Thực phẩm chức năng và thuốc: Những điều người tiêu dùng nên biết

Thực phẩm chức năng là gì?

Thực phẩm chức năng các sản phẩm bổ sung dưỡng chất cho cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe

Thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ Nhật Bản từ những năm 1980. Thời điểm đó, người Nhật đã tiến hành chọn lọc kỹ lưỡng các chất cần thiết có trong thực phẩm và bào chế chúng thành những sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, nhằm bổ sung, nâng cao sức khỏe cho cơ thể.

Thực phẩm chức năng không được coi là một loại thuốc chữa bệnh. Trên thực tế, đây chỉ là sản phẩm giúp bổ sung những chất còn thiếu trong cơ thể để đảm bảo quá trình chuyển hóa, góp phần cải thiện tình trạng bệnh lý chứ không có tác dụng chữa bênh hoàn toàn.

Năm 2004, Bộ Y tế đã đưa ra thông tư giải thích khái niệm về thực phẩm chức năng như sau: “Thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng bổ sung dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ bệnh tật”.

Sản phẩm dinh dưỡng này có thể được phân chia thành nhiều nhóm khác nhau:

- Nhóm thức ăn có nguồn gốc từ động vật (chế phẩm từ sữa, thịt, cá…) và nhóm thức ăn có nguồn gốc từ thực vật (các loại rau, củ, quả…): Những thực phẩm này đã được chế biến, chọn lọc các chất dinh dưỡng quan trọng, có lợi cho cơ thể và loại bỏ đi các chất không cần thiết. Nhóm thực phẩm chức năng này có thể được sử dụng rộng rại với mọi đối tượng.

- Nhóm thành tố của thức ăn chia ra làm 6 loại: chất xơ dinh dưỡng, đường đa phân tử (oligosaccarid), axit amin, peptid và protein, vitamin và khoáng chất, vi khuẩn sinh axit lactic, axit béo. Khác với nhóm trên, các sản phẩm này được sản xuất dành cho những đối tượng đặc biệt nhất định.

Phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh

Cần phân biệt rõ sự khác nhau giữa thực phẩm chức năng và thuốc để đảm bảo sức khỏe

Như đã nói ở trên, bản chất của thực phẩm chức năng là bổ sung dưỡng chất cho cơ thể, giúp tăng cường sức để kháng cũng như sức khỏe người dùng. Ở một số trường hợp cụ thể, thực phẩm chức năng có thể có công dụng như thuốc. Ví dụ: người bị chuột rút do thiếu canxi và vitamin D3, chỉ cần sử dụng thực phẩm bổ sung 2 chất này có thể cải thiện tình hình và giảm bớt các cơn co rút. Điều này đã gây ra những lầm tưởng đối với người tiêu dùng rằng sử dụng thực phẩm chức năng có công dụng tương đương thuốc chữa bệnh.

Trên thực tế, thực phẩm chức năng chỉ có vai trò bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Trong khi đó, thuốc chữa bệnh mới tác động trực tiếp vào quá trình chuyển hóa các chất, làm thay đổi cấu trúc sinh lý và bệnh lý, qua đó sửa chữa và cải thiện những tổn thương trong cơ thể người bệnh.

Bên cạnh đó, thuốc là kết quả y học cần được đánh giá dựa trên các bằng chứng cũng như nghiên cứu cụ thể. Bởi vậy, quy trình sản xuất 2 loại sản phẩm này cũng khác nhau. Đối với thực phẩm chức năng, người ta không yêu cầu kỹ thuật chế biến quá cao nhưng với thuốc chữa bệnh thì hoàn toàn ngược lại. Theo tiêu chuẩn của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), bất kỳ loại thuốc đăng ký nào cũng chỉ có giá trị độc quyền tối đa trong 10 năm, tới khi gần hết hạn sẽ được đưa đi thử nghiệm lâm sàng để đánh giá lại công dụng cũng như hiệu quả.

Đối với thuốc chữa bệnh, người sử dụng cũng cần hết sức lưu ý liều lượng và cần có chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn. Còn thực phẩm chức năng thì ngược lại, người tiêu dùng có thể tự mua và uống không cần chỉ định.

Thực phẩm chức năng chỉ được coi là một sản phẩm hỗ trợ, bổ sung dưỡng chất cho cơ thể chứ hoàn toàn không có tác dụng điều trị bệnh, do đó những tiêu chuẩn cũng như chỉ định với loại sản phẩm này cũng "nhẹ nhàng" hơn so với thuốc. Khi mắc bệnh, người dùng cần tìm đúng thuốc để uống thay vì lựa chọn các loại thực phẩm chức năng trên, tránh tình trạng vừa tốn thời gian lại không khỏi được bệnh, đôi khi còn khiến bệnh tình trở nặng hơn.

Minh Hạnh (Tổng hợp)