Tín hiệu cảnh báo từ cuộc tập trận quân sự lớn nhất lịch sử của Nga

Khoảng 300.000 binh lính đã tham gia cuộc tập trận Vostok 2018. Ảnh: TASS

Tại cuộc tập trận quân sự chiến lược Vostok 2018, các lực lượng vũ trang của Nga đã triển khai hoạt động diễn tập theo nhiều hướng chiến đấu với mục tiêu giả định tại vùng Viễn Đông Nga. Bước đột phá trong cuộc tập trận Vostok năm nay đó là sự tham dự lần đầu tiên của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA). Không những được đánh giá là tạo ấn tượng mạnh, cuộc tập trận Vostok 2018 còn cho thấy những kế hoạch quân sự bài bản và sự chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu của quân đội Nga.

Cuộc tập trận Vostok 2018 thuộc một phần trong kế hoạch tổ chức các cuộc diễn tập quân sự lớn trên khắp các bộ tư lệnh quân sự của Nga nhằm củng cố công tác chỉ huy và kiểm soát, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng vũ trang. Tương tự như tại cuộc tập trận tên gọi Zapad diễn ra năm 2017, Vostok 2018 cũng đã mời các quan sát viên quốc tế đến dự.

Thực tế, Vostok đã được khởi động từ cuối tháng 8, trong đó các lực lượng vũ trang trải qua nhiều cuộc kiểm tra sẵn sàng chiến đấu, các bài kiểm tra đột xuất và các hoạt động hỗ trợ diễn tập. Bên cạnh đó, mục đích của cuộc tập trận Vostok 2018 giống với hai cuộc tập trận trước đây (diễn ra năm 2010 và 2014), đó là nhằm kiểm tra và nâng cao sức sẵn sàng chiến đấu, tính linh hoạt chiến lược, hoạt động hậu cần quân sự và chiến dịch phối hợp giữa các nhánh trong quân đội Nga.

Một điểm đặc biệt trong Vostok 2018 đó là sự hiện diện của tàu chiến tập trận tại 3 vùng biển thuộc eo biển Bering, biển Okhotsk, vịnh Avacha và Kronotsky ở trên bán đảo Kamchatka. Điều này cho thấy Nga đang thử nghiệm khả năng tiến hành chiến dịch quân sự trên nhiều địa hình biển khác nhau.

Cuộc tập trận năm nay cũng cho thấy sự nhanh chóng trong việc điều động quân đội tập trung từ những khu vực địa lý xa xôi. Khoảng gần 300.000 binh lính từ khu vực miền Trung và Đông nước Nga, 36.000 xe tăng và xe bọc thép, 1.000 máy bay chiến đấu, trực thăng, máy bay không người lái và 80 tàu chiến đã được huy động và triển khai tập trận tại 8 thao trường thuộc vùng viễn Đông Nga.

Theo thông báo của Bộ Quốc phòng Nga, Vostok 2018 là cuộc tập trận quân sự lớn nhất vượt qua cả quy mô của cuộc tập trận Zapad năm 1981 thời Liên Xô cũ. Khi đó, hàng chục nghìn binh lính Liên Xô diễn tập đưa quân đội liên bang và các nước thuộc tổ chức Hiệp ước Warsaw vào lãnh thổ nước láng giềng Ba Lan.

Bước triển khai quân sự hoàn hảo

Quy mô của Vostok 2018 thực sự gây ấn tượng. Riêng năm nay, các quân khu lớn của Nga đều tham dự tập trận bao gồm Quân khu Trung tâm, Hạm đội phía Bắc, Quân khu miền Đông và Hạm đội Thái Bình Dương. Sau khi thiết lập các mối liên kết thông tin liên lạc và sắp xếp đội hình, hoạt động bắn đạn thật đã được triển khai gồm các cuộc không kích, chiến dịch phòng không, tập trận và tấn công trên bộ, trên biển, phòng thủ bờ biển, chiến đấu bảo vệ không gian mạng.

Tại Vostok 2018, quân đội Nga đã triển khai nhiều thiết bị quân sự tiên tiến nhất. Lực lượng phòng không thử nghiệm hệ thống điều khiển và kiểm soát thống nhất kết nối với hệ thống tên lửa phòng không S-300, hệ thống phòng không tầm cao S-400 và hệ thống pháo và tên lửa phòng không Pantsir-S1 trên cùng một mạng lưới, cho phép tự động hóa mọi hoạt động. Ngoài ra, ngành hậu cần quân sự của Nga có vị trí quan trọng trong các chiến dịch lớn, vì vậy cuộc tập trận Vostok 2018 đã tổ chức triển khai đơn vị hỗ trợ hậu cần và các đơn vị liên quan nhằm chịu trách nhiệm cung cấp và trợ giúp lắp đặt trang thiết bị.

Không giống Zapad 2017, Vostok 2018 có sự góp mặt của lực lượng đổ bộ đường không (VDV). Năm nay, VDV đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu của cuộc tập trận, nhất là khi các đơn vị thực hành hạ cánh, trinh sát và không kích. Ba đơn vị VDV của quân đội Nga đã cùng thử nghiệm cấu trúc tích hợp chỉ huy và kiểm soát với các thiết bị hiện đại mới.

Kinh nghiệm thực tế đúc rút từ chiến trường Syria đã được quân đội Nga áp dụng trong suốt cuộc tập trận, đó là việc kết hợp duy trì hoạt động liên tục của các thiết bị quân sự, triển khai kỹ sư từ các công ty công nghiệp quân sự trọng điểm trực tại thao trường, nâng cao khả năng chiến đấu của máy bay không người lái và hệ thống chỉ huy tự động trên không.

Sự xuất hiện của nhân tố mới

Vostok 2018 đã cho thấy một số vấn đề chiến lược mới trong mối quan hệ giữa Nga và Trung Quốc. Lần đầu tiên, PLA tham gia tập trận tại khu huấn luyện Txu-gôn, vùng Zabaykalsky. Trung Quốc đã triển khai 3.200 binh lính và một loạt các khí tài quân sự để tham gia Vostok 2018. Binh lính hai nước đã cùng tiến hành các hoạt động bắn đạn thật và các cuộc thử nghiệm khả năng phối hợp giữa quân đội hai bên.

Sự góp mặt của PLA tại Vostok 2018 là một hướng đi mới của điện Kremlin. Trong những cuộc tập trận trước đây, quân đội Nga thường chiến đấu giả định vùng Viễn Đông Nga bị quân đội nước ngoài xâm lược hoặc bị các nhóm khủng bố tấn công tại biên giới; nhiệm vụ của quân đội Nga là phải bảo vệ đất nước, chống các lực lượng ngoại xâm. Năm nay, kịch bản chiến đấu được điều chỉnh để phù hợp với các hoạt động tập trận với Trung Quốc.

Trung Quốc tham gia tập trận sẽ giúp lực lượng vũ trang của Nga đánh giá trực tiếp và rút ra kết luận về khả năng sẵn sàng chiến đấu và mức độ thích ứng với chiến tranh thời kỳ hiện đại của quốc gia láng giềng không tham chiến trong nhiều thập kỷ qua. Bắc Kinh cũng thực hiện điều tương tự như Nga, khi lực lượng của cả hai bên đều đang học hỏi lẫn nhau trên nhiều lĩnh vực, cũng như đang hợp tác về mặt quân sự và kỹ thuật. Vostok cũng là dịp để Nga chứng minh “khả năng chiến đấu” của các thiết bị quân sự; điều này sẽ giúp Nga đảm bảo tăng thêm một số hợp đồng mua bán thiết bị quốc phòng với Bắc Kinh.

Tín hiệu cảnh báo với phương Tây

Theo truyền thông của Nga đưa tin, Vostok 2018 đã tạo ra một liên minh quân sự mới đối trọng với Mỹ. Để củng cố thông tin trên, thời gian cuộc tập trận khởi động trùng với thời điểm Tổng thống Nga V.Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau bên lề Diễn đàn kinh tế phương Đông tại Vladivostok.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi về việc thành lập liên minh quân sự giữa Nga và Trung Quốc. Chắc chắn Moscow và Bắc Kinh đều đang hưởng lợi từ mối quan hệ song phương; nhưng hiện tại, hai nước sẽ khó có thể thành lập một liên minh chính thức. Hơn nữa, Vostok 2018 không phải là cuộc tập trận song phương; cuộc tập trận có mời quân đội Mông Cổ và Thổ Nhĩ Kỳ tham gia, nhưng hai nước này chỉ gửi quan sát viên đến dự.

Nhưng những thông điệp từ Vostok 2018 gửi tới Mỹ và phương Tây đã khá rõ ràng. Trong bối cảnh gia tăng căng thẳng giữa Nga và phương Tây, Moscow không hề bị cô lập quân sự và có thể tin tưởng thiết lập liên minh quân sự với Trung Quốc. Trong khi đó, tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Mỹ không thể tổ chức và huy động một cuộc tập trận lớn hơn Vostok trong năm nay.

Nga tổ chức Vostok 2018 không nhằm mục đích chuẩn bị chiến tranh với phương Tây. Cuộc tập trận đơn thuần là cách Nga phô diễn sức mạnh trên thế giới. Mặc dù mối quan hệ quân sự giữa Nga và Trung Quốc còn nhiều hạn chế, nhưng Vostok 2018 đã để lại tín hiệu cảnh báo đối với phương Tây về tiềm năng phát triển liên minh quân sự Nga - Trung Quốc.

Hà Thu