Thế giới chật vật sản xuất dầu diesel để đáp ứng đủ nhu cầu

Nhà máy lọc dầu PCK Schwedt ở Schwedt, Đức. Ảnh: Bloomberg

Giá dầu thô tương lai tăng vọt và chạm mức cao nhất năm 2023 trong tuần qua. Nhưng đà tăng giá đó vẫn mờ nhạt so với tốc độ tăng giá của dầu diesel. Hôm 14-9, giá dầu diesel ở Mỹ tăng vượt 140 đô la/thùng, mức cao nhất từ trước đến nay vào thời điểm này hàng năm. Giá dầu diesel ở châu Âu cũng đã tăng 60% kể từ mùa hè.

Nhưng tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn. Hồi đầu tháng 9, Saudi Arabia và Nga tuyên bố kéo dài cam kết cắt giảm nguồn cung dầu thô đến hết năm nay

“Chúng ta có nguy cơ chứng kiến thị trường tiếp tục thắt chặt, đặc biệt là sản phẩm chưng cất, trong những tháng mùa đông. Các nhà máy lọc dầu đang phải chật vật để theo kịp nhu cầu”, Toril Bosoni, người đứng đầu bộ phận thị trường dầu mỏ tại Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), nói.

Hoạt động lọc dầu toàn cầu vốn đang chậm lại vì nhiều lý do. Thời tiết nắng nóng ở Bắc bán cầu trong mùa hè này đã buộc nhiều nhà máy lọc dầu phải hoạt động với tốc độ chậm hơn bình thường.

Theo Callum Bruce, nhà phân tích của ngân hàng Goldman Sachs, các nhà máy lọc dầu cũng chịu áp lực sản xuất các sản phẩm khác như nhiên liệu máy bay và xăng, vốn đang chứng kiến nhu cầu đã phục hồi mạnh mẽ.

Tất cả những vấn này bắt nguồn từ việc ngành công nghiệp lọc dầu toàn cầu đóng cửa các nhà máy hoạt động kém hiệu quả khi nhu cầu suy sụp trong thời kỳ Covid-19. Hiện nay, mức tiêu thụ nhiên liệu đang phục hồi nhưng nhiều nhà máy lọc dầu đã ngừng hoạt động.

Cuộc khủng hoảng dầu diesel có thể giảm bớt trong tháng mùa đông sắp tới. Thời tiết mát mẻ hơn sẽ giúp giảm các hạn chế về công suất hoạt động do nhiệt độ oi bức ở các nhà máy lọc dầu.

Bruce kỳ vọng nguồn cung nhiên liệu sẽ cải thiện vì biên lợi nhuận của ngành lọc dầu đang rất cao và tình trạng gián đoạn ở các nhà máy lọc dầu chỉ mang tính chất tạm thời.

Dù vậy, vẫn có những lo ngại về nguồn cung từ một số nước xuất khẩu dầu diesel hàng đầu.

Nga vẫn là nhà cung cấp dầu diesel chính cho thế giới bất chấp lệnh trừng phạt của phương Tây. Nhưng nước này đang xem xét hạn chế xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ tinh chế.

Hãng tin TASS của Nga tuần rồi cho biết Điện Kremlin sẽ cân nhắc cấm xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ để bình ổn giá nhiên liệu đang biến động mạnh ở thị trường trong nước. Sự lựa chọn khác là Nga có thể tăng thuế xuất khẩu đối với các sản phẩm dầu mỏ lên 250 đô la/tấn. Khoản thuế này sẽ được hoàn trả cho những công ty đáp ứng hạn ngạch cung cấp nhiên liệu cho thị trường nội địa.

Trung Quốc gần đây đã công bố hạn ngạch xuất khẩu nhiên liệu mới. Tuy nhiên, các thương nhân và nhà phân tích ở châu Á cho biết mức hạn ngạch xuất khẩu theo dự kiến hiện tại của Trung Quốc sẽ không đủ để ngăn chặn thị trường dầu diesel thắt chặt từ nay cho đến cuối năm. Trong phần lớn năm 2023, các lô hàng diesel xuất khẩu của Trung Quốc vẫn ở gần mức thấp nhất theo mùa trong 5 năm qua.

Trong khi đó, các kho dự trữ dầu diesel của Mỹ và Singapore hiện đều ở dưới mức bình thường theo mùa. Diesel tồn kho ở các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cũng đang thấp hơn so với nửa thập niên trước.

Tình trạng khan hiếm diesel đang gây ra các tác động kinh tế. Giá các hợp đồng diesel tương lai tại Mỹ tăng vọt một phần là do các công ty vận tải tranh mua.

“Diesel là nhiên liệu của xe tải 18 bánh vận chuyển sản phẩm từ nhà máy đến thị trường, vì vậy, khi giá tăng đột biến, chi phí vận chuyển cao hơn sẽ được chuyển sang doanh nghiệp và người tiêu dùng”, Clay Seigle, Giám đốc dịch vụ dầu toàn cầu của hãng tư vấn năng lượng Rapidan Energy Group, giải thích.

Ông nói thêm, trong khi ngày càng có nhiều hy vọng rằng Mỹ có thể tránh được suy thoái kinh tế, giá năng lượng tăng vọt, dù là giá xăng hay dầu diesel, có thể làm suy yếu phần lớn triển vọng đó.

Giá dầu diesel tăng vọt cũng có thể thúc đẩy các nhà máy lọc dầu ưu tiên sản xuất nhiên liệu này hơn là sản xuất xăng. Nhu cầu diesel lẽ ra có thể suy yếu vì tăng trưởng nhu cầu không mạnh mẽ như các sản phẩm nhiên liệu khác

Báo cáo hàng tháng của IEA hồi tuần trước dự đoán mức tiêu thụ diesel sẽ tăng khoảng 100.000 thùng/ngày trong năm nay. Con số này thấp hơn so với mức tăng gần 500.000 thùng mỗi ngày đối với xăng và hơn 1 triệu thùng mỗi ngày đối với nhiên liệu máy bay và dầu hỏa.

“Trọng tâm của vấn đề nằm ở nguồn cung. Các nhà máy lọc dầu châu Âu cũng không thể tích trữ nguồn cung diesel trong mùa hè vì tình trạng ngừng hoạt động ngoài kế hoạch trên diện rộng, khiến hàng tồn kho bị thắt chặt trước mùa đông”, Eugene Lindell, người đứng đầu các sản phẩm tinh chế của hãng tư vấn FGE, nói.

Theo Bloomberg, Oil Price

Lê Linh