Thiếu tướng Nguyễn Thái Dũng
Một trong những tướng lĩnh từng trải qua thời kỳ kháng chiến oanh liệt của dân tộc chống thực dân Pháp xâm lược và chống Mỹ là Thiếu tướng Nguyễn Thái Dũng. Đồng chí Nguyễn Thái Dũng còn có tên là Nguyễn Hữu Thái, sinh năm 1919 tại phường Hợp Giang, thị xã Cao Bằng (nay là Thành phố). Tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1945, đồng chí một lòng tận tụy, cống hiến sức lực, trí tuệ cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và trở thành một vị tướng tài năng của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Trung đoàn trưởng Nguyễn Thái Dũng (ngoài cùng, bên trái) và Tiểu đoàn trưởng Dũng Mã trước hang đá Lam Sơn ở Cao Bằng năm 1950. Ảnh: Vũ Năng An
Đầu năm 1945, tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến chuyển sâu sắc, phong trào kháng Nhật cứu nước lên cao; thực hiện Chỉ thị của Ban Thường vụ Trung ương Đảng: “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, Liên Tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng đã chỉ đạo khoét sâu hơn nữa mâu thuẫn giữa chúng, khẩn trương tập hợp lực lượng, sẵn sàng chớp thời cơ, giành chính quyền về tay nhân dân. Để thống nhất tập trung chỉ đạo tại Thị xã, Tỉnh ủy cho thành lập Ban Mặt trận Việt Minh. Trong khí thế sôi sục của quần chúng cách mạng, tháng 7/1945, đồng chí Nguyễn Thái Dũng nhiệt tình, hăng hái tham gia tích cực vào phong trào Việt Minh ở Thị xã.
Khi Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện, tình hình diễn biến mau lẹ và thời cơ đã đến, đúng đêm 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra lệnh Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân. Tỉnh ủy và Ủy ban Hành chính lâm thời Cao Bằng thành lập Ủy ban Khởi nghĩa của tỉnh do đồng chí Hoàng Đình Giong làm Trưởng ban.
Đồng chí Nguyễn Thái Dũng được giao nhiệm vụ làm thư ký giúp việc cho đồng chí Hoàng Đình Giong. Sau khi ra đời, Ủy ban Khởi nghĩa của tỉnh ra lệnh cho Giải phóng quân, lực lượng vũ trang ở các châu, các đội du kích, tự vệ địa phương và toàn thể nhân dân các dân tộc trong tỉnh nhất tề nổi dậy giành chính quyền. Cách mạng Tháng Tám thành công trên quê hương Cao Bằng.
Thực hiện phong trào hướng về Nam Bộ, Cao Bằng nhanh chóng xây dựng 7 phân đội Giải phóng quân, thành lập một chi đội của tỉnh do đồng chí Hoàng Đình Giong trực tiếp chỉ huy lên đường Nam tiến tháng 9/1945, xuất phát từ xóm Làng Đền, xã Hoàng Tung (Hòa An). Đồng chí Nguyễn Thái Dũng được giao nhiệm vụ trinh sát dẫn đường từ Cao Bằng qua Thái Nguyên về Hà Nội.
Tháng 12/1945, đồng chí được tổ chức phân công làm Trung đội trưởng Trung đội Cao Bằng tại Hà Đông; đến tháng 3/1949, đồng chí là Đại đội trưởng Đại đội cảnh vệ trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam. Là một cán bộ trung thành, mẫn cán, luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ, tháng 5/1946, đồng chí vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là sự kiện quan trọng, bước ngoặt lớn trong sự nghiệp cách mạng của đồng chí. Từ đó, đồng chí càng có điều kiện cống hiến nhiều hơn cho cách mạng và trưởng thành nhanh chóng trong quân đội.
Tháng 12/1946, đồng chí là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 140, làm nhiệm vụ bảo vệ Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam. Từ tháng 12/1949 - 5/1955, đồng chí đảm nhiệm những vị trí trọng trách: Trung đoàn phó và sau đó là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 88, thuộc Sư đoàn 308 Sư đoàn chủ lực của Bộ; Trưởng Phòng Tác chiến, Cục phó Cục Tác chiến kiêm Trưởng Phòng tác chiến. Sau khi tốt nghiệp Học viện Quân sự Nam Kinh (Trung Quốc), tháng 4/1964, đồng chí được bổ nhiệm làm Tư lệnh Sư đoàn 308.
Những năm 60 - 70 của thế kỷ XX, cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược bước vào giai đoạn quyết liệt nhất. Tất cả vì miền Nam ruột thịt, cả nước lên đường ra trận, chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến lớn miền Nam. Được Đảng và quân đội tin tưởng, tháng 6/1966, đồng chí Nguyễn Thái Dũng được phong làm Sư đoàn trưởng Sư đoàn 325 chủ lực của Bộ Quốc phòng, chỉ huy quân vào Nam chiến đấu.
Tháng 6/1967, đồng chí là Tư lệnh Sư đoàn 304, thuộc Quân khu Tả Ngạn, đến tháng 9/1968 là Phó Tư lệnh Quân khu Tả Ngạn. Từ năm 1968 - 1979, đồng chí Nguyễn Thái Dũng liên tục nắm giữ các cương vị trọng trách trong quân đội: Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân Việt Nam, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Duyệt binh, cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học Quân sự thuộc Bộ Quốc phòng. Quá trình tham gia quân ngũ, đồng chí luôn được Đảng giao nhiệm vụ, nắm giữ những trọng trách rất quan trọng và luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Suốt đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do cho đất nước, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng chí Nguyễn Thái Dũng đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Quân công hạng ba, Huân chương Chiến thắng hạng nhất, Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng nhất và nhiều danh hiệu cao quý. Đồng chí là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc Cao Bằng.
