Theo chân những người tự nguyện làm 'lao công' dưới đáy biển

Như thường lệ, thứ tư hàng tuần, nhóm của anh Nguyễn Tôn Xuân Sáng (38 tuổi, tổ trưởng cùng những thành viên trong tổ bảo vệ san hô ở xã Nhơn Hải đến khu vực biển Hòn Khô Tây (gần khu vực rạn san hô đang được bảo vệ nghiêm ngặt) để nhặt rác dưới đáy biển.

Tự nguyện vớt rác dưới đáy biển

Tổ lặn vớt rác biển kiểm tra thiết bị, chuẩn bị sẵn sàng để lặn. Ảnh QN

Công việc của các anh được thực hiện đều đặn mỗi tuần ít nhất hai ngày, vào thứ tư và một ngày cuối tuần. Ngoài ra, hằng ngày, trong khi hướng dẫn khách tham quan rạn san hô, các anh trong tổ cũng thường xuyên làm công việc này.

Khoảng 8 giờ sáng, chúng tôi theo ghe của anh Sáng ra nhà bè gần ở khu vực lặn ngắm san hô. Khi chiếc ghe máy cập nhà bè, các anh neo ghe máy và kiểm tra dụng cụ lặn, bình khí trước khi bước vào công việc thu gom rác biển.

Sau những động tác chuẩn bị nhanh nhẹn, nhóm người của anh Sáng bắt đầu lặn xuống biển để tiến hành nhặt rác thải dưới đáy biển.

Sau khi hoàn tất việc chuẩn bị kỹ lưỡng, các anh lần lượt lặn xuống biển để bắt đầu công việc. Ảnh QN

Việc vớt rác dưới đáy biển được tổ bảo vệ san hô thực hiện đều đặn hàng tuần. Ảnh QN

Các thành viên trong tổ cho biết, các thiết bị và dụng cụ lặn biển được các anh tự bỏ tiền ra mua để làm công việc bảo vệ rạn san hô và vớt rác dưới đáy biển.

“Tổ được tặng một bộ dụng cụ lặn, còn sáu bộ khác là tổ tự túc tiền để mua với khoảng hơn 200 triệu đồng tất cả. Công việc nhặt rác dưới đáy biển để bảo vệ rạn san hô cũng vất vả, nhưng anh em thường xuyên động viên nhau cố gắng để giữ môi trường biển xanh hơn mỗi ngày” anh Sáng nói.

Thời gian ban đầu lượng rác thải dưới đáy biển rất nhiều, như vỏ lon, chai nhựa và ngư lưới cụ cũ. Ảnh QN

Cũng theo anh Sáng, bình thường tổ lặn vớt rác biển của các anh có sáu thành viên, tuy nhiên hôm nay hai người bận việc đột xuất không thể đi được.

Trước đây, khi chưa thành lập tổ cộng đồng bảo vệ san hô, các anh là người tình nguyện bảo vệ rạn san hô ở khu vực biển Hòn Khô.

Các anh làm việc này là vì tình yêu với biển, với rạn san hô quý hiếm, chứ không phải vì cơm áo gạo tiền.

Ngoài vớt rác thải là bao bì, chai nhựa, vỏ lon... tổ bảo vệ san hô còn bắt sao biển gai- đây là loài vật gây nguy hại đến rạn san hô. Ảnh QN

Trong lúc lặn biển để quan sát rạn san hô, các anh nhìn thấy nhiều vỏ chai, lon bia và nhiều ngư lưới cụ rách nát bám vào các rạn san hô nên bắt đầu hình thành ý tưởng lặn biển để vớt rác.

Việc làm này xuất phát từ ý tưởng muốn bảo vệ rạn san hô và làm cho môi trường xanh, sạch, đẹp, tạo điều kiện cho các sinh vật biển phát triển.

Việc này nhằm làm sạch đáy biển, bảo vệ rạn san hô và môi trường sống của các sinh vật biển. Ảnh QN

“Thấy rác đâu là nhặt đó, bất kể thời gian nào. Tụi mình làm công việc này cũng từ lâu rồi chứ không phải gần đây. Trước đây khi chưa thành lập tổ bảo vệ san hô, anh em cũng đã tự nguyện bỏ thời gian để bảo vệ rạn san hô, gìn giữ “kho báu” của địa phương.

Từ thời điểm đó, mỗi khi anh em lặn xuống biển để quan sát, anh em thấy rác thải bám vào rạn san hô là bắt đầu lượm và thu gom” anh Phan Văn Bang, một thành viên trong tổ chia sẻ.

Những hốc đá, hẻm đá ở dưới đáy biển thường là nơi đọng lại nhiều rác thải nhất. Ảnh QN

‘Mong du khách ý thức hơn với biển’

Sau khoảng hơn 2 giờ lặn dưới đáy biển, các thành viên trong tổ đã trở lại bè với nhiều rác thải là vỏ lon, bao bì nhựa và hai con sao biển gai – loài vật gây nguy hại đến rạn san hô.

Sau khi lặn nhặt rác, các anh phân loại và cho vào các puy đã chuẩn bị sẵn trên bè. Ngày hôm nay, bốn thành viên trong tổ vớt được hai puy rác thải dưới đáy biển, khoảng 40 kg.

Anh Phan Văn Bang, thành viên trong tổ, cho biết việc vớt rác này nhằm làm cho môi trường biển ngày càng trong sạch, đồng thời tuyên truyền người dân ý thức hơn để bảo vệ biển. Ảnh QN

Theo anh Sáng, sao biển gai là loài sao biển có kích thước cơ thể lớn với đường kính có thể đạt tới 0,5 m. Khác với các loài thuộc lớp sao biển, chúng có tập tính ăn các mầm san hô sống, các mô mềm của các loài san hô tạo rạn và các nhóm san hô khác.

Các quần thể sao biển gai có thể phát triển nhanh chóng với cấp số nhân dẫn tới việc phá hủy cấu trúc của rạn san hô và làm thay đổi cân bằng sinh thái học trong rạn. Vì vậy các hoạt động trên được tổ triển khai thực hiện hằng tuần nhằm bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản đặc biệt là hệ sinh thái rạn san hô.

Theo các anh, thời gian ban đầu, lượng rác thải dưới đáy biển ở khu vực này dày đặc, các anh phải mất nhiều giờ mỗi ngày để lượm lặt và thu gom.

Với hành động ý nghĩa này, chỉ sau một thời gian, lượng rác dưới đáy biển ở khu vực bảo vệ rạn san hô ngày càng ít đi, hiện nay rác thải chủ yếu là các vỏ lon bia, nước ngọt, và một số bao bì nilon dọc các hốc đá sâu.

Sau hơn 2 giờ lặn vớt rác biển, các thành viên trong tổ thu gom được nhiều rác thải từ dưới đáy biển. Ảnh QN

Rác thải chủ yếu là các vỏ lon bia, bao bì nhựa và sao biển gai. Ảnh QN

“ Thời gian đầu lượng rác thải nhặt được rất nhiều, chủ yếu là vỏ lon bia, nước ngọt, các loại túi ni lông và giẻ bùi nhùi, một số ngư lưới cụ cũ. Các loại rác này phủ lên rạn san hô làm ảnh hưởng đến sự phát triển của san hô.

Không những thế, chúng còn ảnh hưởng đến loài rùa biển. Nhiều cá thể rùa ăn phải rác hoặc chui túi, lon... vào rất nguy hiểm, do đó chúng tôi thường xuyên đi cắt túi, lưới để trả lại tự do cho chúng” anh Sáng nói.

Theo tổ bảo vệ san hô, công việc thu gom rác của các anh xuất phát từ sự tự nguyện, vì tình yêu thiên nhiên, yêu biển. Trong thời gian ban đầu, lượng rác thải dưới đáy biển khu vực Hòn Khô rất nhiều, các anh phải thường xuyên lặn nhặt và thu gom để đem đi tiêu hủy.

Sau một thời gian thu gom rác, lượng rác ở khu vực rạn san hô cũng dần ít đi. Các anh mở rộng ra các khu vực lân cận để thu gom rác thải.

Lượng rác thải thu gom được sẽ cho vào phuy và đưa về đất liền để xử lý. Ảnh QN

Theo tổ trưởng Sáng, trước đây nhiều người hay có thói quen vứt các vật khó tiêu hủy xuống biển như vỏ lon, các bao bì nhựa, nên rác thải dồn ứ dưới đáy biển rất nhiều.

“Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, du khách đã có ý thức hơn trong việc giữ gìn, bảo vệ môi trường biển. Cùng với lặn vớt rác, tổ bảo vệ san hô chúng tôi cũng mong muốn người dân và khách du lịch có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường biển, không vứt các bao bì nhựa và rác thải cứng xuống biển ảnh hưởng đến rạn san hô nói riêng và môi trường nói chung” anh Sáng nói.

"Công việc này xuất phát từ tình yêu biển, yêu thiên nhiên, chứ không vì cơm áo gạo tiền" Ảnh QN

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Hải, đánh giá cao việc lặn vớt rác dưới đáy biển của các thành viên trong tổ bảo vệ san hô ở khu vực biển Hòn Khô.

“Việc làm này mang lại ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn hệ sinh thái ven bờ, nhất là đảm bảo cho hệ sinh thái san hô được phát triển. Hằng tháng, các thành viên trong tổ đều tổ chức cắt cử người dọn rác ở khu vực được giao bảo vệ, khoảng hơn 12 ha.

Việc làm này cũng góp phần lan tỏa đến người dân cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường biển, và hạn chế việc xả thải xuống khu vực rạn san hô đang được bảo vệ” ông Nam nói.

Biển Hòn Khô là một trong những địa điểm du lịch thu hút khách của Bình Định. Ảnh QN

Cũng theo ông Nam, ngày 3-6, UBND xã Nhơn Hải sẽ phối hợp Sở Du lịch Bình Định, tổ chức cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản xã và các hội đoàn thể, các cơ quan đơn vị có liên quan tổ chức dọn vệ sinh khu vực biển xã Nhơn Hải cả trên bờ và nước nhằm phát động “năm du lịch”, đồng thời hưởng ứng tuần lễ biển và Hải đảo Việt Nam (từ 1-6 đến 8-6), ngày môi trường thế giới 5-6, ngày đại dương thế giới (8-6), lan tỏa thông điệp sống hài hòa với thiên nhiên.