THÁO GỠ VƯỚNG MẮC VỀ XÁC LẬP QUYỀN SỞ HỮU TOÀN DÂN ĐỐI VỚI TÀI SẢN ĐƯỢC TÀI TRỢ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19

TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 29/5: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ VIỆC HUY ĐỘNG, QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG CÁC NGUỒN LỰC PHỤC VỤ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID -19; THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT Y TẾ CƠ SỞ, Y TẾ DỰ PHÒNG

Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc huy động, quản lý và sử dụng nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19 đã nêu rõ, trong thời điểm dịch bùng phát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã phát động, kêu gọi, vận động các tầng lớp Nhân dân trong và ngoài nước, đồng bào các dân tộc, tôn giáo chung sức đồng lòng tham gia phòng, chống đại dịch COVID-19. Kết quả đã vận động được số lượng lớn kinh phí và hiện vật cho công tác phòng, chống dịch COVID-19 và bổ sung nguồn Quỹ vắc-xin phòng COVID-19, góp phần quan trọng kiểm soát đại dịch COVID-19, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đặc biệt, các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, Chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế đã trực tiếp tham gia phòng, chống dịch và đóng góp dưới nhiều hình thức, trong đó có nhiều khoản đóng góp, ủng hộ không lượng hóa được bằng tiền.

Toàn cảnh phiên thảo luận về kết quả giám sát chuyên đề về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Qua giám sát việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19, Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội đã chỉ rõ còn có những khó khăn, vướng mắc trong xác lập sở hữu toàn dân đối với tài sản được tài trợ trong phòng, chống dịch.

Theo quy định tại khoản 3, Điều 14, Nghị định số 29/2018/NĐ-CP của Chính phủ, hồ sơ xác lập sở hữu toàn dân về tài sản do các tổ chức, cá nhân tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước phải có “hợp đồng tặng cho tài sản trong trường hợp chuyển giao dưới hình thức tặng cho và theo quy định của pháp luật phải lập thành hợp đồng”. Tuy nhiên, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành không nêu cụ thể trường hợp nào phải lập thành hợp đồng tặng, cho tài sản. Mặt khác, hồ sơ xác lập sở hữu toàn dân về tài sản còn bao gồm: bảng kê chủng loại, số lượng, khối lượng, giá trị, hiện trạng của tài sản. Trong đó việc xác định giá trị tài sản được quy định tại khoản 3, Điều 4, Nghị định số 29/2018/NĐ-CP của Chính phủ: "Việc xác định giá trị và xử lý tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân được thực hiện theo cơ chế thị trường".

Nêu ý kiến về vấn đề này, đại biểu Quốc hội nêu thực tế triển khai, một số đơn vị tiếp nhận tài trợ từ các tổ chức, cá nhân bằng hiện vật chỉ tiếp nhận về số lượng mà không có đơn giá, không xác định được giá trị, nhiều trường hợp nhà tài trợ không cung cấp giá trị hàng tài trợ hoặc giá trị tài trợ trong biên bản tài trợ có sự chênh lệch rất lớn so với giá mặt hàng tương đương được công bố, công khai trên thị trường và cổng thông tin của cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc xác định giá trị tài sản để xác lập sở hữu toàn dân do hiện nay chưa có hướng dẫn cụ thể trong việc xác định giá trị hàng hóa tài trợ, và trong việc quản lý tài sản tài trợ, tặng, cho theo quy định của Luật kế toán.

Nhiều đơn vị, địa phương không dự kiến được số thiết bị được tiếp nhận từ các tổ chức, cá nhân tài trợ; có trường hợp nhà tài trợ, viện trợ chỉ định đơn vị nhận, cấp theo địa chỉ của nhà tài trợ, viện trợ; thiếu hợp đồng cho, tặng, nhà tài trợ không cung cấp giá trị hang hóa, tài sản dẫn đến khó khăn trong xác lập sở hữu toàn dân và công tác quản lý, sử dụng.

Các Bộ, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành có trách nhiệm trong việc chưa kịp thời hướng dẫn hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý các vướng mắc, khó khăn trong: thực hiện chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp; thanh toán, quyết toán, bàn giao tài sản, xác lập sở hữu toàn dân đối với các tài sản từ nguồn viện trợ, tài trợ, như việc mua sắm với số lượng cao hơn nhu cầu thực tế; sử dụng số thuốc, vật tư, hóa chất, sinh phẩm, trang thiết bị đã mua từ ngân sách nhà nước phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh COVID-19 chuyển sang khám bệnh, chữa bệnh thông thường; mua sắm thuốc, vật tư, hóa chất, trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 đã thực hiện dưới các hình thức tạm ứng, vay, mượn, huy động và tiếp nhận tài trợ, viện trợ; việc xử lý tài sản được tài trợ, cho, biếu, tặng nhưng không có đầy đủ hồ sơ, không đủ thủ tục, không xác định được giá trị để xác lập sở hữu tài sản công; thủ tục giải thể, chấm dứt hoạt động, quyết toán, bàn giao, quản lý, sử dụng đối với bệnh viện dã chiến, khu thu dung, điều trị COVID-19....

Đại biểu Hồ Thị Kim Ngân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn

Đại biểu Hồ Thị Kim Ngân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn cho rằng, do đại dịch COVID-19 chưa hề có trong lịch sử, diễn biến phức tạp, khó lường, do đó, việc tổ chức triển khai các biện pháp phòng, chống dịch gặp nhiều khó khăn. Với phương châm thực hiện đầy đủ, đồng bộ và kịp thời các giải pháp sẽ chỉ đạo của Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch quốc gia, Chính phủ, Bộ Y tế, các địa phương đã tập trung nguồn lực ứng phó với dịch bệnh tại địa phương. Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, các đơn vị trực thuộc ngành y tế là cơ quan thường trực phòng, chống dịch. Ngoài việc đảm bảo bố trí đủ nhân lực, chuyên môn y tế còn được giao nhiệm vụ tổ chức mua sắm vật tư, sinh phẩm phục vụ cho công tác phòng, chống dịch với phương châm 4 tại chỗ.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, do nguyên nhân khác nhau, như một số cán bộ thực hiện phân công tham gia đấu thầu thiếu kinh nghiệm, thủ tục thực hiện đấu thầu kéo dài vì liên quan đến xác định giá dự toán gói thầu, trong khi đó, việc cung ứng vật tư, hóa chất, sinh phẩm là đòi hỏi cấp bách. Tại một số thời điểm, các mặt hàng y tế khan hiếm, giá cả thường xuyên dao động nên đã xảy ra tình trạng thiếu vật tư, sinh phẩm, trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Để đảm bảo vật tư, sinh phẩm phòng, chống dịch, một số địa phương đã phải tổ chức vay mượn của các đơn vị tuyến trên, đơn vị bạn và một số nhà cung cấp trước đó. Đến nay, tình hình dịch bệnh cơ bản đã được kiểm soát vẫn còn một số địa phương đang nợ vật tư, sinh phẩm trong phòng, chống dịch COVID-19 mà chưa có phương án tháo gỡ vướng mắc. Để sớm giải quyết dứt điểm tình trạng này, đề nghị Chính phủ chỉ đạo bộ, ngành liên quan sớm tham mưu, có phương án xử lý vướng mắc nêu trên.

Đại biểu Tráng A Dương – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang

Cùng quan điểm này, đại biểu Tráng A Dương – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang cũng nêu vướng mắc trong xác lập sở hữu toàn diện đối với tài sản được tài trợ trong phòng, chống dịch, trong điều kiện dịch bệnh cấp bách. Theo đó, hầu hết các trang thiết bị, vật tư phục vụ phòng, chống dịch phải phân bổ ngay, tiếp nhận cho các cơ sở y tế để kịp thời sử dụng phục vụ điều trị cho người bệnh, tránh dịch bệnh lây lan, bùng phát trong cộng đồng. Tuy nhiên, các tài sản trên chưa được thực hiện thủ tục xác lập sở hữu toàn dân.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 14 Nghị định số 29 của Thủ tướng Chính phủ hồ sơ xác lập sở hữu toàn dân về tài sản của các tổ chức, cá nhân chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước phải có hợp đồng tặng, cho tài sản trong trường hợp chuyển giao dưới hình thức tặng, cho và theo quy định của pháp luật phải lập thành hợp đồng. Tuy nhiên, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành không nêu cụ thể trường hợp nào phải lập thành hợp đồng tặng, cho tài sản.

Trong trường hợp phòng, chống dịch bệnh vừa qua cho thấy, hầu hết các nhà tài trợ chỉ có biên bản xác nhận tài trợ mà không có ký hợp đồng tài trợ trực tiếp với đơn vị được phân bổ hàng tài trợ, dẫn đến khó khăn cho việc xác lập sở hữu toàn dân về tài sản được tài trợ, tặng, cho. Mặt khác, hồ sơ xác lập sở hữu toàn dân về tài sản còn bao gồm bảng kê chủng loại, số lượng, khối lượng, giá trị hiện tại của tài sản, trong đó việc xác định tài sản được quy định tại khoản 3 Điều 4 Nghị định số 29 của Chính phủ là việc xác định giá trị và xử lý tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân được thực hiện theo cơ chế thị trường.

Trên thực tế, nhiều trường hợp nhà tài trợ không cung cấp giá trị tài sản hoặc giá trị tài trợ, biên bản tài trợ có sự chênh lệch rất lớn so với giá mặt hàng tương đương được công bố, công khai trên thị trường và cổng thông tin của các cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc xác định tài sản xác lập sở hữu toàn dân hiện nay chưa được hướng dẫn cụ thể trong việc xác định giá trị hàng hóa tài trợ, xác định giá trị tài trợ căn cứ vào hóa đơn nhà tài trợ cung cấp; hay giá trị hợp đồng tài trợ, chứng thư thẩm định giá, báo giá có đủ cơ sở làm căn cứ xác định giá trị tài trợ trong trường hợp tài sản đã được cho, tặng, tài trợ nhiều năm nhưng chưa được xác lập sở hữu toàn dân.

Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc này, đại biểu Tráng A Dương đề nghị Quốc hội quy định rõ nghị quyết giám sát chuyên đề về việc giao Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ Y tế khẩn trương hướng dẫn ngay việc xác lập sở hữu toàn dân đối với những tài sản tài trợ, cho, tặng, biếu trong phòng, chống dịch COVID để quản lý, sử dụng, nhất là đối với các cơ sở y tế xác định tính giá dịch vụ và thanh toán bảo hiểm y tế.

Lan Hương