Tiềm ẩn tham nhũng tài sản công trong cổ phần hóa

Toàn cảnh phiên họp ngày 4/11.

Tội phạm kinh tế diễn biến phức tạp

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2019 đã phát hiện 15.953 vụ phạm tội và vi phạm pháp luật về trật tự quản lý kinh tế (giảm 18,03% so với cùng kỳ 2018), 321 vụ phạm tội, vi phạm pháp luật về tham nhũng và chức vụ (giảm 4,18% so với cùng kỳ 2018).

Đặc biệt, đã đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo bảo đảm đúng tiến độ, khắc phục được nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác giám định, định giá tài sản, cung cấp hồ sơ, tài liệu, đánh giá chứng cứ, xác định tội danh, thu hồi tài sản.

Công tác phát hiện, điều tra, xử lý tham nhũng ở địa phương có nhiều tiến bộ, từng bước khắc phục dần tình trạng "trên nóng, dưới lạnh". Các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý nghiêm nhiều vụ buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm góp phần răn đe vi phạm (điển hình là Công an Đắk Nông phát hiện vụ sản xuất xăng A95 giả quy mô lớn trên nhiều tỉnh phía Nam).

Chính phủ đánh giá, vi phạm pháp luật về tham nhũng, kinh tế còn diễn ra phức tạp, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, sử dụng công nghệ thông tin, thiết bị công nghệ cao để phạm tội, sử dụng phần mềm gian lận doanh thu để trốn thuế, kéo dài thời gian thu phí tại các trạm thu phí BOT. Hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, buôn bán hàng cấm, hàng giả còn diễn biến phức tạp, phát hiện vụ sản xuất xăng giả quy mô lớn liên quan đến nhiều địa phương gây bức xúc dư luận.

Hoạt động lợi dụng triển khai cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước trong các doanh nghiệp, triển khai thực hiện các dự án, liên doanh, liên kết, hợp tác đầu tư để chiếm đoạt tài sản nhà nước vẫn còn tiềm ẩn phức tạp. Tình trạng "tham nhũng vặt" trong giải quyết thủ tục hành chính công diễn ra trên nhiều lĩnh vực, nhất là ở cơ sở, gây bức xúc cho người dân và doanh nghiệp...Chính phủ nhìn nhận.

Tham nhũng có chiều hướng thuyên giảm

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga liệt kê nhiều vấn đề trong cả phòng ngừa, phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm. Đáng chú ý, cơ quan thẩm tra nhận định tình trạng tham nhũng đang từng bước được kiềm chế và có “chiều hướng thuyên giảm”.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng, tình trạng tiêu cực, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp, "tham nhũng vặt" hiện vẫn còn tiếp tục diễn ra trên nhiều lĩnh vực, nhất là ở cơ sở và chưa bị đẩy lùi.

Theo Ủy ban Tư pháp, trong khi Đảng và Nhà nước đẩy mạnh công tác phát hiện, xử lý các vụ tham nhũng lớn, "lợi ích nhóm", "sân sau" thì loại tội phạm này sẽ chuyển sang thủ đoạn đối phó, che giấu dưới các hình thức tinh vi, phức tạp hơn…

Dư luận cử tri cho rằng, trong lĩnh vực cổ phần hóa, mua bán tài sản công, ở nơi nào có hiện tượng "Nhà nước mua đắt, bán rẻ" các tài sản lớn thì ở đó có dấu hiệu của những vụ tham nhũng lớn và đa số các vụ án sai phạm lớn về kinh tế trong giai đoạn vừa qua đều có yếu tố vụ lợi.

Do đó, Chính phủ cần phải tổng kết, đánh giá, nhận diện để dự báo đúng tình hình tham nhũng và đề ra giải pháp phòng, chống hiệu quả, sát với tình hình thực tế. Quá trình xử lý cần chú trọng đến việc chứng minh yếu tố chiếm đoạt, vụ lợi trong các vụ án kinh tế - báo cáo thẩm tra nêu.

Nhiều vụ án tham nhũng lớn dưới hình thức "lợi ích nhóm", "sân sau" cũng được điểm danh cụ thể như vụ Công ty Mobifone mua 95% cổ phần của Công ty Cổ phần Nghe nhìn toàn cầu AVG, vụ việc liên quan đến khiếu nại của công dân về Khu đô thị mới Thủ Thiêm; sai phạm tại Tập đoàn Than, khoáng sản Việt Nam; Dự án mở rộng giai đoạn 2 Tổng công ty Gang thép Thái Nguyên; sai phạm trong chuyển đổi nhà, đất công có vị trí đắc địa sang mục đích khác trên địa bàn Đà Nẵng; vụ việc liên quan đến việc thực hiện các dự án BT tại tỉnh Khánh Hòa....

Từ những dẫn chứng này, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ giao Tổng Thanh tra Chính phủ tổng kết, đánh giá, chỉ rõ nguyên nhân, rút ra những bài học về quản lý kinh tế - xã hội, quản lý cán bộ, phòng chống tham nhũng để đề ra giải pháp khắc phục, phòng ngừa trong thời gian tới.

Hồng Vân