Thỏa thuận giữa Iran và IAEA - biện pháp xây dựng lòng tin
Không gian cho các nỗ lực ngoại giao về vấn đề hạt nhân của Iran được mở ra sau thỏa thuận giữa Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và Tehran về việc tiếp cận thiết bị giám sát tại các cơ sở hạt nhân của Nhà nước Hồi giáo. Động thái này được xem là biện pháp xây dựng lòng tin, giúp giải quyết một trong những vấn đề gai góc, cản trở đàm phán liên quan 'hồ sơ hạt nhân' Iran.
Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi. (Ảnh: Reuters)
Thỏa thuận cho phép thanh sát viên của IAEA sử dụng thiết bị giám sát lắp tại các cơ sở hạt nhân Iran được ký kết trong chuyến thăm Iran vừa qua của Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi.
Ông Grossi nêu rõ, thỏa thuận này đã giải quyết được vấn đề cấp bách nhất hiện nay, từ đó tạo cơ hội cho nỗ lực ngoại giao để có thể đạt được các giải pháp mang tính bao trùm hơn nhằm khôi phục Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), tên gọi chính thức của thỏa thuận hạt nhân Iran ký với các nước P5+1 năm 2015 và Mỹ đã rời đi năm 2018.
Các cuộc đàm phán giữa Iran với các cường quốc còn lại tham gia JCPOA nhằm đưa Mỹ và Iran quay lại tuân thủ thỏa thuận hạt nhân bị đình trệ trước thềm cuộc bầu cử tổng thống ở Iran. Kể từ khi Tổng thống Iran Ebrahim Raisi chính thức nhậm chức đầu tháng 8 vừa qua, cộng đồng quốc tế hy vọng các cuộc thương lượng được nối lại. Pháp và Đức kêu gọi Iran trở lại đàm phán, trong khi Tổng thống Iran nhấn mạnh, Tehran không khuất phục trước “sức ép” của phương Tây và cảnh báo các cuộc đàm phán có thể sẽ không được nối lại trong nhiều tháng nữa.
Một trong những vấn đề cản trở đàm phán là động thái cứng rắn từ Tehran nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ. IAEA phàn nàn rằng, nhiệm vụ của cơ quan này tại Iran bị “suy yếu nghiêm trọng”, sau khi Tehran đình chỉ một số hoạt động thanh sát hạt nhân. Trong khi đó, Iran lại tăng cường kho urani được làm giàu vượt mức cho phép. Theo IAEA, Iran cũng không giải đáp các nghi vấn, trong đó có các “dấu vết urani” được phát hiện tại ba địa điểm mà Tehran chưa công bố.
Đại diện thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna (Áo) Mikhail Ulyanov và nhà đàm phán hạt nhân của Liên hiệp châu Âu (EU) Enrique Mora hoan nghênh kết quả đạt được trong chuyến thăm Tehran của ông Grossi, đồng thời kêu gọi sớm nối lại các cuộc đàm phán với Iran.
Trong lúc lòng tin bị giảm sút mạnh và phương Tây lo ngại về khả năng đàm phán với Iran có thể bị dừng vô thời hạn, thỏa thuận giữa Tehran với IAEA được đánh giá là tín hiệu tích cực và là biện pháp xây dựng lòng tin, mở đường cho các nỗ lực ngoại giao tiếp theo nhằm cứu JCPOA.
