Thị trường ASEAN đang mở ra rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam

Tuy vậy, sau gần 3 năm thành lập AEC, hàng hóa của các nước trong khu vực đã tràn vào Việt Nam khá lớn, trong khi các DN Việt vẫn còn quá thờ ơ với thị trường này. Đây cũng là nội dung chính tại hội thảo “Thị trường ASEAN: Lối đi nào cho doanh nghiệp Việt” diễn ra sáng ngày 10/10, tại TP. Hồ Chí Minh.

Tiềm năng lớn nhưng DN Việt chưa tiếp cận tốt

Tại hội thảo, các chuyên gia và DN đã phân tích một số nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến việc các DN Việt Nam vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của thị trường ASEAN.

Theo bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), khi so sánh với các hiệp định thương mại khác thì các cam kết về cắt giảm thuế quan trong AEC là cao và nhanh nhất. Cụ thể, đến nay Việt Nam đã hoàn thành lộ trình cắt giảm thuế quan trong AEC (năm 2018 đã hoàn tất lộ trình loại bỏ thuế). Vì vậy, DN Việt Nam có cơ hội xuất khẩu các mặt hàng có thế mạnh, mở rộng thị trường. Đồng thời DN Việt cũng có ưu đãi khi nhập khẩu vì thuế quan giảm, nguồn hàng đầu vào chất lượng cao.

Tuy vậy những thách thức hiện vẫn rất lớn khi cơ cấu hàng hóa khá tương đồng trong khu vực ASEAN dẫn đến DN phải cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt các ngành được bảo hộ. Nhân lực chất lượng, trình độ còn thấp khi năm 2017 chỉ đạt 3,39/10 điểm trong khi Malaysia là 5,59, Thái Lan là 4,94... Ngoài ra năng lực của DN vẫn còn hạn chế để tận dụng cơ hội. Vì vậy nếu thiếu năng lực thể chế và năng lực của DN nhằm tận dụng cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và AEC nói riêng thì tất cả chỉ dừng ở “cơ hội”, “tiềm năng” và “có thể” - bà Tuệ Anh nhấn mạnh.

Cụ thể hơn về những con số mà DN xuất khẩu sang thị trường ASEAN, ông Phạm Thành Kiên, Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ cho biết, từ năm 2015-2017, lượng hàng hóa từ TP. Hồ Chí Minh xuất khẩu vào ASEAN mỗi năm đều tăng. Cụ thể năm 2016 kim ngạch xuất khẩu đạt 3,31 tỷ USD, tăng 13% so với 2015; năm 2017 kim ngạch đạt 3,47 tỷ USD, tăng 4% so với 2016. Tuy nhiên, những con số này không tăng đột biến sau khi AEC được thành lập. Trong khi đó, con số nhập khẩu vẫn rất lớn khi kim ngạch nhập khẩu từ ASEAN vào Việt Nam đạt 7,2 tỷ USD vào năm 2016 và đã tăng lên mức 8,15 tỷ USD vào 2017, tăng 13% so với cùng kỳ. Hiện tại con số nhập khẩu hàng hóa từ ASEAN cao hơn 2,6 lần so với xuất khẩu. Điều này cho thấy nhập siêu từ ASEAN là điều đáng lo ngại.

Ngoài ra, hình thức sản phẩm chưa đa dạng, giá sản phẩm chưa cạnh tranh, hệ thống phân phối hàng hóa còn kém, chưa kết nối chặt chẽ với các cơ quan chức năng phụ trách xúc tiến, ngoại giao, DN chưa trang bị đủ điều kiện để xuất khẩu vào các nước đạo Hồi, chưa nắm rõ các rào cản kỹ thuật, pháp lý của các nước trong khu vực…

DN cần phát huy nội lực

"Để tận dụng các cơ hội và phát huy có hiệu quả các lợi thế trong quá trình tham gia Cộng đồng Kinh tế ASEAN, các DN cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để nâng cao năng lực cạnh tranh, chủ động, sáng tạo, không ngừng tự đổi mới, xây dựng chiến lược kinh doanh cụ thể để thâm nhập vào các thị trường này. Trong đó, chiến lược kinh doanh cần theo sát xu hướng tiêu dùng của người dân mỗi nước ASEAN, liên kết với nhà phân phối nội địa uy tín, có năng lực… vì thực tiễn cho thấy, sản phẩm của mỗi nước, mỗi DN đều nằm trong chuỗi giá trị của khu vực hay chuỗi giá trị của toàn cầu" - ông Phạm Thành Kiên chia sẻ.

Ở góc độ DN bán lẻ, phân phối, bà Bà Punthila Puripreecha, Giám đốc vận hành - Operations Director của Công ty TNHH MM Mega Market (Việt Nam) cho biết, hiện công ty đang tổ chức các chuyến đi thực tế cho đội ngũ thu mua từ Thái Lan sang Việt Nam. Trong các chuyến đi, MM Mega Market Việt Nam cũng giới thiệu các vùng nguyên liệu, quy trình nuôi trồng, sản xuất, quá trình kiểm soát chất lượng… giúp họ có đầy đủ thông tin về nguồn hàng tại Việt Nam. Do vậy nếu các DN có nhu cầu đưa hàng vào hệ thống cần tìm hiểu nhu cầu thị trường của sản phẩm, tổ chức đội thu mua. "Mega Market sẽ hỗ trợ các DN về mặt quy trình, kỹ thuật để đưa hàng hóa vào hệ thống phân phối của mình trong khu vực" - bà Punthila Puripreecha cho biết thêm.

Ngoài ra, từ phía các ngành chức năng cần hỗ trợ DN về quản trị, cải tổ bộ máy điều hành, nâng cao trình độ sản xuất kinh doanh để DN nâng cao sức cạnh tranh vào thị trường này. Đồng hành cùng DN, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các DN phát triển, nâng tầm cao mới và đóng góp nhiều hơn cho tăng trưởng xuất khẩu vào thị trường ASEAN.

Ngọc Thảo - Hoàng Tỷ