Thêm dự án mở đường 'kiểu lạ': Bài học rút ra từ công tác giải phóng mặt tại quận Hà Đông

Đất ở ổn định của nhiều hộ dân được trưng dụng phục vụ dự án có nguy cơ gây thất thoát, lãng phí cho ngân sách nhà nước, gây thiệt hại lớn về tài sản của người dân khi thực hiện giải phóng mặt bằng.

Bức xúc vì kiểu lấy đất bất thường làm dự án

Theo phản ánh của người dân sinh sống tại khu tập thể Tòa án tỉnh Hà Tây cũ (nay là tổ dân phố số 7, phường Phú La, quận Hà Đông), Dự án xây dựng các tuyến đường tiếp giáp với các dự án liên quan Khu đô thị mới Văn Phú, Hà Đông được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt từ tháng 10/2010, theo Quyết định số 5105/QĐ-UBND. Thời gian thực hiện dự án từ năm 2011 đến năm 2013, dự kiến sẽ cần phải thu hồi 34.366,2m2 đất tại các phường Kiến Hưng, Hà Cầu, Phú La, quận Hà Đông giao cho chủ đầu tư là UBND quận Hà Đông.

Vậy nhưng, dù dự án đã được phê duyệt từ nhiều năm trước đó, nhưng phải đến năm 2013, người dân sinh sống tại đây mới hay biết được sự tồn tại của dự án này thông qua giấy mời họp do ông Tạ Hồng Chung - Phó Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hà Đông ký mời bà con thuộc diện giải phóng mặt bằng đến thông báo thời gian thực hiện, triển khai thi công và thông qua hồ sơ kỹ thuật các thửa đất nơi có tuyến đường đi qua.

Tại buổi họp có sự xuất hiện của đại diện Ban Quản lý dự án quận và lãnh đạo phường Phú La khi đó đã không nêu rõ và không giải thích cho các hộ dân được biết dự án làm đường được phê duyệt khi nào, dùng để làm gì, cũng như cho người dân được biết về tiến độ và kế hoạch triển khai dự án. Ngay sau khi kết thúc cuộc họp, người dân tổ dân phố số 7, phường Phú La, quận Hà Đông đã đồng loạt làm đơn kiến nghị lên chính quyền quận Hà Đông và thành phố Hà Nội chỉ rõ sự lãng phí và không cần thiết của dự án.

Sau khoảng 3 năm, ai cũng ngỡ rằng, những kiến nghị của mình đã được chính quyền lắng nghe vì thế mà dự án đã được hủy bỏ, chí ít cũng phải điều chỉnh theo nguyện vọng của người dân. Thậm chí, tháng 9/2014, còn có hộ còn xin được giấy phép xây dựng của UBND quận Hà Đông làm nhà kiên cố vì ý nghĩ thời gian thực hiện dự án từ năm 2011 - 2013 đến nay đã hết, như vậy dự án có thể đã bị hủy bỏ, không được tiếp tục triển khai nữa.

Thế nhưng, khoảng giữa năm 2016, các hộ dân ở tổ dân phố số 7 nhận được tin UBND phường Phú La mời họ lên để phát thông báo và tài liệu liên quan đến quyết định cho phép làm đường. Trong các văn bản nhận được, điều làm người dân thuộc diện giải phóng mặt bằng không thể hiểu nổi là việc UBND quận Hà Đông lấy Quyết định số 5105/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội do Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Văn Khôi ký ngày 19/10/2010 làm căn cứ để ban hành hàng loạt các văn bản như: Quyết định thành lập Tổ công tác Giải phóng mặt bằng số 3696/QĐ-UBND ngày 23/4/2016; Quyết định phê duyệt Kế hoạch thực hiện công tác tác thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB (giai đoạn 1) số 3084/QĐ-UBND ngày 28/4/2016… nhằm tái triển khai thực hiện dự án.

Mặc dù là dự án đường công cộng, phục vụ dân sinh nhưng trong suốt nhiều năm, các hộ dân có nhà, đất nằm trong chỉ giới vạch đỏ của phường Phú La được thành phố phê duyệt thuộc diện có thể thu hồi phục vụ công tác giải phóng mặt bằng lại không hề hay biết, không được bàn mà hoàn toàn bị chính quyền áp đặt, đẩy vào thế bị động.

“Chúng tôi không phản đối việc mở đường, làm hè, nhưng cho dù dự án có ý nghĩa thế nào nếu ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân, sử dụng tiền ngân sách thì cần phải công khai, minh bạch và thực hiện đúng pháp luật. Có như vậy mới tạo được sự đồng thuận từ người dân. Không thể đùng một cái thích làm thì làm, không thích thì “đắp chiếu” để đấy vài năm rồi tính tiếp, ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống yên lành của chúng tôi”, bà Đặng Thị Luyến - một người dân thuộc diện mất đất cho biết.

Dự án xây dựng các tuyến đường tiếp giáp với các dự án liên quan Khu đô thị mới Văn Phú, Hà Đông “đắp chiếu” nhiều năm được hợp thức hóa tái triển khai gây nhiều bức xúc trong dự luận.

Dân khổ sở vì chính quyền chậm giải quyết khiếu nại

Cũng theo phản ánh của người dân, việc thực hiện dự án trên cũng không khách quan, công bằng. Cùng một tuyến đường nằm trên quy hoạch, liền kề nhau nhưng việc thực hiện lại khác nhau một cách vô lý. Khu vực đất tuyến giáp nhà ở Văn La từ đoạn nút giao với Quốc lộ 6 đến nút N1 có mặt cắt ngang đường rộng 24m, riêng đoạn vỉa đã có sự thay đổi rất lớn từ 0,5-2,34m cho đến 6m. Đặc biệt, sang đến khu vực dân cư sinh sống, đường bỗng dưng bành trướng, “móc” cả vào nhà dân để mở rộng.

Trên cùng tuyến đường, đối diện với đất tập thể tòa án và nhà máy nước là đất hành lang lưu không lưới điện 110kv có chiều rộng khoảng 7m để làm đường, nhưng dự án không lấy mà để chừa ra một nửa đất lưu không có chiều rộng 3,5 và chạy dài 150m (khoảng 500m2) chạy dọc tuyến đường nêu trên. Nếu lấy đất để làm đường phục vụ dự án có thể sẽ giảm thiểu tối đa kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng, và đất có sổ đỏ của người dân khu tập thể tòa án không bị mất, vì thế nhà cửa, đất đai không bị thu hồi, không bị đập phá.

“Thật vô lý đến khó tưởng tượng được, không hiểu họ làm quy hoạch như thế nào mà đất lưu không được để lại, dự án mở đường cố tình lấy vào đất của dân đã có sổ đỏ chỉ để mở rộng vỉa hè. Ở đây, nhiều gia đình bám đường để làm nơi mưu sinh, kiếm sống hằng ngày. Bây giờ lấy đất làm đường thì chúng tôi biết làm gì để có thể tồn tại. Những người lao động liên quan vì thế mà mất công ăn, việc làm vậy tổn thất của chúng tôi ai sẽ phải gánh chịu đây” - Bà Nguyễn Thị Hương (người dân tổ 7, phường Phú La) chia sẻ.

Trong năm 2017 và 2018, một số hộ sinh sống tại tổ dân phố số 7, phường Phú La, quận Hà Đông đã có nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo gửi các cấp của UBND thành phố Hà Nội và quận Hà Đông để phản ánh những bất cập trong việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng dự án xây dựng các tuyến đường tiếp giáp với các dự án liên quan Khu đô thị mới Văn Phú, Hà Đông.

Rất nhiều lần, những người dân nằm trong diện thu hồi đất trực tiếp mang văn bản, giấy tờ, đơn khiếu nại đến Trụ sở tiếp công dân để đề nghị giải quyết đơn khiếu nại. Thế nhưng, đến nay, “Chúng tôi không được mời đến để giải quyết, không được làm việc cùng cán bộ, không được tham gia đối thoại trực tiếp” – bà Đặng Thị Luyến đắng lòng thuật lại quá trình khiếu nại, khiếu kiện trong vô vọng.

Dù có rất nhiều phiếu chuyển đơn, giấy báo tin của các cơ quan chức năng nhưng vụ việc khiếu kiện tại dự án nêu trên vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Đáng nói hơn, ngày 6/7/2018, Văn phòng UBND thành phố Hà Nội ban hành văn bản số 5183/VP-BTCD thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Thế Hùng yêu cầu: “Chủ tịch UBND quận Hà Đông khẩn trương giải quyết, trả lời khiếu nại của ông Tưởng Duy Thủy, bà Nguyễn Thị Hương; tổ chức tiếp bà Đặng Thị Luyến để làm rõ nội dung khiếu nại, hành vi hành chính, quyết định hành chính bị khiếu nại và thụ lý đơn theo đúng quy định pháp luật, báo cáo UBND thành phố trước ngày 30/7/2018”.

Tiếp đó, ngày 20/11/2018, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc – Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội đã ký ban hành phiếu chuyển đơn của Đại biểu HĐND thành phố gửi UBND quận Hà Đông để xem xét, giải quyết những nội dung khiếu nại, kiến nghị của các hộ dân tại tổ dân phố số 7 phường Phú La, quận Hà Đông theo quy định.

Dường như bỏ ngoài tai các chỉ đạo của lãnh đạo thành phố trong vụ việc, đến nay, các hộ dân tại tổ dân phố số 7 phường Phú La, quận Hà Đông vẫn chưa nhận được Quyết định thụ lý giải quyết khiếu nại lần đầu của UBND quận Hà Đông theo quy định.

Giải phóng mặt bằng luôn là nhiệm vụ rất khó khăn, phức tạp, đòi hỏi sự minh bạch, công bằng, cẩn trọng, thực hiện đúng quy định của pháp luật, đặc biệt rất cần sự ủng hộ từ phía người dân.

Vậy nhưng vì quy hoạch “vô cảm”, chính quyền “mập mờ” trong cách giải quyết khiếu nại, tố cáo đã khiến nhiều người dân chưa đồng thuận, tiếp tục khiếu kiện kéo dài, đây chính những nguyên nhân, vướng mắc đang “bóp nghẹt” dự án.

Do đó, các cấp chính quyền của thành phố Hà Nội nói chung và UBND quận Hà Đông nói riêng cần có sự nghiên cứu, biện pháp thấu đáo để hướng đến cách làm phù hợp.

Bên cạnh đó, người dân cũng đói hỏi các cấp chính quyền làm rõ các vướng mắc, công khai, minh bạch các vấn đề liên quan đến dự án như:

Một là, phải phân định và công bố rõ với người dân nơi bị thu hồi đất đó là thu hồi đất để làm gì, phục vụ mục đích gì?

Hai là, thu hồi đất có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân, đặc biệt những hộ dân bị thu hồi nhà cửa, buộc phải tái định cư. Như vậy, vấn đề ở đây là phải tuân thủ chặt chẽ pháp luật, không để xuất hiện lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm.

Ba là, trong quá trình triển khai luôn phải có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa các đơn vị thực hiện, có sự tham gia, giám sát của người dân. Người làm công tác bồi thường, GPMB cần phải có năng lực, trình độ, được trang bị đầy đủ kiến thức, am hiểu các chế độ, chính sách, quy định của Nhà nước để giải đáp mọi ý kiến thắc mắc của người dân và kịp thời đề xuất hướng giải quyết các vướng mắc phát sinh.

Có như vậy mới nhận được sự đồng thuận của nhân dân và các dự án mới được triển khai theo đúng tiến độ.

Phan Anh Tuấn