ramón Balaguer Cabrera, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương; rồi lần lượt các đồng chí quan chức cấp cao của Đảng và Chính phủ Cuba...

Những cái ôm siết như vậy không chỉ dành cho Tổng Bí thư mà dành cho tất cả thành viên Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam, cả những cán bộ tháp tùng, tùy tùng trong đoàn công tác. Và ngược lại, vòng tay của lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam còn dành cho cả những người dân Cuba hồn hậu, những cháu học sinh ngây thơ, đáng yêu trên hòn đảo tự do này.

Sau Lễ dâng hoa tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư nán lại trò chuyện với người dân Cuba có mặt ở Công viên Hòa Bình. Mấy chục phút vội vàng, ngắn ngủi hàn huyên, trò chuyện cũng đủ để tiếng nói cười rộn rã vang lên khắp một góc phố ở Đại lộ 26, quận Quảng trường Cách mạng, trung tâm Thủ đô La Habana. Và khi đến với Trường Tiểu học Võ Thị Thắng-mái trường mang tên nữ anh hùng Việt Nam, Tổng Bí thư đã ôm lấy từng cháu học sinh, hỏi thăm về gia đình, điều kiện sinh hoạt, học tập. Hình ảnh ấy như thể người cha, người chú đi xa mới về với con cháu trong gia đình. Có lẽ bởi thế mà học sinh Cuba không hề có chút ngại ngùng mà vui vẻ chuyện trò, như thể các cháu đã biết, đã sống, đã thân quen với Tổng Bí thư và các thành viên của đoàn từ rất lâu rồi.

Có lẽ bởi tình cảm ấm áp, thân tình ấy của lãnh đạo và người dân Cuba, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chia sẻ cảm xúc được trở lại thăm Cuba trước hàng trăm cán bộ, giảng viên, sinh viên Trường Đại học Tổng hợp La Habana: “Đến với Cuba, tôi và các đồng chí trong Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam cảm thấy như đang ở chính ngôi nhà của mình, ở chính Tổ quốc mình, ở chính giữa những người đồng chí, những người anh em thân thiết của mình”.

Theo Tổng Bí thư, sự thân tình gần gũi giữa hai dân tộc như hôm nay, không phải tự nhiên có, mà nó được hun đúc từ nhiều thập kỷ trước, được xây dựng bởi nhiều thế hệ con người Việt Nam-Cuba đi trước. Đó là những năm tháng chia ngọt sẻ bùi, đồng cam cộng khổ, được Chủ tịch Raul Castro Ruz và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc lại nhiều lần trong cuộc hội đàm diễn ra trưa 30-3 và cả khi nâng ly trong tiệc chiêu đãi.

Nói như đồng chí Miguel Díaz-Canel Bermudez, Ủy viên Bộ chính trị, Phó chủ tịch Thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba, thì hình như có một mối dây liên hệ vô hình nào đó đã kết nối tình hữu nghị giữa hai dân tộc chúng ta. Đó là sự tương đồng về lý tưởng cách mạng, về ý chí chiến đấu quật cường và tinh thần anh dũng, trung kiên mà hai dân tộc cùng sở hữu. Đó cũng chính là chất keo kết dính, để hai đất nước tìm đến nhau và luôn sát cánh bên nhau trong cuộc đấu tranh không mệt mỏi vì độc lập dân tộc và phẩm giá con người. Đó là một dân tộc ở Tây bán cầu: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Đó là một Việt Nam ở Đông bán cầu, trong gian khó luôn bên cạnh nhân dân Cuba trong vòng vây cấm vận nghiệt ngã suốt hơn nửa thế kỷ; cùng đoàn kết, chia ngọt sẻ bùi với người anh em quả cảm nơi đầu sóng bên kia đại dương.

Cũng bởi thế mà nhiều nhà nghiên cứu ngoại giao phải thốt lên, trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước và hai dân tộc Việt Nam-Cuba. Cái sự hiếm có ấy, thể hiện rất rõ trong ý nghĩ và hành động hướng về nhau, hy sinh cho nhau của hai dân tộc có chung lý tưởng. Chuyến thăm lần này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Cộng hòa Cuba một lần nữa minh chứng cho chân lý ấy.

Trong lịch trình của chuyến thăm, phía Việt Nam đặc biệt quan tâm đến những hoạt động thể hiện sự tri ân, trân quý lịch sử và quá khứ. Những ngày ở Cuba, Tổng Bí thư đến dâng hoa tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tượng đài Anh hùng dân tộc José Martí và viếng mộ Fidel Castro Ruz-những nhà lãnh đạo có công đặt nền móng cho tình anh em Việt Nam-Cuba. Tổng Bí thư cũng trao tặng đồng chí Raul Castro Ruz Huân chương Sao Vàng-Huân chương cao quý nhất của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam để ghi nhận cống hiến của một nhà lãnh đạo đã và đang có nhiều đóng góp trong vun đắp tình hữu nghị tốt đẹp của hai dân tộc. Tổng Bí thư cũng trò chuyện với thanh niên hai nước, căn dặn thế hệ trẻ phải đón nhận lấy sứ mệnh kế tục cha anh, đồng hành bên nhau hoàn thành sứ mệnh lịch sử ở mỗi nước.

Trong chuyến thăm lần này, Việt Nam cũng thể hiện rất rõ tinh thần chủ động và tự nguyện chia sẻ những khó khăn hiện tại của Cuba anh em. Trong 9 văn bản ký kết hợp tác và 15 nội dung được xác định trong Tuyên bố chung, đều toát lên tinh thần tương hỗ của Việt Nam dành cho Cuba; nhất là việc Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam quyết định xóa hoàn toàn các khoản nợ cho Chính phủ nước Cộng hòa Cuba. Bởi thế, khi hội đàm với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đồng chí Raul Castro Ruz đã rất xúc động và chân thành bày tỏ sự tri ân những tình cảm tốt đẹp mà Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam dành cho Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba trong suốt những năm tháng gian khó và cả ở thời điểm hiện tại.

Trân trọng quá khứ về một tình bạn thủy chung trong sáng, cách đây vài thập kỷ, trong hệ thống sách giáo khoa của các bậc học ở Việt Nam, học sinh đã được học nhiều nội dung về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc Cuba và về tình hữu nghị anh em mẫu mực. Ngược lại, nền giáo dục Cuba cũng đặc biệt chú trọng trang bị cho thế hệ trẻ những vốn kiến thức về Việt Nam ở bên kia bán cầu. Ví như ở Trường Tiểu học Võ Thị Thắng, nụ cười của nữ anh hùng Việt Nam trở thành “nụ cười chiến thắng”, được nhà trường đưa vào chương trình giáo dục cho học sinh như là một biểu tượng đấu tranh của nhân dân Việt Nam chống lại cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ. Ngày nay, nhà trường dành một không gian trang trọng để trưng bày các hình ảnh và hiện vật về Việt Nam; đặc biệt là bức ảnh chị Võ Thị Thắng với “nụ cười chiến thắng” trước Tòa án của chế độ ngụy quyền Sài Gòn.

Tại Trường Đại học Tổng hợp La Habana, ngài hiệu trưởng bày tỏ tự hào khi đã đào tạo nhiều thế hệ sinh viên Việt Nam từ những năm 60 của thế kỷ trước đến tận hôm nay. Trong giảng đường đại học, thầy và trò đã học tập, nghiên cứu rất sâu về lịch sử Việt Nam; chú trọng học tập, vận dụng những vấn đề lý luận mà Đảng Cộng sản Việt Nam đúc rút qua thực tiễn hơn 30 năm đổi mới...

Từ thực tế như vậy nên Tổng Bí thư đã đúc rút: Sự tương đồng và hội tụ sức mạnh đoàn kết cao nhất giữa Việt Nam và Cuba đó chính là lý tưởng CNXH mà hai dân tộc cùng hướng tới. Khi một sinh viên ở Trường Đại học Tổng hợp La Habana đặt câu hỏi: “Nên làm thế nào để phát huy giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh và tư tưởng Fidel Castro Ruz trong điều kiện hiện nay?”, Tổng Bí thư trả lời rất dung dị: Đó là việc chúng ta cùng quyết tâm cao nhất để xây dựng thành công CNXH ở mỗi nước. Ấy chính là việc chúng ta phải tăng cường đoàn kết, đưa hợp tác Việt Nam-Cuba ngày càng đi vào thực chất, hiệu quả đúng như tư tưởng và mong mỏi của hai nhà lãnh tụ của chúng ta. Lại có câu hỏi rằng trong điều kiện mới, hai nước có thể hợp tác với nhau ở những lĩnh vực gì? Tổng Bí thư điềm tĩnh: "Chúng ta đã là bạn, là anh em thì phải biết giúp đỡ nhau, phải hợp tác trên mọi lĩnh vực, đúng như người ta vẫn thường nói: Việt Nam-Cuba như là trời đất sinh ra. Một anh ở phía Đông, một anh ở phía Tây. Chúng ta thay nhau canh giữ hòa bình cho thế giới. Cuba thức thì Việt Nam ngủ, Việt Nam gác thì Cuba nghỉ. Có nghĩa là hai nước phải biết tương hỗ cho nhau, bù đắp cho nhau trong quá trình phát triển".

Những thông điệp đó của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được trao gửi không chỉ đến với một lớp trí thức mới của Cuba có mặt tại Trường Đại học Tổng hợp La Habana, mà còn theo làn sóng trực tiếp của Đài Phát thanh và Truyền hình Cuba đến với nhân dân Cuba trên toàn quốc. Thông điệp đó cũng lan tỏa về Việt Nam xa xôi và trao gửi đến bạn bè thế giới về một tình bạn đặc biệt hiếm có và vô cùng quý báu trong lịch sử nhân loại đương đại.

Sáng 30-3 (giờ địa phương), chia tay thủ đô La Habana để về thăm quê hương của Lãnh tụ Fidel Castro Ruz mà lòng chộn rộn, lưu luyến. Và đâu đó trong tâm trí lại vang lên tiếng hô đồng thanh của các cháu học sinh Trường Tiểu học Võ Thị Thắng khi chào đón Tổng Bí thư đến thăm trường: “Cuba y Viet Nam Unidos Sierapre Esán”-“Việt Nam-Cuba mãi mãi bên nhau”. Âm thanh trong trẻo, tinh khôi của những em bé Cuba ấy chắc chắn sẽ còn vang mãi; sẽ hiện hữu trong tâm trí mỗi người đang sống, lan tỏa trong không gian bao la và sẽ thấm, ngấm vào dòng chảy thời gian, trao truyền lại cho các thế hệ mai sau và mãi mãi về sau!

(Ghi chép của phóng viên Báo Quân đội nhân dân)

NGUYỄN TẤN TUÂN (từ La Habana, Cuba)