Thung lũng Awash

Những di vật cổ nhất tìm được có niên đại cách đây ít nhất 4 triệu năm đã cung cấp các bằng chứng về sự tiến hóa của con người và đã làm thay đổi quan niệm về lịch sử nhân loại.

Thung lũng Awash, còn gọi là thung lũng sông Awash, là vùng thung lũng thấp của sông Awash, một con sông chính ở Ethiopia. Thung lũng có diện tích khoảng 150 km2, cách Addis Ababa 300 km về hướng đông bắc. Tại thung lũng này có nhiều thác nước, một vài thác trong số đó có độ dài khoảng 100 km mà điểm đầu của thác là vịnh Tadijoura. Các dòng nước chảy xuống hai hồ mang tên hồ Gargori và hồ Abbe.

Các nhà khoa học đã phát hiện nhiều cổ vật quan trọng ở thung lũng sông Awash.

Ngoài những viên cuội được đẽo thành dụng cụ cắt gọt của người nguyên thủy, xương động vật bị ghè vỡ có niên đại cách nay đến 2,5-2,6 triệu năm, các chuyên gia thuộc Đại học Nam Connecticut còn phát hiện nhà bếp cổ nhất thế giới tại Gona trong thung lũng. Đặc biệt ngày 24/11/1974, Donald Johanson và Tom Gray đã tìm thấy những mẩu hóa thạch đầu tiên của Lucy nổi tiếng, bắt đầu là một xương cẳng tay phải, rồi đến xương sọ, xương đùi, xương sườn, xương chậu và xương hàm dưới. Hai tuần sau, bằng những kỹ thuật tìm kiếm công phu, họ đã tìm thây nhiều mẩu xương hóa thạch có thể tái tạo 40% bộ xương của hóa thạch họ người này.

Những năm 2000, nhà khảo cổ học Tim White của Đại học UC Berkeley, Mỹ đã dẫn đầu một đoàn nghiên cứu quốc tế đến Ethiopia hợp tác với hai nhà khảo cổ học nổi tiếng là Berhane Asfaw và Giday Wolde Gabriel, khai quật và khảo sát những mẩu xương hóa thạch mà họ tin là của thủy tổ loài người ở vùng thung lũng Awash.

Sau thời gian dài tìm tòi, nghiên cứu, họ đã tìm được nhiều mẩu xương hóa thạch, mà quan trọng nhất là xương và răng của một người thời cổ, họ đặt tên là “bà Ardi” và rất nhiều mẩu xương, răng, hạt giống... mà họ đang phân loại dần dần.

Tìm cách sắp xếp lại những mẩu xương bàn tay của “bà Ardi”, các nhà khảo cổ đo lường, tính toán, so sánh với những dữ liệu đã có được xưa nay từ các cuộc khảo cổ khắp nơi, nhóm của giáo sư Tim White vẽ ra được một đồ thị cho thấy nguồn gốc loài người bắt đầu từ 6 triệu năm trước, tách ra từ loài vượn. Và “bà Ardi” chính là “vượn người đứng trên hai chân” đầu tiên, cách đây 5 triệu năm. Sau đó, qua một quá trình tiến hóa kéo dài hơn 2 triệu năm, con người đầu tiên đứng thẳng và thoát hẳn hình vóc vượn cách đây hơn 2 triệu năm.

Các nhà khảo cổ vẫn đang tiếp tục tìm kiếm, nghiên cứu trong vùng thung lũng Awash để xác định xem phải chăng “bà Ardi” chính là nhóm thủy tổ loài người cách đây 5 triệu năm. Và như vậy phải chăng Ethiopia chính là chiếc nôi đầu tiên của nhân loại

Năm 1980, UNESCO đã công nhận Thung lũng Awash là Di sản thế giới.

Minh Châu