Tiêu hao năng lượng ngành công nghiệp Việt Nam cao gấp 1,6 lần khu vực

Đây là chia sẻ của Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng tại Diễn đàn công nghệ và năng lượng Việt Nam 2022 do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Công thương tổ chức chiều 16/9, tại Hà Nội.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng phát triển tại diễn đàn. Ảnh: Văn Nam.

Việt Nam sẽ triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính

Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết, trong cam kết nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính và mục tiêu đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị COP26 năm 2021. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Tại Việt Nam, từ năm 2003, tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng hiệu quả được xem là những nội dung quan trọng trong chính sách phát triển năng lượng của Việt Nam.

Cho đến nay đã có nhiều quy định được ban hành ở nhiều cấp như luật, nghị định, thông tư, quyết định, quy chuẩn, tiêu chuẩn, trong đó đề cập tới nội dung về công nghệ và sự cần thiết ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong phát triển năng lượng.

Thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả

Báo cáo hiệu quả năng lượng năm 2021 của Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA), giai đoạn 2015-2021, các nước đã đầu tư vào hoạt động sử dụng năng lượng hiệu quả với mức kinh phí hàng năm dao động trong 250 - 270 tỷ USD và tăng mạnh vào năm 2021 đạt mức 300 tỷ USD. Theo kịch bản tính toán phát thải khí nhà kính bằng không vào năm 2050 của IEA thì tổng đầu tư hàng năm sẽ cần tăng gấp ba lần vào năm 2030. Do đó, bên cạnh các giải pháp cơ chế chính sách, hỗ trợ tài chính… đang được thực hiện một cách mạnh mẽ thì việc mở rộng nhanh chóng các công nghệ và giải pháp thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả toàn cầu là cần thiết để đảm bảo các cam kết về khí hậu.

Với lĩnh vực năng lượng, theo các khảo sát của Bộ Công thương cho thấy, hiệu suất sử dụng nguồn năng lượng trong các nhà máy điện tuabin hơi đốt than, dầu của nước ta chỉ đạt được từ 28% đến 36%, thấp hơn so với các nước phát triển khoảng 8 - 10%.

Theo Thứ trưởng Trần Văn Tùng, hiệu suất các lò hơi công nghiệp chỉ đạt khoảng 60% năm 2010 và được nâng lên xấp xỉ 70% vào thời điểm hiện nay nhưng mức này vẫn thấp hơn mức trung bình của thế giới khoảng 10% và nếu so với các nước phát triển thì còn thấp hơn nữa.

Do đó, tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp sản xuất xi măng, thép, sành sứ, thủy sản đông lạnh, hàng tiêu dùng... của nước ta có thể đạt trên 20%; lĩnh vực xây dựng dân dụng, giao thông vận tải có thể tới trên 30%; khu vực sinh hoạt và hoạt động dịch vụ tiềm năng tiết kiệm năng lượng cũng rất lớn.

Còn theo ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công thương), trong tương lai, các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế.

Tổng nhu cầu năng lượng trong giai đoạn 2001-2010 đã tăng trung bình 10% và tăng khoảng 7% trong giai đoạn 2011-2019. Việt Nam đã nhập khẩu than cho phát điện và sẽ nhập khẩu LPG (khí hóa lỏng) từ năm 2023.

Hiện tại, phát thải khí nhà kính từ ngành năng lượng chiếm khoảng 63% tổng phát thải của Việt Nam năm 2010 và sẽ chiếm khoảng 73% và 80% vào năm 2030 và 2045.

Giải pháp cho vấn đề năng lượng

Ông Vũ cho hay, Việt Nam đã có nhiều văn bản, chính sách trong tiết kiệm điện nhằm huy động mọi nguồn lực trong nước và quốc tế cho thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua việc triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý nhà nước, hỗ trợ kỹ thuật, nghiên cứu khoa học công nghệ và phát triển sản phẩm, chuyển đổi thị trường, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Đồng thời, các chính sách cũng tập trung hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng trong mọi hoạt động xã hội; giảm cường độ năng lượng trong các ngành nghề, lĩnh vực kinh tế, nhất là các cơ sở sử dụng năng lượng và các ngành kinh tế trọng điểm tiêu thụ nhiều năng lượng, hướng tới đạt mức tiết kiệm năng lượng 8 - 10% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Tuy nhiên, việc tiết kiệm năng lượng vẫn chưa đạt như kỳ vọng.

Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Quân - Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển kinh tế tuần hoàn (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh), có thể thấy ở Việt Nam đang phát triển năng lượng tái tạo rất mạnh mẽ. Phát triển năng lượng tái tạo không chắc chắn là phát triển xanh, nhưng nếu năng lượng tái tạo được kết hợp với kinh tế tuần hoàn thì có thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ thiên nhiên.

Toàn cảnh diễn đàn. Ảnh: Văn Nam.

Để thực hiện tiết kiệm năng lượng, phát triển bền vững, thiết bị cho phát triển năng lượng tái tạo phải được sản xuất, phân phối và tái chế một cách an toàn, tiết kiệm và bền vững. Kinh tế tuần hoàn có thể giúp các thiết bị này đạt được chu kỳ phát thải thấp nhất, giảm thiểu chất thải.

Chính sách của Chính phủ có thể xem xét kết hợp các khái niệm kinh tế tuần hoàn vào tất cả các chiến lược phát triển năng lượng tái tạo; tạo mạng lưới cho tất cả các bên liên quan đóng góp tích cực vào các mục tiêu phát triển bền vững; phát triển các tiêu chuẩn an toàn và đảm bảo chất lượng trong các sản phẩm mới và tái chế.

Tại diễn đàn, các chuyên gia nhận định, để đáp ứng nhu cầu năng lượng cho nền kinh tế Việt Nam với tốc độ tăng trưởng cao; đồng thời, tiến đến trung hòa carbon vào năm 2050, các nguồn năng lượng mới như hydrogen, năng lượng sóng biển cũng phải được quan tâm phát triển trong thời gian tới./.

Ứng dụng và chuyển giao công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực năng lượng tái tạo

TS. Phạm Văn Long - Đại học Quốc gia Yokohama (Nhật Bản) cho rằng, cần đẩy mạnh phát triển các công nghệ điện tử công suất mới, công nghệ xe điện, công nghệ hydrogen; trong đó, phát triển hợp tác chặt trẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường. Các cơ quan chức năng phải xây dựng một lộ trình phát triển về công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực để giải quyết bài toán của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, tập trung nguồn lực hỗ trợ phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực năng lượng tái tạo; công nghệ lưu trữ năng lượng; hệ thống truyền tải điện năng, nhất là công nghệ tiên tiến trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Văn Nam