Tìm mô hình nhà ở an toàn trong bão, lũ

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng khó có thể tìm một mẫu nhà ở hoàn hảo, do đó, quan trọng nhất là tìm được mẫu nhà phù hợp với từng vùng miền với chi phí hợp lý. Ảnh: Bích Nguyên

Phải có sự đầu tư bài bản và căn cơ

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, hiện nay đã có 3.450 nhà thuộc dự án của Quỹ GRCF (Green Recovery Challenge Fund) thông qua Bộ Xây dựng triển khai tại 5 tỉnh miền Trung, được thiết kế phù hợp với từng địa phương. Ngoài ra, nhiều dự án từ các tổ chức xã hội cũng đã quan tâm đến mô hình nhà an toàn cho bà con vùng bão, lũ.

Tuy nhiên xung quanh việc xây dựng nhà ở cho người dân vùng bão lũ còn nhiều vấn đề phải tính đến. Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đặt vấn đề cần phải tìm mô hình nhà có chi phí hợp lý, mang tính đồng bộ.

“Câu chuyện hiện nay, chúng ta mới chỉ tính đến ứng phó với bão, lũ chứ chưa tính đến cuộc sống lâu dài và các yếu tố đảm bảo cuộc sống tối thiểu lâu dài trong thiên tai. Có 2 vấn đề đặt ra là phải có quy hoạch và làm sao tìm được mẫu nhà ở phù hợp, chống chịu được bão, lũ” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nói.

Hiện có hai loại mẫu nhà cho người dân vùng bão, lũ là nhà nổi và nhà có nền. Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, cho rằng, vấn đề phải tính đến về nhà nổi là tính an toàn, đẹp và làm thế nào để sử dụng được thường xuyên chứ không phải chỉ dùng được khi có lũ. Vì vậy, chúng ta phải làm một số nhà mẫu để tính toán về sự phù hợp và giá thành.

Quan trọng là mẫu nhà phải nhận được sự đồng thuận của dân cư. Và muốn làm thành công phải có sự đầu tư bài bản và căn cơ. Phải có một nhà mẫu, từ đó tính tới cộng đồng mẫu, từ cộng đồng mẫu mới tính đến chương trình, dự án. Trong Quyết định số 48 của Chính phủ từ năm 2014 về hỗ trợ nhà ở cho người dân vùng thiên tai, nhà nước hỗ trợ 12 triệu và cho vay 15-17 triệu nhưng đối với người nghèo để làm lại nhà. 30 triệu không thể xây được nhà ở đảm bảo an toàn trong bão, lũ. Tuy nhiên những hộ nghèo không thể bỏ thêm một số tiền tương ứng để làm được một ngôi nhà kiên cố.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhận định, di chứng của mưa lũ miền Trung để lại rất nặng nề. Vì vậy, việc đầu tiên là phải có ngay hướng dẫn làm thế nào để có nhà ở an toàn để 1.560 nhà bị sập trong đợt bão, lũ vừa qua phải làm theo mô hình mới để bền vững. Thứ hai là sẽ triển khai một số nhà ở, nhà cộng đồng, một số trung tâm chỉ huy phòng chống thiên tai mẫu cho các loại hình thiên tai bão, lũ, sạt lở đất. Thứ ba là nghiên cứu để xây dựng các cộng đồng mẫu.

Cần phải có sự liên kết mang tính cộng đồng

Theo đánh giá của bà Đoàn Tuyết Nga, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đối với người giàu thì nhà ở an toàn trước thiên tai không là vấn đề lớn. Tuy nhiên, với các hộ nghèo thì còn khó khăn. Bên cạnh đó, có tình trạng hiện nay, nhiều nhà ở phòng, chống thiên tai được xây dựng không an toàn do kết cấu không bảo đảm, hoặc do người dân chưa biết cách sử dụng..

Các chuyên gia chỉ ra rằng, cần phải nghiên cứu một số mẫu cho một số địa phương điển hình. Đảm bảo phù hợp với văn hóa bản địa (hình thái kiến trúc và công năng sử dụng) thì mới thuyết phục người dân sử dụng được. Thiên tai vừa rồi đặt ra vấn đề xây dựng nhà ở không chỉ chống bão, lũ mà còn phải chống được tình trạng sụt, sạt, lún. Và phải làm thành cụm, bản thân cụm đó phải một khu dân cư. Yếu tố quan trọng nữa là giá thành. Muốn có giá thành thấp phải sản xuất công nghiệp.

Một số mô hình nhà ở an toàn cho vùng bão, lũ tại Việt Nam. Ảnh: CTV

Theo GS.TS, Kiến trúc sư Nguyễn Quốc Thông, Hội Kiến trúc sư Việt Nam cần có chương trình quốc gia về xây dựng, có bước đi ban đầu từ quy hoạch, xây dựng, đánh giá các vùng nguy cơ tới tìm giải pháp các loại hình công trình. Hiện, các mẫu nhà có giá thành giữa lý thuyết và thực tế rất xa. Chúng ta mới chỉ xây dựng nhà riêng lẻ, chưa tính đến xây dựng công nghiệp nên giá thành rất cao.

Bà Lã Thị Kim Ngân, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc, Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, các nhà ở phòng chống thiên tai hiện nay chủ yếu là rời rạc, lẻ tẻ, mang tính đơn chiếc. “Tôi thấy rằng cách làm rất đơn lẻ, giờ cần phải tạo tính liên kết từ chủ trương, cách phối hơp. Thứ hai là khi làm nhà ở cần phải có sự liên kết mang tính cộng đồng để thành một tổ hợp quần cư, có hạ tầng đảm bảo từ hệ thống thoát nước, thu gom rác thải. Thứ ba là cần có liên kết về nguồn lực trong đầu tư, triển khai. …” - bà Ngân nói.

Về hướng xây dựng nhà ở an toàn trong bão, lũ, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đề xuất được làm thí điểm nhà ở an toàn tại một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề của thiên tai là: Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Nam. Đây là 3 khu vực có đặc điểm thiên tai mang tính đại diện. Theo đó, Hội Kiến trúc sư Việt Nam sẽ thiết kế một tổ hợp quần cư, từ đó nâng cấp các mẫu nhà ở. Đồng thời, thi công triển khai các tổ hợp này; làm cơ sở đánh giá để phát triển trên diện rộng…

Về phần Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, trong năm 2021, Bộ sẽ phối hợp với các đơn vị giới thiệu một số mẫu nhà để các địa phương vùng lũ phổ biến đến người dân. Nghiên cứu lựa chọn mẫu nhà phù hợp. Đặc biệt sẽ thí điểm làng mang tính cộng đồng an toàn trước thiên tai.

“Mệnh lệnh của chúng ta bây giờ không phải là hỏng đâu sửa đấy mà phải có quy hoạch tổng thể, cách nhìn dài hạn bởi có những hậu quả của đợt thiên tai vừa rồi, 10 năm sau cũng không khắc phục được” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh.

Bích Nguyên