Thổ Nhĩ Kỳ và cuộc bầu cử 'sống còn'

12 đảng phái chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có các đảng lớn như Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền, đối lập Nhân dân Cộng hòa (CHP), Phong trào quốc gia (MHP), Dân chủ Nhân dân (HDP) và một số chính đảng khác, đều có ứng cử viên tham gia tranh cử.

Người dân Thổ Nhĩ Kỳ đi bỏ phiếu bầu hôm 31-3. Ảnh: AFP

Ngày 31-3, người dân Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử địa phương mà Tổng thống Tayyip Erdogan cho là vấn đề sống còn của đất nước.

Khoảng 57 triệu cử tri đủ tư cách tham gia bỏ phiếu, bầu thị trưởng, hội đồng thành phố và các quan chức địa phương khác. Một bức tranh rõ ràng về những người thắng cử chắc chắn sẽ xuất hiện vào nửa đêm (sáng 1-4, giờ Việt Nam).

Phép thử cho Tổng thống Erdogan

Giới quan sát cho rằng, cuộc bầu cử địa phương lần này chính là bài toán thử nghiệm quan trọng cho Tổng thống Erdogan, trong đó đảng cầm quyền của ông có nguy cơ thất bại ở điểm bầu cử thủ đô do suy thoái kinh tế. Ông Erdogan và đảng AKP của ông đã luôn chiến thắng ở thủ đô trong mọi cuộc bầu cử kể từ khi đảng này lần đầu lên nắm quyền vào năm 2002. Nhưng lần này, các nhà phân tích nói rằng, đảng này có thể mất Ankara và thậm chí cả Istanbul - thành phố lớn nhất nước với gần 13 triệu dân.

Đây là cuộc bầu cử địa phương đầu tiên kể từ khi người Thổ Nhĩ Kỳ chấp thuận cải cách hiến pháp vào năm 2017 để mang lại vị trí tổng thống quyền lực hơn cho ông Erdogan sau hơn 1 thập niên nắm quyền. Nhưng vị thế của ông Erdogan dường như có khả năng bị suy yếu nghiêm trọng do nền kinh tế của đất nước đang trong thời kỳ suy thoái, thất nghiệp gia tăng và tỷ lệ lạm phát ở mức 2 con số. Phần lớn thành công của AKP phụ thuộc vào thành công kinh tế, nhưng vài ngày trước cuộc bỏ phiếu, đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ lại trượt dốc, làm gợi nhớ những ký ức về cuộc khủng hoảng tiền tệ năm 2018 vốn khiến các hộ gia đình Thổ Nhĩ Kỳ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ông Erdogan, người bắt đầu sự nghiệp chính trị với tư cách là thị trưởng Istanbul, đã vận động mạnh mẽ trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ dù ông không tham gia tranh cử. Tổng thống Erdogan đã tìm cách trấn an cử tri về nền kinh tế. “Với tư cách là Tổng thống của đất nước này, tôi là ông chủ của nền kinh tế”, ông Erdogan nhấn mạnh. Ông đã mô tả sự biến động của đồng lira như một phần âm mưu của Mỹ.

Những cáo buộc gian lận

Đối với những người ủng hộ Tổng thống Erdogan, ông vẫn là nhà lãnh đạo mạnh mẽ mà Thổ Nhĩ Kỳ cần và điều đó giúp thúc đẩy kinh tế đất nước trong 16 năm ông và AKP nắm quyền. Nhưng những người chỉ trích, thậm chí các đồng minh phương Tây của Thổ Nhĩ Kỳ, nói rằng dưới sự lãnh đạo của ông, nền dân chủ đã bị xói mòn, đặc biệt sau cuộc đảo chính bất thành năm 2016 dẫn đến những cuộc trấn áp quy mô lớn khiến hàng chục ngàn người bị bắt giữ.

“Nền kinh tế thật tồi tệ, đó là dấu chấm hết cho nền kinh tế”, Husnu Acar, một cử tri 53 tuổi, nói sau khi bỏ phiếu tại một trường học tại Beylikduzu ở ngoại ô Istanbul. “Nền kinh tế ảm đạm. Nhưng tôi tin tưởng vào tổng thống của chúng tôi và mọi thứ sẽ tốt hơn sau cuộc bầu cử”, Koksal Karacan, một người khác ủng hộ ông Erdogan cho biết. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2002, AKP ủng hộ các ứng cử viên với đối tác liên minh, đảng MHP. Vì vậy, đảng Dân chủ ủng hộ người Kurd (HDP) của phe đối lập đã tẩy chay bầu cử tại một số thành phố, nói rằng cuộc bầu cử là không công bằng. Một số nhà lãnh đạo HDP đã bị phạt tù về tội khủng bố, cáo buộc họ bác bỏ hoàn toàn.

Tại Istanbul, thành phố lớn nhất của đất nước và là trung tâm kinh tế của nó, ông Erdogan đã chọn ra một trong những người trung thành với mình, cựu Thủ tướng Binali Yildirim. Và khả năng thất bại không nhiều. Nhưng tại Ankara, Mansur Yavas - ứng cử viên của đảng CHP có cơ hội giành chiến thắng nhiều hơn.

KHẢ ANH