Tiếp tục cải thiện chỉ số PCI

Sản xuất linh kiện tủ điện, trạm điện cho khu công nghiệp, tòa nhà cao tầng và các công trình trọng điểm tại Công ty cổ phần Kỹ thuật công nghiệp Á Châu (ACIT), Khu công nghiệp Quất Động mở rộng, huyện Thường Tín (Hà Nội). Ảnh: MINH HÀ

Trong đó, các tiêu chí như: Chi phí không chính thức, thủ tục hành chính, hạ tầng đều được cải thiện. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn, vướng mắc trong kinh doanh, ít khả năng hội nhập toàn cầu, nhất là nhóm DN nhỏ.

Nhiều thay đổi tích cực

Duy trì liên tục từ năm 2005 đến nay, PCI 2018 tiếp tục ghi dấu ấn với sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng gần 11 nghìn DN dân doanh trong nước và 1.500 DN có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) tại 63 tỉnh, thành phố, cung cấp góc nhìn đa dạng về chất lượng giải quyết thủ tục hành chính, nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng tại Việt Nam. Theo đó, phần lớn các DN đều cho rằng, MTKD ở Việt Nam đang có xu hướng trở nên bình đẳng hơn. Việc địa phương ưu ái cho các tổng công ty, tập đoàn của Nhà nước gây khó khăn cho DN giảm từ 41,2% năm 2017 xuống còn 32,4% năm 2018.

Chỉ còn 37% DN cho rằng, các địa phương ưu tiên thu hút đầu tư nước ngoài hơn là phát triển khu vực kinh tế tư nhân so với mức 49% năm 2015. Bên cạnh đó, hầu hết các chỉ tiêu đo lường Chỉ số thành phần chi phí thời gian trong PCI 2018 đã ghi nhận những cải thiện đáng kể khi chỉ có 30,7% DN cho biết phải dành hơn 10% quỹ thời gian để tìm hiểu và thực hiện các quy định pháp luật, 74,7% DN nhận thấy cán bộ nhà nước giải quyết công việc hiệu quả và 74,1% DN đánh giá thủ tục giấy tờ đơn giản (tăng 22,9% so mức 51,2% năm 2015).

Ngoài ra, các tín hiệu nổi bật khác của PCI 2018 là chi phí không chính thức đã giảm rõ rệt so với thời kỳ trước. Tuy vẫn còn 54,8% (giảm 11,5% so mức 66,3% năm 2015) DN phản ánh phải trả chi phí không chính thức, nhưng đây là mức thấp nhất trong 5 năm trở lại đây. Trong đó, tham nhũng lớn cũng có dấu hiệu giảm bớt, khi chỉ có 39,3% DN cho biết có chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra (giảm 26,3% so với năm 2014). Chỉ còn 7,1% DN cho biết phải chi trả trên 10% doanh thu cho các loại chi phí không chính thức (giảm 4% so với mức 11,1% năm 2015). Cùng với đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra DN cũng cho thấy những dấu hiệu cải thiện tích cực khi chỉ còn 6,42% DN bị thanh, kiểm tra từ 5 cuộc trở lên, chỉ còn 10,8% số DN cho biết nội dung làm việc của các đoàn thanh, kiểm tra bị trùng lặp, trong khi đó, năm 2015 là 25,8%.

Từ những tín hiệu tích cực nêu trên có thể thấy, các địa phương đã thực hiện tốt việc cải cách, đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư,… để giúp các DN tiết kiệm thời gian hơn trước đây. Vấn đề luôn gây bức xúc đối với các DN là việc thanh tra, kiểm tra trùng lặp đã giảm đáng kể so với nhiều năm trước. Những con số trên cũng khẳng định nỗ lực của Chính phủ thời gian qua trong việc cải cách để hướng tới tạo thuận lợi cho DN đã được hiện thực hóa và thật sự đã đem lại sự thuận lợi cho DN. Chính vì vậy, mức độ lạc quan và niềm tin của cộng đồng DN vào MTKD vẫn được duy trì ở mức tương đối cao khi có tới 49,3% DN cho biết sẽ mở rộng sản xuất, kinh doanh, 42,4% DN sẽ tiếp tục duy trì quy mô hiện tại và chỉ có 8,3% dự kiến giảm quy mô sản xuất, kinh doanh hoặc đóng cửa.

Tiếp tục khắc phục các hạn chế

Theo Trưởng ban Pháp chế VCCI, Giám đốc Dự án Xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh Đậu Anh Tuấn, có thể thấy, mặc dù điểm số PCI đang có sự cải thiện tích cực qua từng năm, nhưng một số lĩnh vực cần nỗ lực cải cách hơn, nhất là thủ tục hậu đăng ký DN vẫn là một gánh nặng lớn đối với DN, sự minh bạch thông tin chưa cải thiện nhiều, việc cung cấp thông tin dữ liệu về đất đai chưa thuận lợi, nhanh chóng. Năm 2018, có 15,8% số DN cho biết phải chờ hơn một tháng mới có đủ tất cả các giấy tờ cần thiết (ngoài giấy chứng nhận đăng ký DN) để chính thức đi vào hoạt động. Ngoài ra, 34% số DN gặp khó khăn khi xin các giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh; 30% số DN mất thời gian chờ đợi để nhận giấy chứng nhận về phòng cháy, chữa cháy; 3% số DN cho biết, phải chờ đợi trên ba tháng mới có đủ giấy phép cần thiết đi vào hoạt động. Những tỷ lệ này đang có xu hướng gia tăng trong 5 năm trở lại đây.

Mặt khác, một vấn đề đáng lo ngại trong đánh giá xu hướng dài hạn khi chỉ số PCI mấy năm qua đã cho thấy sự chững lại của các ngôi sao cải cách và sự gian nan trong những nỗ lực bứt phá của nhóm các tỉnh. Điểm số PCI của các tỉnh dẫn đầu như Quảng Ninh, Đồng Tháp mới chỉ vượt qua ngưỡng 70 trên 100 điểm kỳ vọng. Điều này cho thấy, dư địa cải cách tại các địa phương vẫn còn nhiều, nhất là những khâu cốt lõi cần đẩy mạnh tháo gỡ hơn nữa. Đồng thời, cộng đồng DN cũng chưa thật sự hài lòng và tiếp tục kỳ vọng vào việc cải thiện mạnh mẽ hơn từ các sở, ban, ngành và địa phương. Việc tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, vấn đề chi phí không chính thức vẫn là những thách thức không nhỏ, cần các địa phương phải giải quyết dứt điểm.

Để tiếp tục cải thiện MTKD, phát triển kinh tế trong thời gian tới, đại diện lãnh đạo VCCI cho rằng, cần đẩy mạnh xã hội hóa, đẩy mạnh phân cấp, thực hiện định hướng các bộ, ngành tập trung làm thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế để tiếp tục mở đường cho những nỗ lực cải cách ở cấp địa phương và cơ sở, cần ưu tiên khắc phục những điểm nghẽn trong thể chế và chính sách nêu trên. Đồng thời, tiếp tục có những giải pháp để duy trì đà cải cách, tăng cường tương tác giữa chính quyền và DN để các chương trình hỗ trợ đồng hành cùng DN thật sự có hiệu quả. Lãnh đạo chính quyền các địa phương cần đẩy mạnh cải thiện, tạo điều kiện hơn về MTKD nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các DN, giúp gia tăng quy mô sản xuất kinh doanh cũng như tạo cơ hội cho các DN tham gia sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu.

MINH DŨNG