Thông tin công khai đất đai ở địa phương chưa đầy đủ và thiếu đồng bộ

Đây là một số kết quả từ nghiên cứu do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) phối hợp thực hiện, công bố ngày 1/7 tại tọa đàm chuyên đề “Đánh giá việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh” .

Đại diện nhóm nghiên cứu và một số địa phương chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: LV

Chỉ có 17% cơ quan đăng đầy đủ kế hoạch sử dụng đất cấp huyện

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhiều UBND cấp tỉnh và cấp huyện đã đăng tải thông tin về bảng giá đất cấp tỉnh và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện nhưng chưa đầy đủ và thiếu đồng bộ. Cụ thể, có 27/63 UBND tỉnh, thành phố đã đăng tải bảng giá đất cấp tỉnh giai đoạn 2020-2024 (chiếm 42,9%) và có 337/704 UBND cấp huyện trên toàn quốc đã đăng tải kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2021 (chiếm 47,9%). Tuy nhiên, việc đăng tải thông tin của các cơ quan nhà nước thiếu đồng bộ, các tài liệu đính kèm thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện thường được đăng rải rác ở một số chuyên mục khác nhau trên các cổng/trang thông tin điện tử làm cho người dân gặp khó khăn trong tìm kiếm thông tin một cách đầy đủ.

Nghiên cứu được thực hiện đối với 63 tỉnh, thành phố và 704 quận, huyện, thị xã trên toàn quốc trong một năm, từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2022.

Theo kết quả tìm kiếm, chỉ có 17% cơ quan đăng tải đầy đủ kế hoạch sử dụng đất cấp huyện đáp ứng yêu cầu đăng tải cả 4 loại tài liệu gồm: thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất, quyết định phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, báo cáo thuyết minh và bản đồ kế hoạch sử dụng đất hoặc đăng tải ba loại tài liệu quan trọng nhất ngoại trừ thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất.

Trong số yêu cầu cung cấp thông tin gửi tới 561 văn phòng UBND cấp huyện, có 98 cơ quan cung cấp thông tin (chiếm 17,5%), 15 cơ quan từ chối cung cấp thông tin (chiếm 2,7%), 46 cơ quan có phản hồi nghiên cứu viên nhưng không cung cấp thông tin (chiếm 8,2%). Có tới 402 cơ quan không phản hồi (chiếm 71,7%). Cũng theo nghiên cứu, 19% số tỉnh, thành phố thực hiện tốt việc công khai thông tin.

Đồng bộ hóa trách nhiệm công khai và trách nhiệm cung cấp thông tin cho công dân

Theo UNDP, pháp luật về đất đai và tiếp cận thông tin của Việt Nam đã có những quy định cụ thể về trách nhiệm, quy trình, hình thức và thời hạn công khai thông tin bảng giá đất cấp tỉnh và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện cũng như cung cấp những nội dung thông tin này theo yêu cầu của người dân.

Ứng dụng công khai thông tin đất đai tỉnh Bắc Giang. Ảnh chụp màn hình: LV

Nghị quyết của Quốc hội Khóa XIV cũng đã quyết nghị việc Chính phủ cần tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về đất đai, quy hoạch đô thị của tổ chức và công dân; cũng như khuyến khích và tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân, tổ chức xã hội - nghề nghiệp tham gia phản biện xã hội đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai.

Trong số các khuyến nghị gửi tới cơ quan nhà nước, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết phải nhanh chóng triển khai thực thi các yêu cầu của Luật Tiếp cận thông tin 2016. Việc thực hiện tốt những quy định này sẽ góp phần thực hiện tốt các quy định về công khai thông tin đất đai được quy định trong pháp luật về đất đai nhằm góp phần tăng hiệu quả quản trị đất đai và giảm xung đột đất đai.

Bà Diana Torres- Trưởng phòng Quản trị và thúc đẩy sự tham gia của người dân (UNDP) chia sẻ, thiếu công khai thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng và thu hồi đất đai, kết hợp với định giá đất đai ở mức thấp và hành vi trục lợi của một bộ phận công chức địa chính có thể là những nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn đất đai ở Việt Nam, đặc biệt ở những khu vực ngoại vi các thành phố lớn. Khi thông tin liên quan đến đất đai được chia sẻ công khai và người dân có cơ hội đóng góp ý kiến cho dự thảo kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất, nguy cơ tham nhũng và mâu thuẫn trong lĩnh vực đất đai sẽ giảm đi, niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương sẽ tăng lên.

Nhấn mạnh yêu cầu cải thiện sự công khai, minh bạch thông tin, bà Ngô Thị Thu Hà- Giám đốc CEPEW cho rằng, người dân, báo chí và các tổ chức xã hội đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy minh bạch thông tin, trong đó có thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất. Thông tin đất đai càng minh bạch sẽ giúp cho Nhà nước quản trị nguồn tài nguyên quan trọng này tốt hơn và tăng niềm tin của người dân vào các cơ quan nhà nước.

Chia sẻ thêm giải pháp cho vấn đề này, TS. Phạm Quang Tú - Phó Giám đốc Quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam đề xuất, trong thời gian tới, khi Luật Đất đai sửa đổi, nên đồng bộ hóa trách nhiệm công khai thông tin và trách nhiệm cung cấp thông tin cho công dân. “Nơi nào, cơ quan nào tạo ra thông tin thì cơ quan đó có trách nhiệm công khai thông tin và cung cấp thông tin theo yêu cầu của người dân. Điều này sẽ tương thích với Luật Tiếp cận thông tin, cũng như tạo điều kiện tiếp cận thông tin về đất đai tốt hơn cho người dân”- ông Tú nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, nhóm nghiên cứu cũng công bố trang congkhaithongtindatdai.info là cầu nối các cổng thông tin chính thức về kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất do chính quyền địa phương ban hành, đồng thời chia sẻ các kết quả nghiên cứu thực chứng, góp phần cải thiện điều kiện tiếp cận thông tin đất đai của người dân Việt Nam.

Trang thông tin này là một trong những kết quả của dự án “Nghiên cứu thực chứng hướng tới thúc đẩy việc tiếp cận thông tin đất đai của người dân” do UNDP tại Việt Nam và CEPEW phối hợp thực hiện. Hoạt động nghiên cứu của dự án nhằm mục đích hỗ trợ chính quyền địa phương trên cả nước đẩy mạnh công khai thông tin đất đai với người dân, góp phần tăng cường hiệu quả quản trị đất đai tại Việt Nam.

Thảo Miên