Thỏa thuận lịch sử Israel – Lebanon 'trong tầm tay': Mở khóa năng lượng Địa Trung Hải

Một thỏa thuận giữa hai quốc gia láng giềng, về mặt kỹ thuật vẫn đang trong tình trạng chiến tranh này, có thể đánh dấu một bước đi quan trọng trong việc mở khóa khả năng sản xuất khí đốt ngoài khơi cho cả Israel và Lebanon, theo nhận định của AFP.

Hi vọng giảm sức ép cho thị trường năng lượng

Cho tới nay, quá trình đàm phán song phương giữa Israel và Lebanon đã được đặc phái viên Mỹ Amos Hochstein làm trung gian hỗ trợ - người đã tìm cách điều hòa các yêu sách cạnh tranh từ cả hai phía. Vào đầu tháng này, ông đã đệ trình tới cả hai nước một bản dự thảo những điều khoản mà các nhà đàm phán Israel và Lebanon cùng thảo luận.

Israel hoan nghênh dự thảo đầu tiên của ông Hochstein, nhưng Lebanon đã tìm cách sửa đổi. Israel cho biết họ không đồng tình và sẽ bác bỏ những điều Lebanon muốn thay đổi.

Các cuộc đàm phán được tiếp tục trong những ngày gần đây và Israel cho biết bản dự thảo mới nhất của ông Hochstein đã mang đến hi vọng đạt được thỏa thuận và điều đó đang ở trong tầm tay.

"Tất cả các yêu cầu của chúng tôi đã được đáp ứng, những thay đổi mà chúng tôi yêu cầu đã được điều chỉnh", cố vấn an ninh quốc gia và trưởng đoàn đàm phán của Israel tại cuộc đàm phán, Eyal Hulata, cho biết trong một tuyên bố.

Israel và Lebanon về mặt kĩ thuật vẫn đang trong tình trạng chiến tranh. Vì vậy, thỏa thuận sắp tới sẽ mang tính lịch sử nếu đạt được như lộ trình hiện tại. Ảnh minh họa: AFP.

Ông Eyal Hulata nói thêm: "Chúng tôi bảo vệ lợi ích an ninh của Israel và đang trên đường đạt được một thỏa thuận lịch sử".

Một nguồn tin từ Lebanon nắm được diễn biến các cuộc đàm phán cũng nói với AFP rằng dự thảo mới nhất mà phía Mỹ đưa ra cũng "đã đưa vào và đáp ứng hầu hết các yêu cầu và lập trường của Lebanon".

Nguồn tin này cho biết thêm, ông Hochstein đã gửi bản đề xuất của ông ấy tới trưởng đoàn đàm phán của Lebanon – Phó Chủ tịch hạ viện nước này Elias Bou Saab vào cuối ngày thứ Hai và các quan chức hàng đầu sẽ thảo luận về chúng vào thứ Ba.

Hai quốc gia đã mở lại các cuộc đàm phán về biên giới trên biển của họ vào năm 2020, tuy nhiên, quá trình này đã phải đối mặt với nhiều trở ngại.

Một vấn đề tranh cãi chính là mỏ khí đốt Karish, nơi Israel khẳng định nằm hoàn toàn trong vùng biển của họ và không phải là một chủ đề được đem ra đàm phán.

Còn Lebanon được cho là đã tuyên bố chủ quyền một phần của mỏ khí này và Hezbollah, nhóm vũ trang Hồi giáo Shiite hùng mạnh được Iran hậu thuẫn đang nắm giữ sự ảnh hưởng lớn ở Lebanon, đe dọa sẽ tấn công nếu Israel bắt đầu khai thác khí đốt tại Karish.

Còn phía Israel cho biết quá trình khai thác sẽ được triển khai tại Karish càng sớm càng tốt, bất kể phản ứng từ phía Lebanon ra sao.

Tín hiệu khó đoán từ bầu cử của Israel

Hôm Chủ nhật (ngày 9/10), công ty khí đốt Energean ở London đã bắt đầu thử nghiệm đường ống nối Karish với bờ biển Israel, một bước quan trọng trước khi bắt đầu khai thác.

Theo các điều khoản trong dự thảo đàm phán được phía Mỹ đưa ra và có một số thông tin báo chí tiếp cận được, thì toàn bộ mỏ Karish sẽ nằm dưới sự kiểm soát của Israel, trong khi Qana, một mỏ khí tiềm năng khác, sẽ bị chia cắt nhưng việc khai thác sẽ nằm dưới sự kiểm soát của Lebanon.

Công ty năng lượng Total của Pháp sẽ được cấp phép để thăm dò khí đốt ở mỏ Qana và Israel sẽ nhận được một phần doanh thu trong tương lai.

Thủ tướng Israel Yair Lapid cho biết chính phủ của ông cam kết xuất khẩu nhiều khí đốt hơn sang châu Âu để giúp thay thế các chuyến hàng của Nga bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột ở Ukraine.

Tuy nhiên, cuộc tổng tuyển cử ngày 1 tháng 11 tới Israel đang dấy lên nhiều lo ngại cho tương lai của tiến trình đàm phán.

Lãnh đạo phe đối lập cánh hữu Benjamin Netanyahu cáo buộc rằng ông Lapid đã bỏ qua cho nhóm vũ trang Hezbollah của Lebanon – lực lượng vai trò hàng đầu trong nền chính trị của đất nước này, bằng cách tiến tới thỏa thuận hiện tại.

Không rõ liệu ông Netanyahu, người vẫn quyết tâm giành lại vị trí thủ tướng mà ông nắm giữ từ năm 2009-2021, có tiếp cận được các điều khoản của thỏa thuận hiện tại hay không.

Tuy nhiên, ông tuyên bố rằng chính phủ theo lập trường cứng rắn mà ông hy vọng sẽ thành lập vào tháng tới với các đồng minh cực hữu và tôn giáo của mình nếu ông thắng cử sẽ không bị ràng buộc bởi bất kỳ thỏa thuận nào với Lebanon.

An Bình