Tiếp sức phát triển công nghiệp hỗ trợ

Lắp ráp ô-tô tại một doanh nghiệp ở TP Hồ Chí Minh.

Nhận định TP Hồ Chí Minh là nơi đến sản xuất, kinh doanh lý tưởng của các DN nghiệp Nhật Bản, ông Takimoto Koji, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TP Hồ Chí Minh cho biết: “Tổng mức đầu tư đã đăng ký từ Nhật Bản vào Việt Nam tiếp tục tăng đáng kể. Từ năm 2016 đến năm 2017, tổng mức đầu tư đã đăng ký tăng vượt bậc từ 2.150 triệu USD lên 8.640 triệu USD, trong đó, số lượng đăng ký đầu tư mới cũng tăng ấn tượng từ 1.182 triệu USD lên 7.746 triệu USD. 70% các công ty Nhật Bản phản hồi tích cực sẽ mở rộng kinh doanh tại Việt Nam trong một, hai năm tới, trong đó có TP Hồ Chí Minh. Đây là chỉ số cao nhất trong danh sách sáu quốc gia nằm trong bảng khảo sát, bao gồm: Phi-li-pin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Trung Quốc, Thái-lan và Việt Nam”. Tuy nhiên, theo đánh giá của các công ty Nhật Bản và các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) khi đầu tư tại TP Hồ Chí Minh, ngành CNHT ở thành phố nói riêng và Việt Nam nói chung còn “khiêm tốn”. Chưa tạo được động lực để các DN FDI kết nối chuỗi liên kết toàn cầu để tăng giá trị sản phẩm. Trong giai đoạn 2016 - 2020, thành phố tiếp tục đẩy mạnh phát triển bốn ngành công nghiệp trọng yếu (cơ khí, điện tử - công nghệ thông tin, cao su - nhựa, chế biến tinh lương thực thực phẩm) và hai ngành truyền thống là dệt may và da giày trên cơ sở xác định chiến lược phát triển mạnh CNHT gắn với DN nhỏ và vừa. Nhìn chung, việc phát triển CNHT để làm đòn bẩy thúc đẩy các ngành công nghiệp nói trên chưa được như kỳ vọng.

Theo thống kê, Việt Nam có hơn 20 DN lắp ráp ô-tô nhưng chỉ có 84 DN cung ứng cấp 1 và 145 DN cung ứng cấp 2, cấp 3. Trong khi đó, Thái-lan chỉ có 16 DN lắp ráp ô-tô nhưng có đến 690 DN cung ứng cấp 1 và 1.700 DN cung ứng cấp 2, 3. Đánh giá về mối liên kết này, ông Suttisak Wilanan, Phó Giám đốc Công ty Reed Tradex (Thái-lan) - đơn vị chuyên tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại hợp tác sản xuất, kinh doanh khu vực Đông - Nam Á cho rằng: “Hơn bao giờ hết, các hãng ô-tô cần kết hợp chặt chẽ hơn với các DN sản xuất hỗ trợ để cung cấp những linh kiện thiết yếu cho quá trình mở rộng sản xuất. Một chiếc ô-tô được cấu thành bởi hơn 30 nghìn linh kiện, một quốc gia riêng biệt hầu như không thể tự cung ứng được tất cả số linh kiện này. Do đó, các nhà đầu tư có xu hướng thành lập các nhà máy vệ tinh chung quanh trụ sở sản xuất chính, tại các quốc gia láng giềng. TP Hồ Chí Minh có một vị trí chiến lược cho nên có nhiều cơ hội để hợp tác với các nhà sản xuất xe hơi trong khu vực để thiết lập một cụm công nghiệp phát triển bền vững cho ngành công nghiệp ô-tô”.

Đối với ngành điện tử, ông Lưu Hoàng Long, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA) cho biết: Theo số liệu từ Bộ Công thương, tổng số DN hiện đang tham gia vào lĩnh vực CNHT là 661 DN (591 DN sản xuất linh kiện điện tử, 56 DN sản xuất máy tính và thiết bị ngoại vi, 14 DN sản xuất băng, đĩa từ và quang học). Tuy nhiên, số lượng DN nội địa thuộc lĩnh vực CNHT của ngành điện tử đã và đang là nhà cung cấp cho các DN FDI không nhiều. Theo Sở Công thương TP Hồ Chí Minh, để triển khai chủ trương của Chính phủ và thành phố về phát triển CNHT trên địa bàn, Sở đã và đang thực hiện những giải pháp mang tính chiến lược dài hạn kết nối cung - cầu giữa DN trong nước và DN FDI. Đồng thời đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ phát triển CNHT như: Hoàn thành việc xây dựng và triển khai Đề án Phát triển CNHT trên địa bàn thành phố đến năm 2020; Đề án tập trung xây dựng, triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách khuyến khích, thu hút và hỗ trợ đầu tư cho phát triển CNHT nhằm giảm nhập khẩu, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa các sản phẩm gia công, lắp ráp... Cụ thể, sắp tới thành phố sẽ rà soát bố trí quỹ đất phục vụ phát triển CNHT, hỗ trợ đổi mới máy móc thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; tổ chức kết nối DN - ngân hàng để giải quyết về vốn đầu tư.

Ngoài ra, Trung tâm Phát triển CNHT TP Hồ Chí Minh (CSID) cũng đẩy mạnh việc kết nối DN CNHT thành phố với các DN FDI theo chương trình “Phát triển nhà cung cấp tốt”. Chương trình gồm các hội nghị kết nối giao thương giữa hàng trăm DN thành phố với các DN đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên hiệp châu Âu... Qua đó, DN FDI sẽ chọn ra các nhà cung ứng tiềm năng để tiến hành khảo sát và hướng tới hợp tác. “Ngành công nghiệp cơ khí tại thành phố đang có nhiều cơ hội phát triển, nhất là ngành công nghiệp ô-tô, với chỉ số sản xuất công nghiệp IIP tăng 7,9% giai đoạn 2016 - 2017. Trung tâm Phát triển CNHT thành phố sẽ phối hợp chặt chẽ với JETRO với mục tiêu thắt chặt mối quan hệ giữa các DN CNHT thành phố với Nhật Bản, đồng thời thúc đẩy các ngành sản xuất trụ cột như điện tử và ô-tô tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn. Để cụ thể hóa sự hợp tác này, tháng 10 tới, CSID phối hợp với JETRO, Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư thành phố (ITPC) tổ chức đợt xúc tiến thương mại “Supporting Industry Show 2018”. “Đây là cơ hội tốt để mở rộng năng lực cung ứng, kết nối với các đối tác trong và ngoài nước, cũng như chuẩn bị sẵn sàng để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu” - bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám Đốc CSID cho biết.

Đánh giá về hiệu ứng sự kiện này, theo Phó Giám đốc ITPC Cao Thị Phi Vân, đây là một trong những kế hoạch trong chiến lược thực hiện định hướng phát triển CNHT giai đoạn 2015 - 2020 và 2021 - 2025 của ITPC. Định hướng này bao gồm ba điểm: Thứ nhất, hình thành được mạng lưới sản xuất nội địa đáp ứng được yêu cầu sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh nội địa và tham gia hỗ trợ trong chuỗi giá trị toàn cầu. Thứ hai, thu hút DN FDI đầu tư vào CNHT đòi hỏi công nghệ cao tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Thứ ba, hỗ trợ DN nhỏ và vừa tham gia sản xuất cung cấp các sản phẩm CNHT theo hướng thay thế nhập khẩu và nâng cao giá trị gia tăng.

Bài, ảnh: DUY KHÁNH