Thương vụ MobiFone mua 95% cổ phần AVG: Có những người hầu tòa từ 'sức ép' vô hình?

Đặc biệt đó là những lời tự bào chữa của các bị cáo, khi tiết lộ chuyện “hậu trường” nội bộ với những lỗ hổng trong việc phản biện lại những chỉ đạo không chính xác từ cấp trên. Đứng trước tòa, đã có những bị cáo tỏ ra hối hận chỉ vì không dám lên tiếng ngăn chặn, không dám phản biện vượt cấp để cho sự việc vượt ra khỏi tầm kiểm soát.

"Ít ai dám làm trái ý ông Lê Nam Trà"

Những ngày cuối của tuần xét xử đầu tiên, dư luận chú ý nhiều hơn vào những bị cáo đến từ Tổng Công ty MobiFone với những câu trả lời đầy nước mắt. Tự bào chữa trước tòa, bị cáo Nguyễn Đăng Nguyên - cựu Phó Tổng giám đốc MobiFone cho biết, mình tham gia dự án này vào thời điểm thương vụ đang đi đến những bước cuối, việc tiếp cận thông tin vô cùng hạn chế. Tuy nhiên, bị cáo đã cố gắng hết sức đóng góp ý kiến xác đáng để có cái nhìn rõ ràng và cẩn trọng về dự án.

Bị cáo Nguyễn Đăng Nguyên cũng phân tích, sai phạm của dự án này là giá mua cao hơn nhiều lần so với giá trị thực của AVG. Tuy nhiên, cả 2 văn bản bị cáo ký là Văn bản 5054 và Quyển dự án đều chỉ rõ rủi ro trong phương pháp định giá của tư vấn là dựa trên kế hoạch kinh doanh còn nhiều yếu tố chủ quan. Do đó, MobiFone vẫn phải tiếp tục đánh giá giá trị AVG.

Bị cáo Nguyễn Đăng Nguyên trả lời trước tòa.

Được biết thời điểm ký 2 văn bản nói trên, giá mua AVG vẫn chưa được xác định, mà phải dựa trên cơ sở đàm phán, dựa trên định giá về mặt tài sản và các nguyên tắc bù trừ công nợ. Cả 2 văn bản này đều ký sau thời điểm cuộc họp ngày 2-10-2015 do Bộ Thông tin truyền thông (TT-TT) chủ trì, quyết định giá mua AVG hơn 8.900 tỉ đồng, nên đã phủ nhận giá đó.

“Tuy nhiên, tôi không hiểu tại sao Tổng Giám đốc Cao Duy Hải và Chủ tịch Hội đồng thành viên (HĐTV) Lê Nam Trà vẫn trình giá mua lên Bộ. Đó là ý kiến chủ quan của người ký văn bản, nếu thực hiện theo đúng kiến nghị chắc chắn sẽ không xảy ra sai phạm về giá mua”, bị cáo Nguyên trình bày.

Đáng chú ý, tại phiên toàn, bị cáo cho biết ở MobiFone ít ai dám làm trái ý bị cáo Lê Nam Trà. Bản thân Nguyễn Đăng Nguyên cũng từng bị "trù dập" vì phản đối trả nốt tiền cho AVG.

"Ít có người nào dám làm trái ý Chủ tịch HĐTV. Đối với tôi, thời gian đó, việc phản đối thanh toán 5% cuối cùng đã tự tạo ra khó khăn của mình trong công việc. Ông Lê Nam Trà liên tiếp chỉ đạo Ban Giám đốc kỷ luật tôi", bị cáo Nguyên khẳng định.

Bị cáo Nguyễn Đăng Nguyên nhận định, điều khiến các thành viên chủ chốt trong MobiFone “đi vào giông bão” với dự án này xuất phát từ việc những cán bộ cấp cao chia nhỏ công việc, đưa mục tiêu đạt doanh thu 5 tỷ USD cho dự án. Điều đó khiến các bị cáo không có cái nhìn toàn cảnh để rồi xảy ra sai phạm.

Bị cáo Trương Minh Tuấn.

Tương tự, bị cáo Phan Thị Hoa Mai – nguyên thành viên HĐTV Mobifone cho biết, bà nhận được rất ít thông tin và thụ động trong việc tiếp cận dự án mua AVG.

Về lý do mua, bà Hoa trình bày: “Bộ TT-TT trong quyết định thành lập Tổng Công ty MobiFone đã ghi rõ có ngành nghề chính là dịch vụ truyền hình... Tôi dự nhiều hội thảo thấy xu hướng là hội tụ với truyền hình để bù đắp khoản sụt giảm nhắn tin trên SMS. Có nhận định giá của thoại (cuộc gọi điện thoại) sẽ về bằng 0 nên tôi thấy phải mua truyền hình, cạnh tranh với các doanh nghiệp VNPT, Viettel”.

Đáng chú ý, khi phản đối một số nội dung mua bán trong thương vụ này, đại diện của AVG đã đứng lên gay gắt với bà Mai. Bị cáo này còn khai nhận mình từng phản đối việc mua 2 dự án đầu tư ngoài ngành của AVG vì dù không mất tiền nhưng nó vẫn nằm trong sổ sách kế toán, có thể gây bất lợi.

“Chủ tịch Hội đồng thành viên Lê Nam Trà có nói đã không tính tiền lại còn nói lằng nhằng, tôi rời cuộc họp sớm. Tôi không họp và tham gia biểu quyết đồng ý cho Chủ tịch HĐTV trình văn bản lên Bộ nên Chủ tịch ký khống là trách nhiệm của Chủ tịch”, Phan Thị Hoa Mai trình bày.

Trước lời khai của các bị cáo khẳng định phải chịu nhiều sức ép từ phía Tổng Giám đốc và Chủ tịch HĐTV, trong phần bào chữa của mình, bị cáo Lê Nam Trà lại thừa nhận mình phải chịu sức ép từ cấp trên để rồi các đồng nghiệp, cấp dưới phải hầu tòa. Phải chăng đây là lý giải cho lời khai “ít ai dám làm trái ý bị cáo Lê Nam Trà” của bị cáo Nguyễn Đăng Nguyên. Sức ép đó là gì mà tất cả các bị cáo đều dựa vào đó làm lời giải thích cho những hành vi sai trai của mình?

Bị cáo Lê Nam Trà.

Cựu Bộ trưởng cũng chịu... "sức ép"?

Trong phần tự bào chữa của mình, sau khi thừa nhận cáo buộc của VKS là đúng người đúng tội, ông Trương Minh Tuấn cựu Bộ trưởng Bộ TT-TT cho rằng, việc ký Quyết định 236 – phê duyệt cho MobiFone đầu tư vào AVG, dẫn đến MobiFone căn cứ vào đó để ký hợp đồng mua cổ phần của AVG gây thiệt hại lớn cho nhà nước là sai phạm lớn nhất của mình.

Tuy nhiên, trong vụ việc còn nhiều góc khuất mà chính ông Tuấn nhận định, chỉ nhận thức được rõ những góc khuất ấy qua phiên xét hỏi của tòa.

“Trước đây, kể cả khi tôi trên cương vị Bộ trưởng cũng không biết được các góc khuất ấy. Trong vụ án này, sai ở tất cả các khâu, ở tất cả các thời điểm, sai từ trên sai xuống, sai trong cả 3 vấn đề quan trọng: Giá cả; hiệu quả; trình tự, thủ tục”, ông Tuấn nhận xét.

Bào chữa cho bị cáo Tuấn, luật sư Vũ Quy cho rằng thân chủ của mình đã ký tổng cộng 5 văn bản trong số gần 60 văn bản liên quan đến dự án này, đều là các phần việc “ít quan trọng, không mang tính quyết định”, “đều là việc riêng lẻ rời rạc, cắt khúc của dự án”, “mọi công việc liên quan đến dự án thì nhất cử, nhất động của vị cựu Bộ trưởng này đều làm theo chỉ đạo bằng bút phê hoặc được sự đồng ý của cấp trên”.

“Bị cáo Tuấn ký Quyết định 236 phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của Mobifone và một số văn bản khác có liên quan đến dự án luôn ở trong hoàn cảnh bị động, bắt buộc phải thực hiện”, luật sư nói.

Đáng nói, là người ký công văn 236, công văn vô cùng quan trọng quyết định việc MobiFone có được đầu tư vào AVG hay không, nhưng ông Tuấn cũng không được biết về quyết định này. Bị cáo Trương Minh Tuấn cho rằng mình ký khi có chỉ đạo bằng bút phê của Bộ trưởng (tức ông Nguyễn Bắc Son khi ấy ông Tuấn là thứ trưởng Bộ TT-TT), do Vụ trưởng Vụ doanh nghiệp Cao Duy Hải chuyển đến.

Đặc biệt, ông Trương Minh Tuấn khẳng định mình làm theo chỉ đạo của ông Nguyễn Bắc Son, việc ký những văn bản liên quan đến dự án đều không có phân công cụ thể bằng văn bản. Sau khi ký quyết định 236 phê duyệt dự án, ông Trương Minh Tuấn cho biết ông Son trực tiếp chỉ đạo các đơn vị tham gia. Riêng ông Tuấn không được tham gia thương vụ này.

Sau khi thương vụ MobiFone kết thúc, Phạm Nhật Vũ đã “cảm ơn” các bị cáo chủ chốt trong thương vụ, cụ thể: Nguyễn Bắc Son – 3 triệu USD, Lê Nam Trà – 2,5 triệu USD, Cao Duy Hải – 500.000 USD, Trương Minh Tuấn – 200.000 USD.

Ngoài ra, bị cáo Lê Nam Trà khai đã “cảm ơn” cựu Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son 700.000 USD. Tuy nhiên, bị cáo Son chỉ thừa nhận đã nhận 200.000 USD và tại phiên tòa thì ông Son lại phủ nhận số tiền này. Nội dung cáo trạng thể hiện Lê Nam Trà xác định đây là việc cá nhân giữa bị cáo này và bị cáo Son nên không yêu cầu, đề nghị xem xét trong vụ án.

Đinh Hiền