Thành tựu ấn tượng của Việt Nam về phát triển con người

Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng về phát triển con người được quốc tế ghi nhận và đánh giá cao

Việt Nam đã đạt được tiến bộ tốt trong phát triển con người, với tăng trưởng trung bình Chỉ số Phát triển con người (HDI) ở mức 1,36% trong suốt giai đoạn dài gần 20 năm qua, từ năm 1990-2018. Thành tích ấn tượng này giúp Việt Nam nằm trong nhóm các nước có tốc độ tăng trưởng chỉ số HDI cao nhất trên thế giới.

Tiệm cận nhóm các nước có Chỉ số Phát triển con người ở mức cao

Trong Báo cáo Phát triển con người năm 2019 có tiêu đề “Bất bình đẳng trong phát triển con người ở thế kỷ XXI: Không chỉ thu nhập, mức trung bình và hiện tại” do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) công bố mới đây, tổ chức chịu trách nhiệm chính về phát triển này của Liên hợp quốc đã công bố những chỉ số cùng sự đánh giá cao các thành tựu về phát triển con người của Việt Nam. UNDP nhìn nhận, chỉ số HDI của Việt Nam đang ở gần mức trần của nhóm các nước có Chỉ số Phát triển con người ở mức trung bình. Theo đó, với chỉ số HDI là 0,63, Việt Nam xếp thứ 118 trong tổng số 189 nước. Việt Nam chỉ cần thêm 0,007 điểm để vào được nhóm các nước có Chỉ số Phát triển con người ở mức cao.

UNDP cũng đánh giá, Việt Nam cũng có kết quả tốt về khía cạnh bình đẳng giới. Trong đó, chỉ số phát triển giới ở mức 1,003 đã đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu trong số 5 nhóm gồm 166 nước trên toàn thế giới, xếp thứ 68 trong số 162 nước về chỉ số phát triển giới. Đặc biệt, theo UNDP, đáng khen ngợi là tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội đã giúp Việt Nam nằm trong nhóm 1/3 các nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ này.

Cơ quan chuyên trách về phát triển của Liên hợp quốc cho rằng việc xem xét vấn đề thu nhập, bất bình đẳng không thể chỉ được đóng khung xung quanh vấn đề thu nhập, nảy sinh từ và được đo lường bởi quan niệm kiếm tiền là điều quan trọng nhất trong cuộc sống. Cơ quan này đánh giá, Việt Nam đã ý thức được vấn đề này và là một trong số ít các nước trên thế giới đã tiên phong áp dụng phương pháp và cách thức đo lường nghèo đa chiều kể từ năm 2015. Thành tựu của Việt Nam trong giảm nghèo đa chiều cũng rất đáng kể - chỉ số nghèo đa chiều (MPI) ở mức 0,019, xếp thứ 29 trong tổng số 102 nước và cũng trong nhóm dẫn đầu ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương về chỉ số này.

Về vấn đề phát triển môi trường và bền vững, theo UNDP, cũng liên quan mật thiết tới phát triển con người. Trong Báo cáo Phát triển con người, cơ quan này đã đánh giá cao khi nêu bật tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam nằm trong nhóm 1/3 các nước dẫn đầu toàn thế giới. Cùng lúc đó, Việt Nam lại nằm trong nhóm 1/3 các nước xếp hạng cuối về phát thải khí carbon theo đầu người.

Tuy nhiên, theo UNDP, bên cạnh những thành tựu đạt được, Việt Nam vẫn còn nhiều lĩnh vực quan trọng cần tiếp tục cải thiện như, hiện Việt Nam đang nằm trong nhóm 1/3 các nước xếp hạng thấp nhất toàn cầu về tỷ lệ giới tính khi sinh (1,12); bạo lực đối với phụ nữ gây ra bởi đối tượng không phải là chồng/ bạn tình (34,4%); tỷ lệ phụ nữ có tài khoản tại các tổ chức tài chính hoặc với các công ty cung cấp dịch vụ tài chính qua di dộng (30,4%)…

Việt Nam lấy con người làm trung tâm của sự phát triển

Có thể nói, những thành tựu phát triển con người được UNDP ghi nhận và đánh giá cao là nỗ lực liên tục của Việt Nam trong nhiều năm qua, ngay cả trong thời kỳ còn khó khăn khi mới hội nhập trở lại sau những năm dài chiến tranh và bị bao vây cấm vận. Trong 30 năm đổi mới, Việt Nam đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững và đạt được nhiều thành tựu quan trọng như kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được duy trì ở mức cao, chất lượng tăng trưởng được nâng lên.

Tại Lễ công bố báo cáo phát triển con người năm 2019, bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam bày tỏ khen ngợi Việt Nam đã kiên định chọn hướng phát triển lấy con người làm trọng tâm và sự bình đẳng trong các chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việt Nam đã đạt được tăng trưởng đáng kể trong phát triển con người kể từ năm 1990 với mức độ bất bình đẳng tăng chậm. Căn cứ vào chỉ số HDI điều chỉnh theo bất bình đẳng, Việt Nam đạt được thứ hạng cao hơn 9 bậc so với năm 2018.

Trong nhiều thập kỷ qua, Việt Nam đã nỗ lực thực hiện các Mục tiêu thiên niên kỷ (MDGs) và đạt được nhiều kết quả, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Việt Nam đã hoàn thành nhiều mục tiêu trước thời hạn Liên hợp quốc đặt ra trong MDGs như: Mọi người đều có đủ lương thực; Tất cả trẻ em học hết tiểu học; Phụ nữ có các cơ hội và được tôn trọng như nam giới; Có thêm nhiều trẻ em dưới 5 tuổi lớn lên khỏe mạnh; Ngày càng có ít bà mẹ bị tử vong khi sinh con…

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng luôn thể hiện cam kết mạnh mẽ để thực hiện các mục tiêu theo Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững của Liên hợp quốc. Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua tại kỳ họp lần thứ 70 diễn ra tháng 9-2015 với mục tiêu bao trùm là chấm dứt nghèo đói dưới mọi hình thức và mọi khía cạnh, phát huy tiềm năng, nhân phẩm của con người và tăng cường bình đẳng vào năm 2030. Thực hiện kế hoạch hành động vì con người, hành tinh và sự thịnh vượng này, Chính phủ Việt Nam đã ban hành kế hoạch hành động quốc gia về phát triển bền vững với 115 chỉ tiêu và lồng ghép vào tất cả các chủ trương, chính sách, kế hoạch hành động.

Với nhận thức rằng không thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững nếu không hành động đúng đắn, quyết liệt, đồng bộ từ tất cả các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp, mọi người dân với sự hợp tác của cộng đồng quốc tế, Việt Nam đã huy động tất cả cùng chung tay, cùng nỗ lực để thực hiện thắng lợi Mục tiêu phát triển bền vững theo Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc.

Tiếp tục nỗ lực không ngừng để phát triển con người

Dù đạt được những thành tựu ấn tượng, song Việt Nam cần duy trì tốc độ cải thiện của những tiến độ phát triển con người đã đạt được. Bà Caitlin Wiesen nhấn mạnh, Báo cáo Phát triển con người năm 2019 đã hé lộ một thế hệ mới các hình thức bất bình đẳng đang nổi lên xung quanh các vấn đề công nghệ số, giáo dục và cuộc khủng hoảng khí hậu, cũng như đề xuất các cách thức mới để đo lường và tiếp cận các hình thức bất bình đẳng này.

Các số liệu phân tích của Việt Nam trong Báo cáo Phát triển con người năm 2019 đã cho thấy rằng dù có sự tiến bộ đáng kể ở cấp quốc gia, các nhóm dân tộc thiểu số vẫn tụt lại phía sau về nhiều mặt năng lực của con người, đặc biệt là tuổi thọ trung bình, sức khỏe và giáo dục, trong đó nhất là dạy nghề và giáo dục ở bậc đại học cũng như cao đẳng.

Báo cáo Phát triển con người năm 2019 cũng đề xuất các chính sách bảo trợ xã hội sẽ giúp, đảm bảo cạnh tranh công bằng cho các việc làm thông qua các nền tảng công nghệ phi tập trung, đầu tư vào học tập suốt đời để giúp người lao động thích nghi hoặc thay đổi sang các công việc mới, đồng thuận quốc tế về đánh thuế các hoạt động số, tất cả nhằm góp phần xây dựng một nền kinh tế số mới, an toàn, ổn định như là một lực thúc đẩy sự thu hẹp các năng lực cơ bản thay vì phân hóa các năng lực nâng cao trong phát triển con người.

“Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục những nỗ lực phát triển con người. Chính phủ Việt Nam luôn quyết tâm nỗ lực nhằm thực hiện thành công Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững giống như với các Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ trước đây; chủ trương đưa phát triển bền vững (SDGs) vào mọi chiến lược, chương trình quốc gia về phát triển”.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam (Phát biểu tại buổi tiếp bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc - UNDP tại Việt Nam, ngày 11-12)

Hoàng Hà