Tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu gạo

* Chiều 17-4, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) cung cấp thông tin báo chí về những phản ánh có nhiều vướng mắc trong thủ tục xuất khẩu 400.000 tấn gạo theo Quyết định 1106/QĐ-BCT ngày 10-4-2020 của Bộ Công thương.

Cụ thể, theo Quyết định nêu trên, Bộ trưởng Công thương công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4-2020, trong đó có quy định về nguyên tắc quản lý hạn ngạch là: tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan cho tới khi tổng số lượng đăng ký xuất khẩu của các tờ khai chạm mốc 400.000 tấn (tờ khai hải quan có số lượng vượt quá mốc 400.000 tấn sẽ không có giá trị làm thủ tục hải quan). Quyết định có hiệu lực kể từ 0 giờ ngày 11-4-2020. Căn cứ nguyên tắc quản lý hạn ngạch, Tổng cục Hải quan tiến hành thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS) để tự động theo dõi trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất khẩu và áp dụng từ 0 giờ ngày 12-4-2020. Hệ thống sẽ tự động dừng tiếp nhận thông tin đăng ký tờ khai hải quan nếu số lượng đăng ký chạm mốc 400.000 tấn, không có sự can thiệp của công chức hải quan.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, từ 0 đến 6 giờ 15 phút ngày 12-4-2020 đã có 38 doanh nghiệp đăng ký 519 tờ khai xuất khẩu, với số lượng gạo 399.989,43 tấn; hạn ngạch xuất khẩu gạo chỉ còn 10,57 tấn.Vì vậy, các doanh nghiệp tiếp tục đăng ký tờ khai xuất khẩu với số lượng lớn hơn 10,57 tấn thì không được hệ thống tiếp nhận. Sau thời điểm nêu trên, đã có hai doanh nghiệp đăng ký hai tờ khai với số lượng ít hơn 10,57 tấn và được hệ thống tiếp nhận.

Đánh giá quá trình thực hiện Quyết định của Bộ trưởng Công thương, Tổng cục Hải quan cho rằng, sẽ khiến doanh nghiệp gặp khó khăn mặc dù nhu cầu xuất khẩu gạo vẫn rất lớn, bởi với quy định quản lý hạn ngạch như hiện nay (nhất là hạn ngạch cấp theo tháng và doanh nghiệp nào đăng ký tờ khai trước thì được xuất khẩu trước đến khi hết hạn ngạch) dẫn đến doanh nghiệp bị động trong việc quyết định phương án kinh doanh, gặp nhiều rủi ro khi xuất khẩu, không dám ký trước hợp đồng với đối tác khi chưa biết chắc có được đăng ký để xuất khẩu không, trường hợp ký hợp đồng có thể phải bị phạt vì không giao hàng đúng hợp đồng và có thể chịu các chi phí khác liên quan lưu tàu, hàng tồn kho,… Ngoài ra, doanh nghiệp cũng chịu các thiệt hại do không tận dụng được cơ hội kinh doanh trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu trên thế giới đang tăng cao.

Tổng cục Hải quan kiến nghị, đối với các lô hàng gạo hiện đang tồn ở cảng chưa xuất khẩu: Thủ tướng Chính phủ cho phép xuất khẩu các lô hàng gạo đã đưa vào cảng trước ngày 24-3-2020 nhưng chưa đăng ký tờ khai hải quan trong tháng 4-2020, theo phản ánh của Hiệp hội Lương thực Việt Nam là 146.453 tấn. Về quản lý hạn ngạch trong giai đoạn phòng, chống dịch Covid-19, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt số lượng gạo được phép xuất khẩu (không bao gồm gạo nếp) và định hướng lộ trình, tiến độ xuất khẩu; trên cơ sở đó, giao Bộ Công thương lựa chọn phương án tối ưu để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao cơ quan chức năng tiến hành điều tra, xác minh, làm rõ các tổ chức, cá nhân liên quan không thực hiện nghiêm Nghị định số 107/2018/NĐ-CP của Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 121/TB-VPCP ngày 23-3-2020 và Công văn số 2827/VPCP-KTTH ngày 10-4-2020, xem xét có hay không dấu hiệu trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch xuất khẩu gạo để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật...

PV