Thi hoa hậu từng phải đẩy lên Thủ tướng

Tin nổi không khi năm năm về trước muốn tổ chức thi hoa hậu cũng phải chờ xin ý kiến của Thủ tướng. Cụ thể, đối với các cuộc thi người đẹp quốc tế tại Việt Nam, Bộ VH-TT&DL thực hiện cấp giấy phép sau khi báo cáo và được sự đồng ý của Thủ tướng! (khoản 1c Điều 20 Nghị định 79/2012). Phải đến đầu năm 2016, quy định này mới được sửa đổi để Bộ VH-TT&DL được toàn quyền cấp phép các cuộc thi như thế và cả các cuộc thi người đẹp có quy mô toàn quốc (Nghị định 15/2016).

Thả nổi quyền tước vương miện

Điều đáng nói là tuy “hành chính hóa” các cuộc thi hoa hậu trong một thời gian dài đến mức đã đẩy lên Thủ tướng một cách không cần thiết nhưng khi có vi phạm xảy ra thì lại không thể dễ dàng xử lý.

Có thể lấy các trường hợp hoa hậu bị nghi ngờ dao kéo làm dẫn chứng cho điều này. Nghị định 79/2012 quy định rõ một trong các điều kiện dự thi hoa hậu là thí sinh phải có vẻ đẹp tự nhiên, tức chưa thực hiện phẫu thuật thẩm mỹ. Thế nhưng phải xử lý sao, có thu hồi danh hiệu hay không nếu thí sinh không đạt đủ điều kiện vẫn được cho thi rồi qua được nhiều vòng thi để rồi điềm nhiên đoạt giải thì các Nghị định 158/2013 và Nghị định 28/2017 (quy định việc xử phạt các vi phạm trong lĩnh vực văn hóa) lại không đề cập đến.

Liên quan đến việc thu hồi danh hiệu, Nghị định 28/2017 có quy định một trường hợp bị thu hồi các danh hiệu đã trao. Đó là trường hợp “thực hiện hành vi không phù hợp với giá trị, chuẩn mực đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa Việt Nam sau khi đạt danh hiệu tại các cuộc thi người đẹp”. Tuy vậy, nghị định này lại đồng thời cho phép các cơ quan cấp phép được quyền yêu cầu các ban tổ chức thu hồi danh hiệu mà không rõ trường hợp nào được yêu cầu, trường hợp nào không. Chỉ biết là nếu đã được Bộ VH-TT&DL (Cục Nghệ thuật biểu diễn) yêu cầu mà không thu hồi danh hiệu thì ban tổ chức có thể bị phạt tiền 15-30 triệu đồng và còn bị buộc phải thu hồi danh hiệu. Về phía các ban tổ chức, nếu muốn thu hồi danh hiệu của bất kỳ ai đoạt giải cũng phải được Bộ (Cục) chấp thuận thì mới được thực hiện.

Tường Linh - Hoa hậu sắc đẹp châu Á, Trương Thị May - Á hậu các dân tộc và Thùy Trang - Hoa hậu biển Việt Nam (từ trái sang) làm đại sứ cho Quỹ Vì trẻ em. Ảnh: NHÂN PHAN

Từ quy định có phần chung chung nêu trên, có một số trường hợp đã bị tước danh hiệu dù chưa rõ được quy định ở điều khoản nào. Trường hợp của Nguyễn Thị Thành, á khôi 1 cuộc thi Hoa khôi Du lịch Việt Nam 2017 là một đơn cử. Cô đã bị ban tổ chức tước danh hiệu trên theo yêu cầu của Cục với lý do “đã chỉnh răng”. Nếu cho rằng đã là hoa hậu thì không chấp nhận có “đồ giả” bất kể kỹ thuật làm đẹp nào, có phải phẫu thuật hay không, tại sao Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH-TT&DL) không tham mưu chỉnh sửa các nghị định để các việc chế tài đều rõ ràng, có đủ căn cứ pháp lý, tránh điều tiếng về sự tùy nghi? Nếu có quy định này thì chẳng phải Bộ (Cục) đã dễ dàng xử lý dứt điểm trường hợp của hoa hậu đại dương 2017. Tuy chưa rõ có bao nhiêu là “đồ giả” nhưng chính người trong cuộc thừa nhận đã nâng mũi, đã báo cáo trước nhưng vẫn được ban tổ chức cho “qua phà” ngon ơ khiến dư luận cứ râm ran về sự xé rào có tính toán!

Phản cảm chưa hẳn là vi phạm pháp luật

Có một trường hợp cũng bị cho là vi phạm nhưng xử lý sao để đảm bảo có căn cứ pháp lý thì cần bàn thêm. Đó là vòng bán kết cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017 được thực hiện trong khi người dân Khánh Hòa và các tỉnh Nam Trung bộ đang phải gánh chịu thiệt hại của cơn bão số 12.

Việc tổ chức như thế đúng là có phần phản cảm mà nói theo cư dân mạng là “tổ chức đám cưới gần đám tang”. Thế nhưng chiếu theo Nghị định 15/2016 và lệnh cấm thi của UBND tỉnh Khánh Hòa (đáng tiếc là chỉ được Sở Văn hóa-Thông tin tỉnh thông báo miệng và không nêu rõ thời hạn dẫn đến những tranh cãi về việc đã hết bão hay chưa) thì không thể nói ban tổ chức cuộc thi này đã vi phạm pháp luật để phải chịu phạt…

Suy cho cùng, thi hoa hậu chỉ là các cuộc thi nhan sắc và hay, dở sẽ do thị trường, công chúng điều chỉnh. Vậy Nhà nước sẽ vẫn quản lý hay để các tổ chức, cá nhân tự tính? Nếu vẫn còn muốn “ôm rơm rặm bụng” thì bắt buộc Bộ VH-TT&DL phải tính toán để có những quy định cụ thể, phù hợp hơn nhằm tránh những ngờ vực về sự lạm quyền và tính hiệu quả!

NGUYÊN THY