Thặng dư thương mại 1.400 tỉ USD của Mỹ mà Tổng thống Donald Trump không nhắc

Ảnh: Reuters

Bloomberg trích nghiên cứu của ngân hàng Deutsche Bank cho biết dĩ nhiên chuyện Mỹ thâm hụt thương mại thường niên hơn 330 tỉ USD với Trung Quốc và khoảng 550 tỉ USD với thế giới không thể hiện thương mại cân bằng, nhưng “thặng dư doanh thu tổng hợp”, vốn đo lường cả thương mại trực tiếp và doanh thu của các doanh nghiệp đa quốc gia lại thể hiện thương mại cân bằng.

Chỉ nhìn vào thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ dễ gây hiểu nhầm và không nắm bắt được quy mô thực sự của lợi ích kinh doanh Mỹ, theo các nhà kinh tế thuộc ngân hàng Deutsche Bank.

Dù dữ liệu thương mại và doanh nghiệp thường không được kết hợp. song nếu bạn cộng tất cả dữ liệu thương mại, doanh thu của các doanh nghiệp Mỹ tại nước ngoài và doanh nghiệp nước ngoài tại Mỹ, “các công ty Mỹ bán đến phần còn lại của thế giới nhiều hơn là các công ty từ phần còn lại của thế giới bán đến Mỹ trong 10 năm qua”, nhà kinh tế trưởng Zhang Zhiwei viết trong báo cáo.

Quyết tâm của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc kiềm chế thâm hụt thương mại của Mỹ khiến ông bất đồng với thế giới các nền kinh tế phát triển, một lập trường gây sóng gió hội nghị thượng đỉnh G7 ở Canada vào cuối tuần trước. Trung Quốc và Mỹ thì đang mắc kẹt trong các cuộc đàm phán để ngăn chặn cuộc chiến thương mại. Ông Trump đe dọa áp thuế quan lên ít nhất 50 tỉ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc sau ngày 15.6.

Với Trung Quốc, hình ảnh thâm hụt thương mại lớn với Mỹ “đối chọi với thực tế rằng người tiêu dùng Trung Quốc sở hữu nhiều iPhone, mua nhiều ô tô General Motors hơn người tiêu dùng Mỹ”, ông Zhang viết. “Những chiếc xe và điện thoại này được bán cho Trung Quốc không thông qua xuất khẩu mà thông qua nhiều công ty con Trung Quốc thuộc các doanh nghiệp đa quốc gia”, ông Zhang viết thêm.

Thay vì thâm hụt thương mại gia tăng với Trung Quốc, Deutsche Bank ước tính rằng có thặng dư nhỏ nhưng đang đi lên. Sự gia tăng thặng dư phản ánh nhu cầu hàng hóa, dịch vụ ngoại tăng của các hộ gia đình Trung Quốc, một phần nhờ đợt bùng nổ bất động sản Trung Quốc. Thặng dư doanh thu với Trung Quốc có thể vượt 100 tỉ USD đến năm 2020 nếu hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tránh được cuộc chiến thương mại, ông Zhang ước tính. Mỹ cũng có thặng dư doanh thu với các nước, trong đó có Mexico và Canada song thâm hụt với Nhật Bản, Đức hồi năm ngoái, ông Zhang cho hay.

Không phải tất cả các nhà phân tích đều cho rằng phương pháp của ông Zhang là có ích. Cựu quan chức Bộ tài chính Mỹ Brad Setser cho rằng Deutsche Bank đang so sánh giữa quả táo và quả cam: “Xem xét doanh thu tổng hợp, lấy tổng xuất khẩu với doanh thu trong nước của các doanh nghiệp đã đầu tư vào Trung Quốc - tạo ra nhiều vấn đề hơn là giải quyết chúng. Dữ liệu doanh thu hữu ích khi đứng một mình, nhưng cộng nó lại chỉ làm mọi thứ phức tạp. Nó không đưa ra góc nhìn đặc biệt hữu ích về mặt thương mại”.

Dữ liệu doanh thu thực sự thể hiện rằng lợi ích của doanh nghiệp Mỹ đôi khi không trùng với lợi ích của người lao động Mỹ, vì các doanh nghiệp Mỹ có thể hưởng lợi từ tăng trưởng ở nước ngoài mà không xuất khẩu từ Mỹ hay sử dụng lao động Mỹ.

“Doanh thu gộp cho chúng ta biết ít nhiều về vị thế toàn cầu của các doanh nghiệp do Mỹ sở hữu, và Trung Quốc chắc chắn xem xét trả đũa các công ty Mỹ trong hoạt động của họ ở Trung Quốc nếu cuộc chiến thương mại vượt ngoài tầm kiểm soát”, ông Setser nói.

Dù vậy, bất cứ biện pháp trả đũa nào với các doanh nghiệp ở Trung Quốc cũng có thể tác động đến doanh nghiệp ở Mỹ. Đó là vì sự thành công của các hãng ở nước ngoài thúc đẩy kinh tế Mỹ, và phần nào cũng giải thích vì sao tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ thấp hơn các đối tác thương mại lớn của nước này.

Deutsche Bank sử dụng dữ liệu từ Cục Phân tích kinh tế Mỹ để ước tính doanh thu nước ngoài của các doanh nghiệp Mỹ đến năm 2015. Số liệu trong những năm gần đây thì được dùng của các hãng đa quốc gia thuộc chỉ số Standard and Poor’s 500.

Thu Thảo