Thực hiện thành công ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho sống

Quang cảnh buổi gặp mặt báo chí.

Trung tướng, GS, TS, Thầy thuốc Nhân dân Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện TƯQĐ 108 chủ trì buổi gặp mặt. Cùng dự có Trung tướng GS, TS Hoàng Gia Khánh, nguyên Giám đốc Học viện Quân y, Chủ tịch Hội Ghép tạng Việt Nam.

Bệnh nhân được ghép là anh Phạm Văn Vương, 31 tuổi (Thanh Trì, Hà Nội). Trước đó, năm 2016, anh Vương bị máy đột dập làm toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái biến dạng hoàn toàn. Bệnh nhân được được đưa đến Bệnh viện TƯQĐ 108 cấp cứu. Do bàn tay bị dập nát hoàn toàn, không còn khả năng bảo tồn nên các bác sĩ buộc phải chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái cho anh. Dù vết thương mỏm cụt liền sẹo kỳ đầu và anh được xuất viện sau 2 tuần điều trị, tuy nhiên nỗi đau tinh thần vì sự mất mát khi bị cụt một tay khiến anh luôn ám ảnh, tự ti trong cuộc sống. Cuộc sống của anh Vương kể từ đó gặp nhiều khó khăn lao động, sinh hoạt.

Các thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ thực hiện ghép chi cho bệnh nhân.

Vào ngày 3-1-2020, Bệnh viện TƯQĐ 108 tiếp nhận một bệnh nặng và phức tạp do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay cho đến sát nách. Trong 3 tuần điều trị với 3 lần mổ bệnh nhân đã được các bác sĩ Khoa Chấn thương chi trên và Vi phẫu thuật nỗ lực để cứu cánh tay của bệnh nhân nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không thể cứu vãn, đe dọa tính mạng của người bệnh.

Bệnh nhân đã được hội chẩn nhiều lần qua các cấp và thống nhất chỉ định phải cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay. Khi thăm khám bệnh nhân, các bác sĩ nhận thấy rằng: phần thừa của chi thể sẽ bị cắt cụt (đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay) còn tương đối bình thường và có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng. Bản thân bệnh nhân và gia đình đã đồng ý và tự nguyện hiến một phần chi thể của mình cho anh Vương như một nghĩa cử nhân văn cao đẹp.

Lãnh đạo Bệnh viện TƯQĐ 108 thăm, động viên bệnh nhân sau ghép

Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Sau khi cân nhắc cẩn thận và kỹ lưỡng mọi nguy cơ có thể xảy ra, Trung tướng, GS,TS, TTND Mai Hồng Bàng đã cùng Ban giám đốc và kíp phẫu thuật tổ chức phiên hội chẩn đặc biệt, quyết định thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho anh Phạm Văn Vương. Kíp mổ do GS,TSKH, Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Thế Hoàng, Phó giám đốc bệnh viện cùng các bác sĩ của Khoa Chấn thương Chi trên và Vi phẫu thuật của Bệnh viện TƯQĐ 108 thực hiện ngày 21-01-2020 (tức ngày 27 Tết Canh Tý).

Sau 8 giờ, ca mổ “ghép cẳng tay và bàn tay mới” từ người hiến sống cho anh Phạm Văn Vương thành công tốt đẹp. Tất cả các cấu trúc giải phẫu đã phục hồi và bàn tay ghép đồng loại được tưới máu đầy đủ như bên tay lành. Ngay sau mổ, anh Vương đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép. Đến nay, chỉ hơn 1 tháng sau ghép, bệnh nhân đã có thể sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số các đồ vật.

Theo Trung tướng GS, TS Mai Hồng Bàng: “Trồng nối chi thể đứt rời” là kỹ thuật được thực hiện thường quy từ thập kỷ 80 của thế kỷ trước và cho đến nay, Bệnh viện TƯQĐ là một trung tâm y học hàng đầu về lĩnh vực này với chục ngàn ca thành công. Những cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay bị đứt rời có thể nối lại được trong vòng từ 5-8 giờ với kết quả chức năng thuận lợi nếu như bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện kịp thời. Trồng lại chi thể đứt rời ứng dụng kỹ thuật vi phẫu là một kỹ thuật rất khó, phức tạp, là đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình và vi phẫu tuật mạch máu thần kinh. Trồng lại chi thể đứt rời tự thân ứng dụng kỹ thuật vi phẫu đã được Bệnh viện TƯQĐ 108 chuyển giao kỹ thuật cho nhiều bệnh viện khác trong cả nước và cho đến nay đã có nhiều bệnh viện thực hiện được phẫu thuật này.

Bệnh nhân cùng Ban giám đốc Bệnh viện TƯQĐ 108 chỉ huy các đơn vị và các bác sĩ, điều dưỡng.

Phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân kỹ thuật khó khăn và phức tạp, nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại còn khó khăn hơn. Cho đến nay, mặc dù đã có hàng chục ngàn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện thành công trên thế giới, tuy nhiên ghép chi thể đồng loại lại không như vậy, đây là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho - người nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch và sau phẫu thuật sử dụng thuốc chống thải ghép thật phù hợp, chặt chẽ, cẩn trọng hơn ghép nhiều mô tạng khác.

Do đó, thành công của các ghép chi thể chi thể đầu tiên từ người cho sống của Bệnh viện TƯQĐ 108 mở ra hướng điều trị mới trong tương lai, không chỉ ghép chi thể từ người hiến chết não mà còn từ người sống cho những người bệnh không may bị mất đi chi thể. Trung tướng Mai Hồng Bàng khẳng định: Trong thời gian tới, Bệnh viện TƯQĐ 108 sẽ tiếp tục nghiên cứu, không ngừng hoàn thiện, nâng cao trình độ ghép chi thể trong tương lai.

Thông tin về tình hình ghép chi thể trên thế giới:

Từ năm 1998 đến 2020, mới chỉ có 89 ca ghép chi thể trên thế giới được thông báo trong y văn quốc tế. Trong đó, ghép cẳng tay được thực hiện nhiều nhất là tại Mỹ 24 trường hợp, Trung Quốc là 13 trường hợp, Pháp 11 trường hợp. Tất cả các trường hợp được ghép đều lấy từ nguồn từ người cho chết não. Những thành công trên lâm sàng ghép bàn tay cũng như sự hài lòng của người bệnh là động lực để các trung tâm y khoa trên khắp thế giới khởi động chương trình ghép tay và ghép chi thể. Tại các nước Đông Nam Á, cho đến nay, chưa có một ca ghép chi thể đồng loại nào được thông báo trong y văn thế giới, và đây là ca đầu tiên trên thế giới được tiến hành ngay tại Bệnh viện TƯQĐ 108.

Tin, ảnh: TIẾN ĐẠT